U neposrednom okruženju Crne Gore dogodilo se više snažnih zemljotresa u zadnjih godinu dana. Posljednji u nizu jačine 5,2 i 4,8 jedinica Rihterove skale potresli su juče sjeverozapadni dio S. Makedonije - prvi u ranim jutarnjim (4h 54min), drugi u poslijepodnevnim satima (15h 25min).
TRESLO OD ZAGREBA DO IZMIRA
Ipak, među nedavnim zemljotresima ističe se razoran potres kod Drača magnitude 6,4 stepeni Rihtera koji je odnio više od 50 života, 26. novembra prošle godine. Svega par sati nakon zemljotresa u Albaniji tlo pod nogama je „zaigralo“ stanovnicima Nevesinja u BiH kada je taj grad pogodio potres jačine 5,4 stepeni Rihtera.
Oba zemljotresa kao i podrhtavanja tla koja su uslijedila nakon njih osjetili su se i u Crnoj Gori što je za posljedicu imalo zabrinutost crnogorskih građana i pitanje koje je svima bilo na umu - da li nešto slično očekuje i našu zemlju?
Sa smirivanjem tla ubrzo je nestao i strah da bi već u martu ove godine snažan potres magnitude 5,3 Rihtera pogodio glavni grad Hrvatske - Zagreb. Zemljotres se dogodio u jeku epidemije korona virusa te je, uz sve nepogode koje donosi sam potres, praktično onemogućio poštovanje mjera prevencije zaraze. Nažalost, zemljotres je odnio život jedne petnaestogodišnje djevojčice i izazvao znatnu materijalnu štetu u starom jezgru grada.
U drugoj polovini godine dva zemljotresa magnitude 5,2 jedinice Rihterove skale pogodili su Grčku tokom avgusta i septembra koji su srećom prošli bez ljudskih žrtava. Ipak, ispostaviće se da su ovi potresi bili tek „uvertira“ za iznimno snažan zemljotres jačine 6,6 stepeni Rihtera koji će pogoditi obalu Egejskog mora u blizini višemilionskog turskog grada Izmira 30. oktobra. Čak 116 ljudi izgubilo je život dok je njih više od hiljadu zadobilo povrede prilikom potresa.
0
SUDAR TEKTONSKIH PLOČA IZVOR POTRESA
Kako je objasnila za Portal Analitika načelnica Odjeljenja za instrumentalnu i inženjersku seizmologiju u Zavodu za seizmologiju, Jadranka Mihaljević, izvorni i glavni pokretač svih seizmičkih procesa u širokom regionu je kolizija afričke i evroazijske kontinentalne tektonske ploče.
Granica ploča gdje dolazi do njihvog sudara, tj. podvlačenja jedne pod drugu, prolazi dnom Mediteranskog mora. Inače, dodaje Mihaljević, granice sudara tektonskih mega ploča su se tokom geološke istorije pomjerale - mijenjajući i položaj ili oblik kontinenata, mora, ali i reljef terena.
„Za neposredne procese kojima svjedočimo u regionu - od najvećeg značaja je ponašanje i kretanje Jadranske mikroploče. Od 60-tih godina naovamo, u naučnim sferama, se vodilapolemika da li Jadranska ploča predstavlja istureni dio Afričke ploče ili predstavlja nezavisnu ploču manjih dimenzija“, objašnjava naša sagovornica.
Prema njenim riječima, u savremenoj literaturi smatra se da je Jadranska mikroploča predstavljena dijelom teške litosfere koja ponire u Zemljin omotač na obje strane Jadrana (ispod Apenina - zapadno i ispod Dinarida - istočno), ali i ispod jugoistočnih korijena Alpa, što se smatra njenom sjeverozapadnom granicom.
„Takođe se smatra da su geološke strukture Zapadnog Balkana pod jakim uticajem kolizije Jadranske mikroploče i jugozapadne granice tektonske ploče Evroazije. Duž obale Jadranskog i istočne obale Jonskog mora, sudar ovih tektonskih jedinica - uz poniranje prve i uzdizanje Evroazijske ploče - doveo je do uzdizanja planinskih masiva Dinarida, Albanida i Helenida“, navodi Mihaljević i dodaje da ukupnu seizmičnost Balkana definiše interakcija prisutnih ploča.
„Obzirom na položaj Crne Gore, moglo bi se reći da na učestalost i snagu potresa u Crnoj Gori i njenom okruženju najveći neposredni uticaj ima Jadranska mikroploča“, ističe načelnica u Zavodu za seizmologiju.
PROGNOZE NEPOUZDANE
Mihaljević napominje da je prognoza skorije budućnosti ili kratkoročna prognoza zemljotresa, nažalost, nepouzdana. Inače, kako je kazala, do sada bi već svjedočili uspješnim prognozama zemljotresa.
„Srednjeročno gledano (u vremenskim terminima godina/decenija) vrlo je moguće da se trend pojačane seizmičnosti cijelog regiona prenese i na područje Crne Gore. Ne treba zaboraviti da smo početkom 2018. godine iskusili pojavu jačeg zemljotresa. Na području Plava zemljotres jačine 5,1 jedinice Rihterove skale - prvi je koji je poslije 1979. godine uzrokovao evidentne materijalne štete“, podsjetila je sagovornica Portala Analitika.
