Predstavnik pjeskovitog zemljišta, glog je jedna od najeksploatisanijih ljekovitih i aromatičnih vrsta biljaka u Crnoj Gori. Prepoznatljiv po grmolikom obliku ili stablu sa veoma razgranatim granama, kao i po ovalnim plodovima koji mame ljubitelje bisera prirode, gotovo svi djelovi gloga – cvijet, plod i kora sadrže bioaktivne komponente, među kojima su najznačajnija i najučinkovitija fenolna jedinjenja.
Flavonoidima se pripisuju mnoga terapijska djelovanja, npr. antibakterijsko, protivupalno, antialergijsko, antimutageno, antivirusno i antikancerogeno. Od različitih djelova gloga, mogu se proizvoditi ekstrakti, koji se koriste kao dodaci u ishrani, u prehrambenoj industriji, te u kozmetičke i farmaceutske svrhe.
Latinsko ime roda gloga, Crataegus, potiče od latinske riječi kratos, što označava snagu i čvrstoću. U Keltskoj mitologiji glog je smatran jednom od dvadeset svetih biljki, a u domaćoj narodnoj mitologiji pripisuje mu se uloga zaštitnika „protiv uroka“. Prvi zapisi o ljekovitosti gloga potiču sa početka XIV vijeka, kada ga je Petrus Kvescentis peporučivao za liječenje gihta.
Široko je rasprostranjen na području Azije, Afrike, Sjeverne Amerike i Sjeverne Evrope. Postoji čak oko 200 vrsta gloga u svijetu, a kao samonikle ili uzgojene biljke poznate su bijeli glog, crveni glog, panonski crni glog i slično. Glog je tradicionalna evropska ljekovita biljka koja se i danas uzgaja i u značajnoj mjeri koristi u prirodnom regulisanju različitih bolesti.
Glog je široko rasprostranjena biljka u pripremi biljnih ljekova sa odličnim rezultatima u liječenju arteroskleroze (suženje krvnih žila usljed nakupljanja naslaga), regulisanju visokog krvnog pritiska, zatim za liječenje srčanih bolesti (poput upale srčanog mišića, loše cirkulacije krvi zbog oslabljenog srca, prokrvljenost srčanog mišića), kao i za umirenje (protiv razdražljivosti i napetosti, kao i za regulisanje nesanice).
Evropska medicinska agencija, u monografiji posvećenoj glogu, na osnovu iskustava o tradicionalnoj upotrebi, preporučuje njegovu upotrebu kod povremenih tegoba u vidu palpitacija(„nervoza srca” usljed anksioznosti), kod stresnih stanja i kod poremećaja sna. U azijskim zemljama, jedna je od omiljenih biljaka za pripremu domaćih sokova i džemova.
Savremena istraživanja pokazala su da upotreba ekstrakta gloga doprinosi prevenciji infarkta. Takođe, novija istraživanja pokazala su da upotreba čaja od ploda gloga tokom tretmana hemioterapijom ili zračenjem pacijenata oboljelih od malignih bolesti može imati zaštitnu ulogu na zdrave ćelije organizma.
Glog često raste uz ograde, kao i na obodima listopadnih i četinarskih šuma širom Srednje Evrope i Azije, kao grm srednje veličine, dok na pogodnom zemljištu može izrasti i u čvrsto razgranato drvo. Glog je široko rasprostranjen i u našim krajevima. Najviše ga ima u suvim hrastovim i bukovim šumama i na ogoljenim, kamenitim i suvim mjestima. Crveni glog je nešto osjetljiviji na kontinentalnu klimu.
Inače, bijeli glog je rasprostranjeniji od crvenog. Stablo mu je tvrdo i žilavo, mlade grane su često trnovite, listovi su polimorfni, a cvjetovi su grupisani u cvasti bijele ili ružičaste boje. Mezokarp gloga sazrijeva u septembru i u oktobru i postaje brašnasto i suvo. Imaju ukus pasulja, gorak ili kisjeo, ali nakon prvih mrazeva postaje iznova ukusno.
Glog je dikotiledona biljka koja uobičajeno raste kao grm ili malo drvo visine, najviše do 10 metara, sa gustom krošnjom. Kora je smeđe boje sa karakterističnim narandžastim pukotinama. Na mlađim stabljikama mogu se uočiti oštre bodlje dužine oko 12 milimetara. Perasto raspoređeni listovi dugački su od 20 do 40 mm, sa mrežastom nervaturom. Listovi često variraju oblikom i mogu biti jajolikih ili zupčastih rubova. Lice lista je tamnozelene sjajne boje dok je naličje nešto svjetlije. Bijeli glog se razlikuje od crvenog po listovima koji su dublje urezani nego kod crvenog gloga i manje su sjajni. Cvjeta kasnije od crvenog gloga, ima bijele cvjetove i crvene prašnike eteljkama. Plodovi su manji, do 8 mm, lijepe tamnocrvene boje, a koštunica sadrži samo jednu sjemenku. Uglavnom su okruglog ili jajolikog oblika.
Mnogi naučnici potvrdili su svojim brojnim istraživanjima ljekovita svojstva i ostale blagodeti gloga. Cjelokupni ljekoviti učinak proizlazi iz prisutnosti biflavonoida koji djeluju kao snažni antioksidansi, te njima smanjen oksidativni stres pomaže u sprečavanju ili smanjenju degeneracije krvnih žila.
Cvijet i plod u narodnoj medicini su dobro poznati kao izvrstan tonik za srce. Ekstrakt glogovog cvijeta kao tonik jača i štedi srce, te usporava puls što rezultira smanjenjem otečenih udova. Snažno antioksidativno djelovanje uklanja slobodne radikale u organizmu. Nepoželjne popratne pojave ili neželjena djelovanja nisu zabilježena ni kod produžene upotrebe.
Najbolje uspijeva u dobro dreniranom, plodnom tlu, ali je vrlo prilagodljiv i može rasti i na siromašnijem zemljištu, te se često javlja ne vrlo pjeskovitim zemljištima. Voli sunčane položaje, ali podnosi i polusjenu. Otporan je na mraz i sušu. Može se razmnožavati iz sjemena ili reznicima i kalemljenjem. Idealno vrijeme za sadnju je jesen ili rano proljeće. Mlade biljke treba redovno navodnjavati, dok se ne ukorijene.
Ako želite da glog bude ukras u vašoj bašti, preporučuju se sorte poput Paul’s Scarlet sa tamno ružičastim cvjetovima.
