Liječenje matičnim ćelijama opet postaje realna opcija u Crnoj Gori, a "Fami Cord grupa", najveća te vrste u Evropi koja udružuje banke matičnih ćelija, čitav postupak liječenja organizuje uz pomoć fondacije "Bio Save".
"Matične ćelije zaista mogu da mogu da spasu život ako je teška bolest krvi u pitanju, kao što je leukemija, anemija, a mogle bi biti rješenje za mnoge, trenutno neizlječive bolesti, kaže za Portal Analitika doktor interne medicine Aleksandar Antović.
On objašnjava i u kojim slučajevima će se omogućiti besplatno čuvanje u Crnoj Gori.
"Svako dijete koje je bolesno dobiće priliku da već na porođaju brata ili sestre dobije jedan vrijedan poklon koji mu može spasiti život. Moje je tvoje je program porodičnog čuvanja matičnih ćelija koji je oslobođen plaćanja bilo kakvih troškova. Potpuno besplatno omogućavamo porodicama koje žele da pohrane matične ćelije iz krvi pupčane vrpce svog novorođenčeta za nekog člana porodice (brata ili sestru) kome je postavljena dijagnoza koja je takva da ukazuje na postojanje oboljenja koje može da mu ugrozi život, a koje se može liječiti matičnim ćelijama u okviru standardne terapije. Program Moje je tvoje je specifično osmišljen da bi se ugroženim porodicama pružila prilika da sakupe matične ćelije iz krvi pupčane vrpce svog očekivanog novorođenčeta i da se iste sačuvaju bez ikakve nadoknade, sa ciljem daljeg liječenja oboljelog prvostepenog srodnika u bliskoj budućnosti", kaže Antović.
ANALITIKA: Zašto sačuvati matične ćelije? Možete li nam reći nešto više o tome kako ih i gdje iskoristiti?
ANTOVIĆ: U stvaranju i djelovanju našeg tijela učestvuje više miliona ćelija. Sve one imaju svoju funkciju i ulogu, tj. specijalizovane su za funkcionisanje određenog dijela organizma. Upravo po ovome se razlikuju matične ćelije od ostalih ćelija tijela.One su nespecijalizovane i mogu se transformisati u bilo koji drugi tip ćelija u organizmu koji je uništen tokom procesa starenja, bolesti, povreda . One su izvor svih ćelija tijela, ova sposobnost regeneracije oštećenih tkiva čini ih jedinstvenim u medicini. Tijelo novorođenčeta obiluje vrijednim, potentnim, vitalnim matičnim ćelijama.
U trenutku rođenja veliki broj ovih dragocjenih ćelija se nalazi u pupčanoj vrpci. Čuvanjem uzorka krvi iz pupčane vrpce, pruža se mogućnost djetetu i njegovoj porodici da u slučaju potrebe iskoriste napredak medicine u oblasti primjene matičnih ćelija. Sopstveni uzorak garantuje kompatibilne, nepromenjeno mlade i potentne matične ćelije.
Terapije sa matičnim ćelijama možemo podijeliti u dvije velike grupe. Prvu grupu čine standardne terapije za hematološka oboljenja poput različitih tipova leukemija, amnemija, limfoma i drugih oboljenja krvne loze, dok drugu grupu čine eksperimentalne terapije, za tretman neuroloških, mišićno-koštanih, oftalmoloških i brojnih drugih oboljenja kao i u regenerativnoj medicini.
ANALITIKA: Šta liječe matične ćelije?
ANTOVIĆ: Preko 55 godina matične ćelije se koriste u liječenju teških bolesti, prije svega kod raka i oboljenja krvi.
Osim bolesti krvne loze, matične ćelije su našle primjenu u liječenju različitih metaboličnih bolesti, kao i poremećaja imuniteta, zatim, kardiovaskularnih, ortopedskih i neuroloških oboljenja.
