Nove državne organe, shodno Nacrtu strategije razvoja kulturnog turizma Crne Gore sa Akcionim planom do 2023. godine, formiraće zajedničkim snagama Ministarstvo održivog razvoja i turizma i Ministarstvo kulture.
Dokument Nacrta, autorke dr Snežana Besermenji, nalazi se na javnoj raspravi do 13. decembra 2018. godine.
Prema dokumentu, u Crnoj Gori je još ranije evidentirano više stotina resursa kulturnog turizma, a zanimljivo je da su kulturnim resursima Glavnog grada proglašeni: Duklja, Medun, Doljani, Manastir Dajbabe, Crkva Svetog Đorđa, Velje Ledine, Mljace, Dvorski Kompleks na Kruševcu, Manastir Ćelija Piperska, Manastir Duga.
Za kulturne resurse Podgorice su proglašeni i Manastir Vranjina sa crkvom Sv. Nikole, Crkva Sv. Nikole, Crkva Sv. Trojice u Vukovcima, Crkva Sv. Đorđa u Srpskoj, Crkva Sv. Ilije na Veljoj Gori, Crkva Pahomija Komanina na Orahovcu, stari most na Ribnici i tvrđava...
Kulturni resursi od nacionalnog značaja: Što se tiče Crne Gore, međunarodni značaj ima kulturno dobro “Prirodno i kulturno istorijsko područje Kotora", jer je upisano je na listu svjetske baštine UNESCO-a, regionalni značaj ima Stari grad Bar, jer je upisan na Tentativnu listu. Stari grad Budva ima nacionalni značaj, urbana cjelina Stari grad Herceg Novi, Zapadno i Istočno podgrađe ima nacionalni značaj, Stari grad Ulcinj ima nacionalni značaj.
Nacionalni značaj imaju i istorijsko jezgro Cetinja, Cetinjski Manastir, Biljarda, Manastir Ostrog, nikšićka Crvena Stijena, Manastir Đurđevi Stupovi, bjelopoljska Crkva Svetog Nikole, Manastir Morača, pljevaljska Husein-pašina džamija, Manastir Piva... Evidentirani nacionalni kulturni resurs je i kult Svetog Vladimira.
Od više desetina kulturnih resursa za objekte od nacionalnog značaja na teritoriji Opštine Podgorica, u dokumentu je proglašeno sedam objekata, dok ostali imaju lokalni značaj.
Duklja / Doclea: Najznačajniji ostaci urbanog centra iz perioda rimske dominacije nastao u I vijeku. Od VI vijeka episkopsko sjedište i centar ranosrednjevjekovne Duklje. Otkriveni forum, hramovi, terme, stambeni objekti…
Medun: Srednjevjekvno utvrđenje iz turskog perioda sagrađeno nad kiklopskim zidovima ilirskog utvrđenja Meteon. Unutar kompleksa nalazi se crkva obnovljena 1901. godine i rodna kuća Marka Miljanova u kojoj je smješten memorijalni muzej.
Doljani: Na oko tri km severozapadno od Duklje, na lokalitetu Crkvine u selu Doljanima1956–1960. godine otkriveni ostaci čine ranovizantijskog kompleksa sa ostacima trobrodne bazilike sa kasnije dograđenom pripratom i trikonhosa sa atrijumom očuvanim do visine 1,5 m. Usjevernoj prostoriji uz narteks nalazi se reprezentativni kameni sarkofag.Crkva Sv. Đorđa: Manja jednobrodna građevina sa kasnije dograđenom pripratom na čijoj je ulaznoj fasadi trodjelni zvonik na preslicu. Sačuvala je elemente preromaničkih spomenika X i XI v. Sagrađena je na ostacima starije građevine otkrivene u temeljnoj zoni apside 1963. U zidove je ugrađeno dosta antičkog materiala. Živopisana je u drugoj polovini XVI vijeka. Ikonostas je rad radionice braće Đurovski. Podgoričko jevanđelje sv. Đorđa danas se nalazi u jednoj biblioteci u Petrogradu” Crkva je nakon dogradnje priprate 1880. još uvijek imala stari četvrtasti zvonik. koji je sa slijepim kubetom porušen 1931. a na mjestu starog kubeta izgrađena je kupola.
