On je u intervjuu Portalu Analitika precizirao da Fond PIO, prema posljednjim podacima, isplaćuje primanja za ukupno 130.128 korisnika prava, od čega u Crnoj Gori 120.356, a van Crne Gore 9.772.
Prema njegovim riječima, deficit Fonda PIO u prvih osam mjeseci tekuće godine iznosio je 89,31 miliona eura ili 31,91 odsto.
ANALITIKA: Kakav je Vaš stav vezano za aktuelne izmjene Zakona o PIO, predložene od strane Ministarstva rada? Zašto u proteklih 40 godina nije bilo sveobuhvatne reforme penzijskog sistema, ako izuzmemo pokušaj sa formiranjem dobrovoljnih penzijskih fondova?
PEROVIĆ: Reforma penzionog sistema generacijske solidarnosti u Crnoj Gori izvršena je Zakonom o penzijskom i invalidskom osiguranju, koji je stupio na snagu 1. januara 2004. godine, a nastavak reforme izmjenama Zakona iz 2010. godine. Cilj obje reforme je bio produžavanje radnog vijeka radno sposobnog stanovništva, sprečavanje ranog izlaska sa tržišta rada i ulaska u penzioni sistem, kao i kreiranje sistema koji će obezbjeđivati siguran, održiv i adekvatan prihod u starosti.
Međutim, efekti obje reforme penzijskog sistema su značajno umanjeni zbog uvođenja povoljnijih uslova za penzionisanje od opštih, odnosno ranog napuštanja tržišta rada.
Vlada Crne Gore je prepoznala ovaj problem i angažovala eksperte Svjetske banke koji su izvršili detaljnu analizu penzijskog sistema Crne Gore i dali određene preporuke koje su se razmatrale i usaglašavale u cilju njihove implementacije u zakonska rješenja.
U tom pravcu su od strane resornog ministarstva predložena određena zakonska rješenja. Fond PIO aktivno učestvuje u aktivnostima koje se sprovode na ovom planu i smatra da u okviru zakonskih rješenja treba obezbijediti dva osnovna uslova: održivost penzijskog sistema na prvom mjestu, a isto tako da se vodi računa o adekvatnosti penzija. ANALITIKA: Koliko Fond PIO ima korisnika, a koliko penzionera? Od ukupnog broja penzija koliko otpada na starosne, a koliko na invalidske i porodične?
PEROVIĆ: Prema posljednjim podacima (isplatna baza za mjesec jul 2018. godine) broj korisnika prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja, koji su ostvarili pravo shodno Zakonu o PIO ili promjenom međunarodnih sporazuma o socijalnom osiguranju koje je Crna Gora zaključila, a koje isplaćuje Fond PIO je 130.128, od čega u Crnoj Gori 120.356, a van Crne Gore 9.772 korisnika prava.
Od ukupnog broja korisnika prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja koji se isplaćuje u Crnoj Gori 114.531 je penzionera i 5.825 korisnika ostalih prava (tjelesno oštećenje, tuđa pomoć i njega, naknada invalidima rada, dodatak na spomenicu).
Strukturu ukupnog broja penzija čine starosne 64.476 ili 56,29 odsto, invalidske 21.108 ili 18,43 odsto i porodične 28.947 ili 25,28 odsto. Van Crne Gore se isplaćuje 9.676 penzionera i 96 korisnika ostalih prava.
ANALITIKA: Kakva je trenutno stopa zavisnosti, kojim se prikazuje odnos zaposlenih i penzionera? Koliko bi zaposlenih trebalo da izdvaja doprinose za PIO da bi budžet Fonda bio uravnotežen?
PEROVIĆ: Stopa zavisnosti, kojom se prikazuje odnos zaposlenih i penzionera, odnosno broja uplatioca doprinosa i korisnika prava koji se iz tih doprinosa finansiraju, veoma je važna za održivost penzionog sistema koji se bazira na tekućem finansiranju.
Stopa zavisnosti trenutno iznosi 1:174, što znači da za isplatu penzije jednog penzionera 1,74 zaposlenih uplaćuje doprinose. Iako se smatra da je optimalan odnos 1:5, a minimalan 1:3, ove odnose je teško postići čak i u ekonomski najrazvijenijim zemljama Evrope.
Pored demografskih promjena u smislu starenja stanovništva, razlog za navedeno jesu i u otežane ekonomske prilike. Zbog toga se dio sredstava za isplatu penzija obezbjeđuje i iz budžeta.
ANALITIKA: Koliko trenutno iznosi deficit budžeta Fonda PIO, odnosno koliko iznosi projektovani deficit budžeta Fonda PIO za 2018.? Šta bi sistemski država mogla da uradi u cilju smanjenja deficita budžeta Fonda PIO i poboljšanja njegove održivosti?
PEROVIĆ: Fond PIO je, shodno Zakonu o budžetu i fiskalnoj odgovornosti, budžetski korisnik koji je uključen u sistem trezora i posluje na principima trezorskog poslovanja, što podrazumijeva da se sve finansijske transakcije odvijaju preko Državnog trezora, odnosno preko Glavnog državnog računa trezora.
Fond se dominantno finansira iz izvornih, odnosno namjenskih prihoda koje čine prihodi od doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje i ostali izvorni prihodi, dok se nedostajuća sredstva obezbjeđuju iz opštih prihoda budžeta.
Prema podacima za prvih osam mjeseci ove godine, za finansiranje izdataka po osnovu prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja iz opštih prihoda državnog budžeta izdvojeno je 89,31 miliona eura ili 31,91 odsto, koliko iznosi i deficit Fonda PIO.
Procjenjuje se da će nedostajuća sredstva za finsiranje izdataka Fonda PIO u 2018. godini koja će se obezbjeđivati iz opštih prihoda budžeta, odnosno deficit Fonda iznositi od 22-23 odsto.
ANALITIKA: Prema posljednjim podacima, koliko iznosi prosječna penzija u Crnoj Gori? Koliko korisnika prima minimalne (najmanje) penzije, a koliko korisnika maksimalne (najveće)?
PEROVIĆ: Prosječna penzija isplaćena za mjesec jul 2018. godine iznosi 284,85 eura.
Iznos najniže penzije, u skladu sa Zakonom o PIO, definisan je na način da najniža vrijednost ličnog koeficijenta može iznositi najmanje 0,5. Najniža penzija u Crnoj Gori za novembar tekuće godine iznosi 125,63 eura, a prima je 10.415 korisnika u Crnoj Gori i 35 korisnika van Crne Gore.
Najviši iznos penzije, shodno Zakonu o PIO, definisan je limitiranom vrijednosti ličnog koeficijenta osiguranika, koji ne može biti veći od četiri. Ovo znači da bi, na primjer, osiguranik koji ima limititiran koeficijent četiri i 40 godina penzijskog staža, za mjesec oktobar primio penziju u iznosu od 1.141,46 eura.
Zakonom nije ograničena dužina penzijskog staža koji utiče na visinu penzije, tako da se prilikom izračuna uzima i penzijski staž duži od 40 godina i po tom osnovu ovaj iznos može da bude i veći.