Veliki potencijal matičnih ćelija se ogleda u primjeni u regenerativnoj medicini i rekonstruktivnim hirurškim zahvatima na tkivima i organima kod povreda i trauma.
Takođe, brojna istraživanja su doprinijela novim saznanjima o terapijskom potencijalu matičnih ćelija i probudila su nadu da bi one mogle biti rješenje za mnoge, trenutno neizlečive bolesti. Preparati pupčane krvi sa godinama postaju sve vredniji, jer istraživanja u genetici i molekularnoj biologiji se razvijaju veoma ekspanzivno, pogotovo posle dekodiranja ljudskog genoma.
ANALITIKA: Možete li nam reći nešto o otvaranju predstavništva vaše firme u Crnoj Gori? Kakvi su Vam planovi i projekti za region?
ANTOVIĆ: "Bio Save" kompanija je u Crnoj Gori počela sa radom oktobra 2012. godine kao dio "Bio Save grupacije", koja funkcioniše u zemljama u okruženju, od Slovenije, Hrvatske, Bosne i Hercegovine, Srbije, Makedonije i odnedavno Albanije, kao lider u oblasti personalizovane medicine. Glavna misija kompanije je unapređenje zdravlja i prevencija, stoga smo prateći najsavremenija medicinska dostignuća odlučili da građanima Crne Gore osim čuvanja matičnih ćelija pružimo mogućnost za genetsko testiranje.
Riječ je o testovima koji se izvode u njemačkim laboratorijama i među njima su Harmony prenatalni test na hromozomske anomalije ploda, zatim, preventivni DNK skrining na metaboličke poremećaje novorođenčeta kao i otkrivanje mutacija na BRCA genu koji je odgovoran za pojavu nasljednog karcinoma dojke. Od početka ove godine, "Bio Save" iz Podgorice svoju ponudu obogaćuje saradnjom sa "Fami Cord grupacijom", koja za razliku od ostalih banaka matičnih ćelija, osim čuvanja preparata pupčane krvi nudi usluge primjene matičnih ćelija kako na sopstvenoj specijalizovanoj klinici, tako i brojnim klinikama u Evropi i svijetu.
U skladu s tim, naši planovi su usmjereni ka tome da što većem broju građana omogućimo značajnu i direktnu podršku u liječenju matičnim ćelijama. Naime, otvorili smo "Bio Save" Fondaciju koja svim građanima Crne Gore, bez obzira gdje i koliko dugo čuvaju matične ćelije svoje djece, potpuno besplatno pomaže u izboru odgovarajuce bolnice u svijetu, u komunikaciji sa njihovom bankom. Fondacija pomaže roditeljima u identifikovanju i tumačenju medicinske i druge relevantne dokumentacije, a takođe može pružiti logističku podršku u transport matičnih ćelija od banke do izabrane bolnice u Evropi i svijetu.
Možemo reći da je ovo važan iskorak, jer će na ovaj način mnoge porodice iskoristiti napredak medicine u oblasti primjene matičnih ćelija iz pupčane vrpce.Takođe,
Svako dijete koje je bolesno dobiće priliku da već na porođaju brata ili sestre dobije jedan vrijedan poklon koji mu može spasiti život. Moje je tvoje je program porodičnog čuvanja matičnih ćelija koji je oslobođen plaćanja bilo kakvih troškova.
Potpuno besplatno omogućavamo porodicama koje žele da pohrane matične ćelije iz krvi pupčane vrpce svog novorođenčeta za nekog člana porodice (brata ili sestru) kome je postavljena dijagnoza koja je takva da ukazuje na postojanje oboljenja koje može da mu ugrozi život, a koje se može liječiti matičnim ćelijama u okviru standardne terapije.
Program Moje je tvoje je specifično osmišljen da bi se ugroženim porodicama pružila prilika da sakupe matične ćelije iz krvi pupčane vrpce svog očekivanog novorođenčeta i da se iste sačuvaju bez ikakve nadoknade, sa ciljem daljeg liječenja oboljelog prvostepenog srodnika u bliskoj budućnosti.
