Piše: Marko BEGOVIĆ
Atipičnim manirom za uređene organe državne uprave nedavno je Ministarstvo sporta pozvalo cjelokupno društvo - građane, stručne i naučne institucije, državne organe, strukovna udruženja, političke stranke, nevladine organizacije, medije i druge zainteresovane organe, organizacije, udruženja i pojedince da se uključe u postupak pripreme nacrta Zakona o sportu.
Ne prejudiciram ishod, ali ono što je uobičajena metoda, a podsjetilo me je iskustvo na izradi međunarodno obavezujućih normi-konvencija trebalo sa nivoa javnih vlasti – države, prvo utvrditi strateške prioritete i pritom uzeti u obzir i obaveze u procesu evro-integracija. Očekivalo se da se javnosti ponudi analiza primjene postojećih propisa u oblasti sporta.
Primjećujem da se kasni sa analizom realizacije mjera i aktivnosti predviđenimNacionalnim programom razvoja sporta. No kako ”gazimo” četvrtinu Olimpjsjkog ciklusa, valja ukazati na određene nedostatnosti i kandidovati rješenja za ista.
Slabosti sistema: Opšta ocjena se ogleda u slabosti horizontalnog sistema strateškog planiranja i odsustvu dugoročnog sistemskog pristupa u procesu realizacije mjer i aktivnosti u oblasti sporta.
Dalje, evidentan je izostanak analize kadrovske strukture, tj. potreba za realizaciju pomenutih aktivnosti. Budžetske stavke ne prate strateški okvir, a posebno otežavajući faktor jeste fokusiranje na narednu fiskalnu godinu, ograničavajući potencijalne srednjoročne i dugoročne programske inicijative.
Primjetno je da je neformalna komunikacija i koordinacija zastupljenija u sprovođenju sektorskih politika. U konkretnom, zakonodavac je predvidio pravne institute prvenstveno željeći da zaštiti rad i funkcionisanje nadležnog organa državne uprave, a ne da razvija i unapređuje oblast od javnog interesa.
Posmatrajući kroz postojeći pravni okvir, prethodno podrazumijeva izostanak da se zadovolji kontinuirana antinomija: jačanje već uspostavljenih odnosa s jedne kroz poštovanja principa pravne sigurnosti i ograničavanja razvoja prava i mogućnosti kroz oblast od javnog interesa.
Šta je kamen temeljac razvoja sporta: Kamen temeljac u pozicioniranju sporta u politikama javnih vlasti, kao aktivnosti od javnog interesa predstavlja Evropska povelja o sportu, kojom se, između ostalog definiše sport kao oblik fizičke aktivnosti pretežno strukturisanog i organizovanog karaktera.
Ističu se društvene, vaspitno-obrazovne i zdravstvene vrijednosti, a uloga javnih vlasti ogleda se u stvaranju neophodnog okvira za saradnju- prvenstveno sa neprofitnim i nevladinim sektorom u cilju daljeg razvoja aktivnosti od javnog interesa kroz jačanje volonterizma i promovisanju koncepta autonomije sportskog pokreta.
Koncept autonomije: Posebno interesantan jeste koncept autonomije koji se prilično raznoliko percipira, stvarajući izvjesne prepreke u smislu rada i funkcionisanja sportskog pokreta. Saobrazno navedenom, polazna osnova u procesu izrade Zakona o sportu su svakako odredbe koje se odnose na sistem dobrog rukovođenja u sportu.
Posebno oni principi utvrđeni Rezolucijom Savjeta Evrope O principima dobrog upravljanja u sportu (Rezolucija X Konferencije evropskih ministara odgovornih za sport), ali i brojnih dokumenata na nacionalnom (UK), međudržavnom i nadnacionalnom (Preporuke EU, Rezolucije SE 2012, 2014 i 2016. godine) i sportskom nivou (Etički kodeks, BUP, ASOIF principi dobrog rukovođenja).
Principi EU: Ti principi su:
Prvo: Nevladine sportske organizacije predstavljaju osnov za razvoj kontinuiranog opstanka građanskog društva, sporta po jednakim mogućnostima i daju jedinstveni doprinos razvoju društva zasnovanog na vladavini prava, demokratiji i poštovanju ljudskih prava.
