Od nekog ko je odrastao u ambijentu kukumakanja nad „nepravednim i ničim izazvanim sankcijama“, od nekog ko se divi legatu Momira Bulatovića, ne može se ni očekivati da preko usta prevali notornu istinu da je 1992. godine izvršena agresija na Bosnu i Hercegovinu. I to agresija tzv. krnje Jugoslavije, ili – još preciznije – Srbije i Crne Gore.
18Bio je to zapravo tek prvi čin agresije na BiH, čiju su podjelu na sastanku u Karađorđevu koji mjesec ranije dogovorili Milošević i Tuđman. Drugi je čin uslijedio 1993. godine kad je agresiju na BiH izvršila i Hrvatska.
To što se ni u Srbiji ni u Crnoj Gori nikad nijesmo suočili s vlastitom krivicom za agresiju na Bosnu, to što ni naša đeca u školama ništa ne mogu saznati o našem učešću u razaranju Bosne, etničkome čišćenju, genocidu, to što nikad nije došlo do defašizacije naših društava, osude i odbacivanja ideologije odgovorne za najveći zločin počinjen u Evropi nakon Drugog svjetskog rata, e to vam je, drugarice i drugovi, ključni problem i konstantni generator problema u regionu.
Od Milatovićevih ocjena da se u BiH zbio građanski rat i svaljivanja podjednake krivice na žrtve i agresore jadniji je samo pokušaj vađenja, u kojem opet nije smogao hrabrosti da stvari nazove pravim imenom, već je – kroz usta svog kabineta – promrsio da poštuje odluke međunarodnih sudova te da je sukob u BiH bio „i međunarodni“.
On, dakako, poštuje odluke međunarodnih sudova jer mu, eto, to nalaže protokol, onako kako je vojvoda Mandić prinuđen da poštuje nezavisnost Crne Gore, premda je svima jasno što o tome misle i što po tom pitanju rade.
Zbog tipova poput Milatovića, odraslih u poricanju i autoviktimizaciji, evo nekoliko nespornih činjenica o počecima agresije na BiH.
1. Novembra 1991. godine Badinterova komisija – kao tijelo koje je formirao Savjet ministara Evropske ekonomske zajednice (preteče Evropske unije) – konstatovala je disoluciju SFRJ.
2. U skladu s preporukama Badinterove komisije na referendumu organizovanom u BiH 29. februara i 1. marta 1992. godine gotovo 2/3 bosanskohercegovačkih građana glasalo je za nezavisnost te republike. Nakon nekoliko država koje su odmah priznale nezavisnost, 6. aprila 1992. godine, BiH je dobila i međunarodno priznanje od strane EEZ, a već sljedećeg dana i od SAD, poslije čega je uslijedilo priznanje i od brojnih drugih država.
3. Paralelno s tim procesom, od kraja 1991. godine političko rukovodstvo Srpske demokratske stranke po BiH formira tzv. srpske autonomne oblasti, organizuje tzv. plebiscit srpskog naroda, potom konstituiše samozvanu Skupštinu srpskog naroda u BiH, a 9. januara 1992. godine donosi i „Deklaraciju o proglašenju Republike srpskog naroda u Bosni i Hercegovini“, kao akte secesionizma prema državi Bosni i Hercegovini.
Prve barikade organizovane od strane SDS-a pojaviće se u Sarajevu po okončanju referenduma, a 5. aprila započinju i napadi na grad, kad pripadnici dijela specijalnih jedinica koje su se odmetnule od MUP-a BiH i stavile na raspolaganje Karadžiću zauzimaju školski centar MUP-a na Vracama, na samim padinama iznad grada, a pokušaj regularnih jedinica specijalne policije da povrate zauzetu zgradu sprečavaju tenkovi JNA.
Tog dana na okupljene građane koji protestuju zbog prijetnji ratom pucaju SDS-ovi snajperisti s hotela Holidej In i iz naselja Kovačići. Po nekim procjenama u Sarajevu su između 4. i 7. aprila ubijene 162 osobe. Tokom aprila uslijediće konstantni artiljerijski napadi na grad s visinskih položaja oko grada koje drži JNA, kao i okupacija rubnih djelova grada.
4. 1. i 2. aprila 1992. godine u sadejstvu JNA i paravojnih formacija – Srpske dobrovoljačke garde, Belih orlova, Pantera, šešeljevaca i sl. – za koje će se docnije utvrditi da su djelovale po direktivi Službe državne bezbjednosti Srbije, odnosno Jovice Stanišića i Franka Simatovića – okupirana je Bijeljina i počinjeno etničko čišćenje bošnjačkoga stanovništva te masovni zločini. Sedmoga aprila okupirana je Foča, a 8. aprila i Zvornik, dok 14. aprila Užički korpus JNA-a okupira Višegrad, a paravojne jedinice vrše masovne zločine i etničko čišćenje. Krvavi niz se nastavio ne samo u Podrinju već i u Posavini, Bosanskoj Krajini...
