Mnogobrojni crnogorski oficiri, podoficiri i vojnici, ugledne ličnosti u državi Kraljevini Crnoj Gori, koji su učestvovali u Božićnom ustanku i potom zelenaškom komitskom, odnosno, gerilskom pokretu (1919-1929) bili su od ranije deponenti zakletve položene Kralju Crne Gore, Ustavu i njenim zakonima.
Njihova je pravna, vojnička i moralna obaveza bila da joj budu vjerni, što su oni i činili savjesno, odgovorno i patriotski u jednom značajnom dijelu, a u jednom kad se to ticalo mnogih najviših u rangu oficira to i nije bio slučaj. No to oko nevjernih Crnoj Gori priča je za poseban tekst.
Crnogorski oficiri bez obzira na status, rang i čin od ranije su služili kao crnogorski državljani u crnogorskoj vojsci, a u vrijeme podizanja Božićnog ustanka, kao i docnije, bio je na snazi „Zakon o ustrojstvu crnogorske vojske“, koji je objavljen je i proglašen, 29 aprila/12. maja 1910.
Vrhovni zapovjednik crnogorske vojske bio je knjaz/kralj Nikolakao poglavar, neprikosnoveni ustavni i zakonski šef države. Njemu je svaki vojnik pri stupanju u vojsku polagao zakletvu na vjernost.
Kralj Nikola i kraljica Milena u egzilu u Francuskoj
Sadržina zakletve propisana je bila i članom 211 pomenutog Zakona o ustrojstvu vojske iz 1910. godine. Ta vojnička zakletva je glasila:
„Zaklinjem se svemogućim Bogom da ću biti vjeran mojemu Gospodaru Njegovom Kraljevskom visočanstvu Knjazu Nikoli I, da ću za nerazdvojnu korist i ugled Otadžbine i Njegovu savjesno vršiti povjerene mi dužnosti, da ću na tu cilj slušati sve moje starješine i da ću do potonje kapi krvi braniti naš mili i sveti barjak crnogorski. Tako mi Bog pomogao“.
Crnogorski suveren kralj Nikola I Petrović Njegošje dekretom od 4/17. februara 1919. godine formirao novu crnogorsku Vladu u egzilu i imenovao njene članove.
Kralj Nikolaje tada za predsjednika crnogorske Vlade, njenog ministra spoljnih poslova i ministra unutrašnjih poslova imenovao Jovana S. Plamenca, za ministra vojnog divizijara Milutina M. Vučinića, za ministra pravde dr Pera Đ. Šoća, a za ministra prosvjete i crkvenih poslova Pera Vučkovića, za ministra finansija imenovao Mila M. Vujovića, dok je ministar poljoprivrede i građevina postao Niko Hajduković.
Oni su položili zakletvu pred Kraljem Nikolomu hotelu „Meris“ u Parizu, uz blagoslov dvorskog svještenika arhimandrita Leontija Ninkovića [1].
Nekoliko dana po imenovanju ove Vlade, podnio je ostavku ministar Niko Hajduković.
Jovan S. Plamenac, predsjednik Vlade u egzilu
Program nove crnogorske kraljevske vlade objavio je 17. februara 1919. godine „Journal Officel“. Prioriteti Vlade „odlučne akcije“, kako je nazivana Vlada Jovana S. Plamenca, bili su:
„1) Borba na život i smrt, za poštovanje suvereniteta Crne Gore. Njeno integralno restauriranje jeste prva posljedica toga.
2) Potpuno skidanje onog lažnog vela od laži i kleveta, kojim zvanična Srbija želi pokriti naše ogrmene i nesebične žrtve u ovom ratu. Isto tako, doći do istine, te dokazati da je Crna Gora izdana od zvanične Srbije čak i u onom času kad je, bez ikakvih uslova, plemenuito i uzvišeno, sebe prinijela na žrtvu zvanične Srbije.
3) Da se aboliraju nepravde prema Crnoj Gori što se tiče granica, teritorija i slično“ [2].
Među istaknutim crnogorskim herojima, borcima ZA PRAVO, ČAST I SLOBODU CRNE GORE, patriotima, oficirima, odanim Ustavu i Zakonima Crne Gore, kralju Nikoli i crnogorskim vladama u domovini i egzilu, bio je i kapetan Boško Ćetković iz Ozrinića (istorijsko Čevo, dio koji obuhvata područje Nikšića).
On je rođen 1869. godine u Ozrinićima - a umro je prema nama dostupnim, makar meni, podacima 1952. Ali, i to treba oko njegove smrti precizno provjeriti, naučno utvrditi.
Glavni ustanički komandat Krsto Zrnov Popović
Plemenski kapetan Boško Ćetković bio je ugledan čovjek, učesnik mnogobrojnih ratova- balkanskih i prvog svjetskog rata (1912-1918),a od početka 1919. bio je, kao i vazda prije toga, dosljedni i zakleti, odani rodoljub, iskonski, te ponosni crnogorski ustanik, suverenista, zelenaš.
Jedan je od ustaničkih vođa u nikšićkom kraju, u vrijeme Božićnog ustanka crnogorskog naroda početkom januara 1919. i ponovnog Petrovdanskog ustanka jula 1919, protiv nasilne aneksije Crne Gore i okupacije Crne Gore i njenog bespravnog utapanja u Kraljevinu SHS.
Bio je istaknuti gerilski (komitski vođa) iz Ozrinića, koji je vojevao za Crnu Goru i njenu slobodu, u odbrani njenih najvažnijih vrijednosti protiv osvajača, ugnjetača i anektora i njenih vojno-žandarmerijskih oružanih snaga.
