Moguće da se ovih dana završava "dugi" crnogorski dvadeseti vijek. Realnije je da počinje novi - zasigurno ne ovaj koji kalendarski poznajemo. Makar u nacionalnom i državnom smislu. Postalo je opšte mjesto da turobna kob cikličnosti tih procesa posjeduje nepogrešiv mehanizam koji se aktivira u trenucima prvih naznaka političke ili neke druge društvene krize. Tako je i ovog puta.
Uprkos svim spoljnim faktorima, odgovornost ovog puta pripada isključivo građanima
Opijeni populizmom, potpomognutim restauriranim velikosrpskim nacionalizmom, građani Crne Gore, ubjedljivo većinski, glasali su protiv Đukanovića potvrđujući tezu o društvenoj nesposobnosti da se prepozna i artikuliše državni interes.
Združenim snagama, suptilno koordinisano iz Moskve, lokalne prosrpske strukture izvele su operaciju obračuna sa zapadnom orijentacijom i mogućnošću da se u dogledno vrijeme Crna Gora i suštinski uključi u evropske civilizacijske tokove. Konstanta koja prati sve prelomne događaje u prethodna dva vijeka. Nevjerovatno predvidljivo. Dosadno objašnjivo. Posebno kad se u obzir uzmu dešavanja nakom avgusta 2020, vremenskog okvira u kome i dalje živimo a čije posljedice malo ko do kraja razumije.
Kao što je obnova nezavisne dvadesetprvomajske Crne Gore refleksija najbolje, vilsonovske, politike zapada, tako je i poraz tog strateškog pravca kulminacije, najgore, aljkave i konfuzne taktike tih istih centara. Moskva tu suzama ne vjeruje. Prema tome, niti je ovo poraz Đukanovića, još manje pobjeda Milatovića, već sunovrat sistema na kome počiva održivost temelja na kojima je država obnovljena.
Crnogorci emancipaciju nikad ne praštaju
Uprkos svim spoljnim faktorima, odgovornost ovog puta pripada isključivo građanima. Svim pojedincima koji su svjesno odlučili da flertovanjem sa fašizmom mogu demokratizovati državu od čovjeka koji efektivnu vlast ne vrši skoro dvije godine. Predgovor ludilu.
Đukanović i nije najgore prošao, njegove prethodnike koji su se drznuli da strateški mijenjaju besudnu zemlju, ako ih nisu likvidirali, Crnogorci su ih protjerivali i klevetama uniživali. Način odlaska sa državnog kormila spada upravo u to - još jedan pokušaj da se Crna Gora liši besudnosti. Vjerovatno neuspješno. Crnogorci emancipaciju nikad ne praštaju. Jednako kao ni oni koji deceniju i više čekaju na revanš. Na sreću, njegova istorijska postignuća već su postala antiistorijska i makar formalno ostaju državni okvir koji treba braniti.
Za razliku od prethodnika, čini se da Đukanović ima priliku da kanalisanjem tranzicije vlasti na viši nivo obezbijedi kvalitetnu osnovu za formulisanje odbrambene državne i nacionalne politike. Dani pred nama su upravo prilika za to.