ANALITIKA: Šta se zaista desilo u Crnoj Gori nakon gašenja predstavništva kompanije Cryo Save i da li je 2.000 uzoraka ipak dostupno ljudima koji su preko te kompanije ostavili matične ćelije?
ANTOVIĆ: Banke matičnih ćelija imaju predstavništva u više zemalja, odnosno kancelarije, čija je uloga da posreduju prilikom sklapanja ugovora između klijenta i banke. U svakom ugovoru su jasno naznačena prava i obaveze potpisnika.
Konkretno, za kontrolu kvaliteta i skladištenje uzorka matičnih ćelija odgovorna je banka u kojoj se uzorak čuva. U slučaju prestanka rada predstavništva, uzorak regularno ostaje uskladišten do isteka ugovorom propisanog roka. Roditelji koji su sačuvali uzorak za svoje dijete, moraju imati na umu da sačuvani uzorak matičnih ćelija ostaje dostupan za preuzimanje u svakom trenutku. A mi ćemo preko "Bio Save Fondacije", pomagati našim građanima koji su sačuvali matične ćelije i kod Cryosave banke, koja je ugasila predstavništvo u Crnoj Gori.
Dobar primjer u tom smislu je i pomoć koju je Fondacija nedavno pružila porodici iz Vršca, da upravo u "Cryo Save" banci pronađu i iskoriste svoje matične ćelije.
ANALITIKA: Prema pisanju medija, predstavništvo banke za čuvanje matičnih ćelija iz krvi i tkiva pupčane vrpce nijesu obavijestili klijente o gašenju predstavništva i nijesu ostavili kontakt na koji u slučaju potrebe mogu da se jave, iako su neki od njih prethodno potpisali ugovor. Kako klijenti mogu biti sigurni da se neće tako nešto ponoviti?
ANTOVIĆ: Kontakti banke matičnih ćelija kao i odgovorne osobe su navedeni na sertifikatu koji roditelji dobijaju nakon krioprezervacije uzorka. U slučaju potrebe, uzorak je na raspolaganju djetetu i njegovoj porodici. Neophodno je da se uspostavi komunikacija između banke u kojoj je uskladišten uzorak i doktora koji vrši primjenu.
Roditelji mogu biti bezbrižni, jer je sigurnost poslovanja banke matičnih ćelija garantovana najstrožim evropskim regulativama. U tom smislu su on i već pravno zaštićeni. Za slučaj da imaju problem da stupe u kontakt sa Cryo Save ili bilo kojom drugom bankom matičnih ćelija, Bio Save Fondacija i stoji na raspolaganju, da im taj process učini mogućim (da dođu do uzorka krvi iz pupčanika i da ih poveže za dalji proces liječenja sa nekom od referentnih ustanova u Evropi.)
ANALITIKA: Neki eksperti smatraju da je čuvanje matičnih ćelija iz pupčane vrpce beba bespotrebno bacanje novca, jer u svijetu postoji više od 20 miliona potencijalnih donora gdje je mogućnost da se pronađe podudaran donor za 20.000 transplantacija godišnje veći od 90 odsto. Možete li to da nam prokomentarišete?ANTOVIĆ: Sam process uzimanja matičnih ćelija iz koštane srži je bolan i mukotrpan, dok se matične ćelije iz pupčane vrpce mogu uzeti veoma jednostavno, bezbolno i bez rizika po majku i bebu. Ključna razlika je u starosti i kvalitetu ćelija koje su na raspolaganju.
Matične ćelije iz pupčane vrpce su stare nula dana, odnosno nisu prošle procese starenja niti negativne uticaje spoljašnje sredine, visoko su kvalitetne, i ne postoji reakcija odbacivanja transplantata kao što je to slučaj sa ćelijama od donator koštane srži.