Više od godinu proveo je u šumi, boreći se za najuzvišenije vrijednosti Crne Gore i Crnogoraca i Crnogorki, nadasve, kao i brojni drugi crnogorski suverenisti i slobodari. Rame uz rame s njim i on sa njima.
»Odbor Ustanika za slobodu i prava crnogorskog naroda« je 7. jula 1919. godine, koji je formiran na skupu u selu Broćanac (okolina grada Nikšića), a kojega su sačinjavali Milisav Nikolić, Živko M. Nikčević, Antonije M. Bojović, Ivan P. Bulatović, Kosto Radović, Ilija J. Damjanović, Boško Ćetković, Rade M. Kršikapa, Vasko G. Marojević i Nikola Nikolić, saopštio je okupatorima sljedeću Objavu:
»Odbor Ustanika za slobodu i prava naroda Crnogorskog dozvoljava slobodan prolaz svima transportima putem radi toga, kako bi se jasno znalo i vidjelo, da ti ljudi neće ništa činjeti protiv naroda sem protiv onih koji su iskorišćavali narod i koji su protvnici istinskim narodnim željama«.
Ustanički prvak Milisav Nikolić
U izjavi Milisava Nikolića i Radojice M. Nikčevića, u službenoj, pisanoj formi datoj u egzilu, u Rimu 7. juna 1920. o velikosrpskim (srbijanskim) zločinima u Crnoj Gori navodi se da su tokom jula 1919. u Ozrinićima zapaljene i opljačkane brojne kuće među kojima i kuća kapetana Boška Ćetkovića, a familija da mu je tada bila terorisana.
U Ozrinićima je 14. jula 1919. zapaljena od strane srpske (srbijanske) okupacione vojske i kuća bjelaša, patriote crnogorskog zelenaša, ustanika kapetana Boška Ćetkovića.
Kapetan Ćetković potpisnik je predstavke 42 ustaničkih vođa poslate 24. septembra 1919, iz šume, crnogorskom konzulu u Rimu, Velimiru Veljku Ramadanoviću, u kojoj se govori o borbama sa srpskom vojskom i o zločinima koje su srpske trupe počinile u Crnoj Gori nad crnogorskim narodom, te u kojima se traži da srpska vojska napusti Crnu Goru i protestuje se zbog politike saveznika prema Crnoj Gori.
Komandir Ivan Bulatović
Za Pravo, Čast i Slobodu Crne Gore kapetan Boško Ćetković iz Ozrinića je ustanički, gerilski, komitski djelovao, sve dok sticajem objektivnih okolnosti nije bio prinuđen da se, silom prilika, preda onda premoćnim okupacionim vojnim snagama i gonećim odredima represivnog režima Kraljevine SHS, početkom februara 1920.
Nakon toga su ga dželati Crne Gore zatvorili, najprije u Nikšiću, a potom u podgoričku tamnicu »Jusovača«.
U izvještaju Komande Zetske divizijske oblasti KSHS generala Miloša M. Mihailovića (izvanjca, Srbijanca, okupatora) od 3. februara 1920, navodi se podatak da se Čevskom gonećem odredu predalo 6 komita, Podgoričkom 2 komita, Nikšićkom 6, od kojih je jedan kapetan crnogorske vojske Boško Ćetković, tj. ukupno 14 komita.
Od februara 1920, do polovine 1921, kapetan Boško Ćetković iz Ozrinića nepravedno je i nepravno proveo u tamnici »Jusovača« u Podgorici zajedno sa brojnim drugim crnogorskim rodoljubima, na oltaru (i samo za to) - odbrane Crne Gore i Crnogoraca od velikosrpskih (srbijanskih) zavojevača i asimilatora skoro godinu i po u tamnici dželata i okupatora Crne Gore.
Iz zatvora (bespravnog pritvora) političkog, iz tamnice »Jusovače« u Podgorici su 44 crnogorska politička zatvorenika 14. oktobra 1920, uputili pismo u kome navode da se oni skoro dvije godine drže u pritvoru na bespravan način, te da prekidaju svaku saradnju sa sudom kojim im sudi, jer ga smatraju nezakonitim i nenadležnim, u kojem napadaju kao pravno ništavnu odluku tzv. Podgoričke skupštine iz novembra 1919. i u kome ističu da su bili lojalni pravnom poretku suverene Crne Gore, koja je još mađunarodno prizanta.
Iz podgoričke »Jusovače«, primjenom akta o amnestiji, zajedno sa 20 crnogorskih oficira i drugih istaknutih ličnosti Crne Gore, kapetan Boško Ćetković pušten je iz političkog zavora, kao ustanik i zelenaš, polovnom 1921. On je vazda bio vjeran Crnoj Gori i njenoj državnosti i slobodi i prolazio je golgotu samo da bi bila vječna Crna Gora. Prije i nakon toga, viteški.
Nažalost, nemam fotos kapetana Boška Ćetkovića da bih ga ovom prilikom objavio, a on to zaslužuje jer je sve uradio za Crnu Goru i njenu slobodu.
[1] Vidjeti o tome i: „Glas Crnogorca“, god 47, br. 64, 6/19 II 1919. godine i Nikola-Niko Hajduković, „Memoari“, Podgorica, 2000, str. 487.
[2] Citirano prema: Prof. Dr Dragoljub R. Živojinović, „Italija i Crna Gora 1914-1925-studija o iznevjerenom savezništvu”, Beograd, 1998, str. 332. Vidi slično I: “Glas Crnogorca”, god. 47, br. 64. 6/19. II 1919. str. 2.
