Nerijetko se dešava da lokalni problemi i naizgled lokalne teme postanu glavni izazov i ključna tačka političkih rasprava. Takvih situacija ima mnogo, posebno u tranzicionim demokratijama.
Kada bismo isključili spoljne uticaje i pokušali da posmatramo Crnu Goru izvan pritisaka koji koče njenu demokratsku i evropsku emancipaciju neko bi možda, naivno, mogao da pomisli da pobuna građana u zetskom selu Botun predstavlja čistu formu grassroots aktivizma, lokalne pobune i ekološke osviješćenosti.
16Nesporno je da stanovnici zetskih sela nose naslijeđen negativan refleks na velike infrastrukturne projekte - počev od izviranja Kombinata aluminijuma, njegovog ekološkog i socijalnog otiska, pa do tmurne tranzicije 2000-ih. Međutim, priča o postrojenju za prečišćavanje otpadnih voda danas je mnogo više od lokalnog infrastrukturnog izazova.
Logika autoritarnih režima je jasna: oni na svojim granicama ne dopuštaju potpunu demokratizaciju susjedstva, jer je svaka emancipacija u bliskom okruženju potencijalna prijetnja njihovom opstanku.
Upravo se ta logika danas, na vrlo morbidan i gotovo bizaran način, prelama kroz priču o ovom postrojenju za prečišćavanje - projektu koji je, paradoksalno, istovremeno tehničko pitanje i političko ogledalo šireg regionalnog otpora promjenama.
BOTUN je samo prva epizoda. Iduća godina biće ključna za evropske integracije, ali istovremeno i presudna za pokušaje destabilizacije
Odavno je komanda izdata. Vladimir Putin, Aleksandar Vučić, kao i institucije i parainstitucije njihovih država, koje oblikuju političke tokove u regionu, ne smiju sebi dozvoliti „luksuz“ da Zapadni Balkan - a posebno Crnu Goru - vide integrisanu u evropske i demokratske strukture. Upravljanje destabilizacijom postalo je strateški kurs i Srbije i Rusije.
Za Beograd i srpski politički režim, Crna Gora u EU ne predstavlja samo izazov po stabilnost vlasti, ona je istovremeno i ključni rušitelj velikosrpskog projekta. Integrisana, stabilna i demokratski konsolidovana Crna Gora razgrađuje narativni, kulturni i politički prostor na kojem taj projekat počiva.
Danas, kroz kampanju dezinformacija, logističku podršku i kopiranje modela operacija koje smo već viđali u regionu, predvodnici ove „revolucije“ imaju samo jedan cilj i jednu namjeru: što prije zaustaviti evropske integracije Crne Gore. Ko to ne želi da shvati, ko odbija da vidi obrasce koji se ponavljaju ili je politički nepismen ili svjesno bira da učestvuje u tom projektu.
Dovođenjem Vlade u pat-poziciju stvaraju se preduslovi da već postojeća zabrinutost evropskih partnera u vezi sa crnogorskom integracionom politikom dobije ozbiljniji zamah. Danas gotovo svako ko učestvuje u režiranoj predstavi nasilja i tenzija – htio to ili ne – doprinosi scenariju čiji je jedini cilj provociranje incidenata, kao uvod u nove, slične akcije širom Crne Gore. Tako se proizvodi slika zemlje koja je nestabilna, nerazvijena i demokratski nezrela - slika koja treba da zaustavi istorijsku šansu za evropski iskorak.
Iako se nominalno dio Vlade protivi ovakvom ponašanju, činjenica da pristaje da koalira sa strankama koje aktivno rade protiv integracija čini ih saučesnicima tog procesa. Jedini ispravan politički potez jeste raskidanje koalicije sa onima koji zaustavljaju evropski put Crne Gore.
Zato BOTUN danas nije pitanje ekoloških standarda - iako sa građanima, naravno, treba razgovarati i poštovati njihove bojazni. BOTUN je danas školski primjer kampanje destabilizacije i dezinformacija u režiji srpskih obavještajnih i paraobavještajnih struktura.
Paralelno s tim, narativ o navodnoj „autonomnoj lokalnoj pobuni“ sadrži ključnu logičku grešku: on ignoriše da ti ljudi nijesu donijeli stav u vakuumu, već pod snažnim uticajem ciljano kreiranog informativnog okruženja.
U tom scenariju, BOTUN je samo prva epizoda. Iduća godina biće ključna za evropske integracije, ali istovremeno i presudna za pokušaje destabilizacije. Paralelno s tim, otvara se još jedan opasan diskurs - onaj euroskeptični, pažljivo podstican i hranjen upravo kroz ovakve krize.
