Čini se da od avgustovskog „oslobođenja“ ideja slobodne, građanske i anti sluganske Crne Gore nije bolje „stajala“ nego danas. Doduše, najveće zasluge za krah „oslobodilačke“ politike nose upravo oni – „oslobodioci“.
I dok se vladajuća klika raspada po svim šavovima, a javnost je masovno ismijava, kakva je zapravo refleksija ovog stanja na ravan političke artikulacije? Jako tanka.
Mi imamo etablirane političke subjekte, koji su dominantno fokusirani na zaustavljanje presipanja glasova iz jednih u druge. Ta vrsta siromaštva u političkom promišljanju u startu je lišena jednog katarzičnog izbornog rezultata kao posljedice sinergetskog efekta koji bi aktuelno antiestablišment raspoloženje monetizovao. Stiče se utisak da je partijski horizont kreativnosti prilično skučen, i da još uvjek grca u ključu čuvene crnogorske pizme.
Dodatno, zahvaljujući dogovoru vlasti i opozicije, politički proces je mrtav do 2027. godine, kada su dogovoreni izbori.
I ko zapravo nosi dinamiku društvenog procesa?
Tu dinamiku danas nameću nevladine organizacije, strukovna udruženja, kolumnisti, intelektualci, sindikati, mediji... Da bi taj proces dobio na snazi, neophodna je sinergija svake aktivističke i političke autonomije.
Pošto bi premijer, kao najodgovorniji u sistemu, po prirodi funkcije morao da sprovede makar minimalnu rekonstrukciju vlade, i da joj i po obimu i po sadržaju makar privid evropske, a kamoli da napravi koncetracionu evropsku vladu, neophodna je reakcija crnogrskog društva, primarno onog dijela koje je izvorno i evropsko i građansko i demokratsko.
Stoga, kao što je svojevremeno, pred referendum napravljen veliki savez pojedinaca uglednih gradjana u okviru Pokreta za nezavisnu Crnu Goru, tako se danas, ako se zaista želi postati 28. članica EU, mora napraviti Savez za građansku i evropsku Crnu Goru. Bio bio bi to savez koji bi integrisao nezavisne građane-pojedince u istorijskoj potrebi da ova generacija Crnogoraca dobije svoju zvjezdicu na zastavi na Šopenovom trgu.
Bila bi to široka građanska mreža bez političkih subjekata, koja bi snagom svog društvenog autoriteta primorala etablirane političke subjekte na dinamičniji politički proces, a ne samo na sprovođenje dnevnopolitičkih jalovih sadržaja. Sadržaja, koji samo zatrpavaju politički prostor, a ne rješavaju niti jedan problem. Jedino u čemu postižu saglasnost jeste u povećanju svojih, partijskih budžeta.
Umjesto da rješavaju probleme, savremena crnogorska partijska logika zapravo živi od stvaranja problema.
Dakle, alternativni pristup u formi jednog antiestablišment pokreta, podrazumijevao bi snagu, ne u opštinskim i glavnim odborima, i ostalim formama jednog retrogradnog stranačkog djelovanja, već primarno, na konceptu funkcionisanja resora gdje bi se integrisali po kvalitetu i znanju pojedinca, a nikako po „uticaju po dubini“ i broju glasova koje donose.
Za slučaj da taj široki Savez za evropsku i građansku Crnu Goru uspije da se konstituiše po jasnim resorima (pravo, ekonomija, kultura..), on bi zapravo, usljed postojanja glomazne, nefunkcionalne i partitokratske vlade, zapravo bio ono što se u razvijenim demokratskim državama zove „vlada u sjenci“.
Time bi crnogorsko društvo pokazalo da je kredibilnije, sposobnije i odgovornije u odnosu na svoje statične i samozadovoljne „političke elite“.
Konačno, „moleban mindset“ je prije svega civilizacijsko pitanje, mnogo više nego političko. I tako krupan antikulturološki „bag“ u jednom društvu, ne mogu pobijediti isključivo političari. Ta vrsta bitke se bije na terenu široke građanske regrutacije, prvenstveno na planu kulture, obrazovanja, vaspitanja, etike i morala.
Kultura partitokratije je prezrena, i kao takva je postala ozbiljan teret za primjenu novih, progresivnih ideja i pokreta. Upravo zbog toga, „novi val“ društvenog djelovanja ćemo graditi u duhu slobodnih građana, a ne partijskih vojnika.