5. 27. aprila 1992. godine u Beogradu je proglašena Savezna Republika Jugoslavija, odnosno federacija Srbije i Crne Gore, pa trupe bivše JNA na teritoriji Bosne i Hercegovine postaju i formalno vojska agresora na međunarodno priznatu državu Bosnu i Hercegovinu.
6. 2. maja 1992. godine pripadnici Vojske Jugoslavije zapalili su Glavnu poštu u Sarajevu i time izvan funkcije ostavili 45600 telefonskih priključaka. Ta je diverzija bila uvod u pokušaj zauzimanja zgrade Predśedništva BiH. U akciji koja je vođena iz više pravaca u samom centru grada djelovali su tenkovi i oklopni transporteri, a udarnu snagu napada činili su pripadnici Zaštitnog puka Druge vojne oblasti, tzv. niški specijalci, najelitnija grupa u okviru Vojske Jugoslavije, pod komandom pukovnika Milana Šuputa.
Pripadnici specijalnih jedinica MUP-a BiH, tzv. Vikićevi specijalci, uz pomoć manjih jedinica Teritorijalne odbrane i Patriotske lige, zaustavili su napade na Skenderiji i kod Narodnog pozorišta, na svega nekoliko desetina metara udaljenosti od zgrade Predśedništva. Ako se pitate što čine pripadnici specijalne oružane formacije suśedne države u centru glavnog grada Bosne i Hercegovine, pod punim naoružanjem i opremom, uz pratnju tenkova i oklopnih transportera i podršku artiljerije, objasniće vam general Aleksandar Vasiljević, u to vrijeme načelnik Uprave bezbjednosti JNA/VJ (popularnog KOS-a).
Opisujući planove JNA godinu dana ranije u Sloveniji, Vasiljević je 2006. godine posvjedočio: „Imali smo spremljene specijalne snage koje su bez velikog rata mogle pohapsiti 8 čelnih ljudi u Sloveniji i zauzeti 12 objekata, u jednom klasičnom puču. Imali smo ubačene snage za koje oni nisu znali – četu vojne policije iz Niša i četu vojne policije iz Topčidera, koje su bile u Ljubljani u kasarni...“ Ono što nije sprovedeno u Ljubljani krajem maja 1991. godine, pokušano je u Sarajevu početkom maja 1992. godine. Ali je neslavno završilo usljed neočekivano snažnog otpora branitelja grada, zbog čega je Vasiljević već 8. maja 1992. godine prvi put penzionisan.
Neuspjeh niških specijalaca da zapośednu institucije i instaliraju marionetsku vlast u Sarajevu obesmislio je i onaj dio plana koji je uspio – hapšenje predśednika Predśedništva BiH Alije Izetbegovića na sarajevskom aerodromu i njegovo sprovođenje u kasarnu Vojske Jugoslavije na Lukavici. Śutradan je Izetbegović razmijenjen za generala Milutina Kukanjca, koji se u kasarni na Bistriku našao u okruženju branilaca grada. Uslijedila je opsada Sarajeva koja će potrajati 1452 dana, tokom koje je ubijeno 11541 građana Sarajeva, od čega 1601 dijete.
7. Pred očiglednim djelovanjem agresorske vojske Srbije i Crne Gore u Bosni izveden je manevar – povlačenje vojske iz kasarni i 12. maja preimenovanje 2. vojne oblasti (i djelimično 4. vojne oblasti) JNA u Vojsku Republike Srpske. Time se htjelo kamuflirati faktičko stanje vojne agresije Srbije i Crne Gore na Bosnu i Hercegovinu. No, bilo je potrebno samo pratiti tragove novca pa utvrditi da su oficiri tzv. Vojske Republike Srpske sve vrijeme agresije bili na spisku kadrovskog centra Vojske Jugoslavije i plate primali iz Beograda.
I površan uvid u početke oružanih sukoba u Bosni i Hercegovini nedvosmisleno potvrđuje da je narativ o „građanskom ratu“ samo paravan da se prikrije direktna agresija vojnih i policijskih struktura Srbije i Crne Gore na Bosnu i Hercegovinu. No dok ta saznanja ne postanu dio javnoga diskursa i oficijelni dio školskih programa u Crnoj Gori, ne možemo očekivati suočavanje sa zločinima počinjenim u naše ime niti ozdravljenje društva kojim upravljaju duhovni nasljednici zločinaca iz potonjih balkanskih i Drugog svjetskog rata.