Mljace: Ostaci urbane aglomeracije iz helenističkog perioda sa lokacijama: Crkvine- sondažnim istraživanjima 1985. godine su konstatovani ostaci bedema rimskog logora, Đurići- dvije keramičke peći i Kremenjače- keramički materijal.
Velje Ledine: Nekropola ilirskog plemena Labeata, otkrivena 1956 - 1958. godine u kojoj je istraženo 131 grobova sa nalazima keramika, ratna oprema, nakit i novac iz vremena kralja Gencija (150-167.g odine prije n.e.). Nalazi su dio zbirke Muzeja i galerija.
Dvorski kompleks na Kruševcu: Kompleks čine Dvorac-rezidencija Mirka Petrovića, Perjanički dom Dvorac Petrovića – izložbeni prostor, Dvorska kapela, Trpezarija (botanička bašta), Upravna zgrada CSU CG i Muzički paviljon (tipa glorijet) , kao i dvije zgrade Kliničkog centra Crne Gore. Smješten je u ograđenom parku.
Autori Nacrta predlažu da Agenciju treba da formiraju Ministarstvo za kulturu i Ministarstvo održivog razvoja i turizma, ali pri Ministarstvu održivog razvoja i turizma.
Formiraće se Fond za razvoj kulturnih turističkih proizvoda: Paralelno sa osnivanjem Agencije za razvoj kulturnog turizma, potrebno je i osnovati Fond za razvoj kulturnih turističkih proizvoda, koji treba da finansiraju Ministarstvo održivog razvoja i turizma i Ministarstvo kulture."U okviru Agencije za razvoj kulturnog turizma, potrebna su dva stalno zaposlena člana, koji će raditi na identifikaciji mogućih stranih izvora finansiranja iz programa međunarodnih organizacija i Evropske unije, sa savršenim znanjem engleskog jezika", navode autori u Nacrtu.
Agencija bi sastavljala programe kojima bi uticala na formiranje kulturnih turističkih proizvoda i da kordinira njima na regionalnom nivou.
Ona bi uz svoju savjetodavnu funkciju formirala i edukativne programe kojima bi i kordinirala.
"Jedan član Agencije bi bio iz Nacionalne turističke organizacije, koji bi bio zadužen za promotivnu inicijativu kulturnog turizma Crne Gore. Agencijom bi rukovodio ekspert za kulturni turizam, uz saradnju tri člana, koji bi bili zaduženi za primorski, centralni i sjeverni regijon, a koji bi imali direktnu saradnju sa opštinskim skretarijatima, kao i turističkim organizacijama. Dva člana bi bila iz sektora kulture, a jedan član iz sektora turizma", predlaže se u Nacrtu.
Razvojna šansa: Autori procjenjuju da na osnovu dosadašnje analize kulturnog turizma u Crnoj Gori, može da se zaključi da on nije dovoljno razvijen, ali je prepoznat kao razvojna šansa, a njegov razvoj se nalazi u početnoj fazi i zahtijeva znatno unapređenje."Saradnja između sektora kulture i sektora turizma nije na zadovoljavajućem nivou ili se ona dešava samo na nivou pojedinačnih projekata. Stanovništvo nije u dovoljnoj mjeri upoznato sa svojim kulturnim nasljeđem, te stoga ne osjeća kulturno nasljeđe kao turistički resurs", ističe se u Nacrtu.
U sektoru kulture, kako dodaju, nijesu u dovoljnoj mjeri primijenjene savremene tehnološke mogućnosti, dok zaposleni nedovoljno poznaju savremene tehnološke mogućnosti.
"U turističkom sektoru značajan procenat zaposlenih nije upoznat sa vrijednostima kulturnog nasljeđa i smatraju da kulturna ponuda ne postoji. Zaposleni kadrovi u kulturnom turizmu se obrazuju odvojeno, zbog čega se među njima, glavnim akterima u kulturnom turizmu, javlja nerazumijevanje. Država, koja ima za cilj da razvija kulturni turizam, treba da insistira na dodatnoj edukaciji i da na taj način stvori kadrove koji će na održiv način upravljati kulturnim dobrima i na odgovarajući način ih uključiti u turizam", zaključuju autori Nacrta.
Ostaje da se vidi kako će turistički i kulturni poslenici reagovati na ovo neuobičajeno rješenje...