Drugo: Primjena principa kao što su demokratičnost, odgovornost, solidarnost, javnost u radu i finansijska pedantnost, od ključnog je značaja za širenje i popularizaciju sporta i jačanje pozicije sportskih nevladinih i neprofitnih organizacija.
Treće: Primjena istih su od ključne važnosti u procesu depolitizacije sporta, borbe protiv korupcije i organizovanog kriminala s jedne i očuvanja sportskih principa s druge strane;
Četvrto: Sve neetičke radnje i ponašanja je neophodno sistemski eliminisati. Primjena predmetnih principa pretpostavlja minimum standarda u pogledu uspostavljanja demokratskih organizacionih struktura, zastupljenost svih relevantnih činilaca sporta u procesu donošenja odluka, etički kodeks i jasni propisi za sprečavanje korupcije, upravljanje rizicima i finansijskog poslovanja.
Sljedstveno iznijetom, u upravljačkom nivou ističe se nespojivost obavljanja javne funkcije (predstavnik javnih/lokalnih vlasti ili političke organizacije) sa funkcijom u sportskoj organizaciji primjenjujući međunarodno obavezujuće norme (ETS 173 & CETS 191; ETS 174), dok se u Crnoj Gori ne samo takav oblik promoviše, već imamo činjenicu da propisi države Crne Gore omogućavaju da predstavnici političkih partija, ujedno i predstavnici javnih vlasti su na ključnim pozicijama u rukovodećim strukturama sportskih organizacija.
Položaj COK-a: U pregledu primjene postojećih propisa, pored na ranije ukazanih o radno-pravnom statusu sportista, položaja Crnogorskog olimpijskog komiteta ili nivoa usklađenosti sa međunarodno obavezujućim instrumentima u oblasti borbe protiv dopinga ili nasilja na sportskim manifestacijama -koji je nepremijereno nizak- izdvaja se izazov oko osnivanja sportskih organizacija. Sem što Crna Gora ima jedinstven sistem osnivanja/registrovanja neprofitnih sportskih organizacija, zakonodavac nije prepoznao sve sportske subjekte, među kojima i organizacije za sprovođenje određenih aktivnosti u sportu (udruženje trenera, sportista, sudija, pedagoga i sl.).
Po pogledu uslova za osnivanje sportske organizacije, postojeći propisi su diskriminatorski i otežavaju razvoj preduzetništva na šta ukazujukomentari predstavnika EK – proces inkorporiranja Direktive o uslugama na unutrašnjem tržištu. Uporednopravna rješenja prepoznaju tri načina funkcionisanja pravnih lica: udruženje (registrovano shodno Zakonu o NVO i u skladu sa „Osnovnim principima statusa nevladinih organizacija u Evropi“ Savjeta Evrope), privredno društvo i javna ustanova.
Što se članstva tiče, organizacija može funkcionisati kao universitas rerum ili universitas personam, bez dodatnih ograničenja sem navedenih in extenso numerus clausus po pitanju osnivačkog akta. Kako čl. 53, Zakona o sportu predviđa obavezu transformacije iz amaterskog u profesionalni klub (privredno društvo) ako ima 50% ili više registrovanih sportista sa profesionalnim ugovorom, valja ukazati da je EK već imala primjedbe na ovakve odredbe i da bi trebalo predvidjeti kao u zemljama članicama EU da je obavezna transformacija sa četvrtinom profesionalnih sportista koji nastupaju za prvi tim.
Osnivački kapital: Osnivački kapital je obavezan i kreće se od 70.000 eura za akcionarsko društvo, a za rad i funkcionisanje je nadležan Zakon o privrednim društvima. Posebna pažnja je na konflikt interesa kao i mjerama za prevenciju pranja novca i finansiranja terorizma.
Osim navedenog, u slučaju obavljanja određenje privredne djelatnosti sportska organizacija se može transformisati u privredno društvo, a zadržati amaterski status u takmičenjima. Što se javnih ustanova tiče, uporednopravna rješenja prepoznaju agencije, zavode (za medicinu ili medicinu i sport) i druge ustanove (obično visokoškolske za oblast sporta, sportske medicine…), kao neizostavne činioce sistema sporta.
(Autor je sa Njemačkog sportskog univerziteta u Kelnu, navodi iznijeti u tekstu, nužno, ne predstavljaju stavove Portala Analitika)