Matičnim ćelijama iz koštane srži se liječe krvna oboljenja dok je broj oboljenja koje je moguće liječiti ćelijama iz pupčane vrpce, značajno veći. Crna Gora nije dio svjetskog registra, niti ima javnu banku što znači da traženje kompatibilnog donora podrazumijeva dugotrajan proces, koji iziskuje značajna finansijska sredstva, a bez garancije da će biti uspješan. Stručna javnost u svijetu odavno vise nema nikakve dileme oko terapijske primjene matičnih ćelija iz pupčanika. O tom svjedoče brojni izvori informacija o liječenju matičnim ćelijama širom svijeta.
Najnoviji je primjer uspješna terapijska primjena kod djevojčice na Institutu za majku i dijete Srbije, a u "Fami Cord" grupaciji je samo u prošloj godini urađeno vise stotina transplantacija matičnih ćelija kod različitih oboljenja i djece iz većeg broja zemalja. Drugačije mišljenja nekih eksperata ili tačnije jednog, koji povremeno u medijima iznosi krajnje negativne stavove o primjeni matičnih ćelija, su usamljeni i izolovani i rekao bih motivisani ličnim razlozima.
ANALITIKA: Možete li mi reći o razlici u upotrebi matičnih ćelija u odnosu na one iz koštane srži?
ANTOVIĆ: Proces uzimanja matičnih ćelija iz koštane srži se odvija pod totalnom anestezijom. Pri uzorkovanju matičnih ćelija iz periferne krvi može doći do dugoročnih posljedica zbog davanja faktora rasta.
Sa druge strane, proces uzimanja matičnih ćelija iz pupčanika je potpuno bezopasan za majku i novorođenče. Osim toga, potencijalni donori koštane srži mogu prestati da budu dostupni ili mogu povući svoju saglasnost za donacijom nakon čega mora biti pronađen novi donor koji će biti testiran na infektivne bolesti, HLA-tipiziran, i koji će potvrditi da je i dalje spreman i voljan da dá svoju koštanu srž. – Dakle sve zavisi od volje donatora.
Jednom uzet i krioprezerviran uzorak matičnih ćelija iz pupčane vrpce je dostupan do upotrebe. Uzorak matičnih ćelija iz koštane srži se koristi svjež (rok trajanja se mjeri u satima), uzorak matičnih ćelija iz periferne krvi može biti čuvan kratak vremenski period (nekoliko dana do nekoliko mjeseci). Dok se, krioprezerviran uzorak matičnih ćelija iz pupčanika uspješno koristi u transplantaciji i do 50 godina. Za razliku od matičnih ćelija iz pupčane vrpce, tip transplantacije koštane srži zahtijeva visoku podudarnost donora i recipijenta.
ANALITIKA: Zašto se često dešava da po uzimanju uzorka iz banke matičnih ćelija stigne odgovor da dati uzorak nije upotrebljiv, a kompanije ipak naplaćuju uslugu uzimanja i taksu za izvoz krvi?
ŽANTOVIĆ: Ukoliko rezultati laboratorijskih ispitivanja uzorka matičnih ćelija pokažu da isti nije dobrog kvaliteta, odnosno da se ne može očekivati njegova primjena u budućnosti, roditelji su oslobođeni svih nastalih troškova, osim plaćanja takse za izvoz koja iznosi pet eura.
ANALITIKA: Možete li da date Vaš završni savjet i poruku svima koji su do sada dali uzorke i poruku svim budućim roditeljima koji to žele da urade?
ANTOVIĆ: Rođenje djeteta je poseban događaj u životu svake porodice, a upravo u tom trenutku roditelji imaju mogućnost da svom djetetu daju najvredniji poklon– zdravstvenu sigurnost.
Uzimanjem krvi iz pupčanika na porođaju, dobijate visokokvalitetne preparate matičnih ćelija, koji u slučaju potrebe stoje na raspolaganju vašoj porodici.
Ivona DROBNJAK
