Iako je turistička zemlja Crna Gora će, nakon više decenija, početkom decembra ostati bez resora Ministarstva turizma u novoj Vladi - prema najavama, turizam će biti zastupljen u okviru budućeg Ministarstva za ekonomski razvoj.
Zaseban resor Ministarstva turizma se ukida u sklopu najavljene redukcije broja ministarstava, sa dosadašnjih 18 na 12.
Odgovarajući na pitanje zašto u novoj Vladi nema Ministarstva turizma, mandatar Zdravko Krivokapić je nedavno izjavio da se ne planiraju posebni zaokreti, „već da je to u okviru Ministarstva ekonomskog razvoja kao jedna od ekonomskih akcija“.
„Ako smo do sada imali dva stuba koji su činili suštinu funkcionisanja Crne Gore, a to su Ministarstvo poljoprivrede i Ministarstvo turizma, onda smo odlučili da ipak u okviru ekonomskog razvoja definišemo sve ekonomske akcije, uključujući i razvoj industrije, mala i srednja preduzeća, unapređenje poslovnog ambijenta... Posebnu smo pažnju posvetili IT sektoru i na kraju, naravno, turizmu koji je sastavni dio ekonomskih akcija. Ako nešto nije iskazano kao ministarstvo, ne znači da mu nijesmo obratili posebnu pažnju i to će biti vidljivo kada bude donešena uredba o radu i organizaciji Vlade“, rekao je Krivokapić.
Sagovornici Portala Analitika, međutim, ističu da bi važna privredna grana, sa učešćem u nacionalnom BDP-u od 22 odsto, trebalo da ima zaseban Vladin resor.
Oni ističu da smo, u periodu intenzivnog razvoja turizma u drugoj polovini prošlog vijeka, uvijek imali zasebno ministarstvo, komitet ili sekretarijat za turizam, što je odlučujuće doprinijelo dobrom makroekonomskom upravljanju razvojem turizma i efikasnoj turističkoj politici.
Najveća razvojna šansa Crne Gore: Bivši ministar turizma Predrag Sekulić (DPS) ističe u izjavi za Portal Analitika da turizam jeste i biće ubuduće jedna od najvažnijih privrednih grana i najveća razvojna šansa Crne Gore,bez obzira što je zbog pandemije koronavirusa prihod od ove turističke sezone bio minimalan.
,,Naravno, otvoreno je pitanje da li sada, zbog globalne pandemije, imamo pravo da zapostavljamo turizam i usluge koje su prethodnih godina snažno doprinosile rastu BDP-a i razvoju Crne Gore. Ne treba zaboraviti da turizam, zbog svojih specifičnosti, ima i izvozni karakter što je za državu koja ne koristi svoju valutu veoma značajno”, naglašava Sekulić.
Iako nominalno neće biti ministarstva turizma, on, kako je naveo, želi da vjeruje da će razvoj turizma, posebno nakon investicija države prethodne četiri godine u infrastrukturu i turističke objekte na sjeveru, biti prioritet i Vlade mandatara Krivokapića.
“Sve drugo bi bio značajan ekonomski promašaj i veliki gubitak kako po budžet, tako i po budući razvoj. No, bez obzira na prioritete buduće Vlade i na pokušaj eksperimentisanja koji je unaprijed osuđen na propast, vjerujem da je crnogorski turizam već dostigao visok nivo otpornosti i da će preživjeti ovakav maćehinski odnos buduće vlade prema njemu”, smatra Sekulić.
Udio turizma u BDP-u 22 odsto: Docent na Fakultetu za menadžment u Herceg Novom dr Luka Uskoković ocijenio je za Portal Analitika da je turizam u praksi dokazao da je vodeći faktor ekonomskog razvoja i oslonac ostalim sektorima crnogorske privrede.
,,Ove godine imamo, nažalost, vrtloglavi pad turističke potrošnje- prihodi će biti na nivou od 15 odsto u odnosu na prethodnu godinu. Ne tako dobra očekivanja od turizma i potreba za racionalizacijom javnog sektora vjerovatno su bile pretpostavke da nam Ministarstvo turizma neće biti potrebno. Iznenađen sam da turizam u turističkoj zemlji neće imati zaseban resor, s obzirom da smo veoma uslužno zavisna crnogorska privreda, sa dominacijom turizma od čak 22 odsto u BDP-u. To je toliko visok procenat da smo čak 15. ekonomija svijeta koja zavisi od turističkog razvoja”, precizirao je Uskoković.
On kaže da sektor turizma, ukoliko već nije zaseban, treba da bude u okviru Ministarstva ekonomije.
,,Dosadašnj spoj održivog razvoja i turizma, po mom mišljenju, svakako nije bio dobar. Turizam logično ne može da “čuva” prirodno okruženje jer je prepoznat kao “žderač” i konzument najkvalitetnijeg prostora. Ukoliko turizam bude u Ministarstvu ekonomije, kroz Ministarstvo ekologije, prostornog planiranja i urbanizma imali bi dobar kontrolni mehanizam i, vjerujem, konstruktivnu diskusiju kako bi kroz timsko djelovanje mogli očuvati i dalje očuvana prirodna područja. U vremenu kada je potrebno otvoriti nove segmente turističke tražnje, u zemlji idealnoj za razvoj i testiranje inovacija, spoj IT razvoja i inovacija sa svim vidovima turizma je vrlo poželjan. To je dodatni razlog zašto smatram da je turizmu mjesto u Ministarstvu ekonomije”, naveo je Uskoković.
NTO da preuzme ulogu centralnog turističkog sistema: On je podvukao da će najveći izazov nove Vlade Crne Gore i ozbiljnog turističkog menadžmenta turističke biti da našu zemlju vrati u stanje tzv. zdrave destinacije.
“Treba probuditi uspavane turističke poslenike i što prije vratiti povjerenje u turizam. NTO je već morao da preuzme ulogu centralnog turističkog sistema koji će koordinirati privatni i javni sektor. Turisti će 2021. godine birati destinacije u kojima osjećaju sigurnost, vjeruju sistemu zdravstvene zaštite i percipiraju efikasan mehanizam reakcije u slučaju kriznog događaja tokom njihovog boravka. Očekujem da NTO ima veći budžet, vrlo operativnu a ne samo promotivnu funkciju, da otvara nova, daleka emitivna područja, i pokrene digitalizaciju na svim destinacijskim nivoima, jačanjem turističke infrastrukture”, kazao je Uskoković.
On je poručio da “turizam novog doba mora prepoznati digitalne nomade, pustolove, hedoniste, entuzijaste, idealiste i sve one koji su postkriznom periodu dramatično promijenili preferencije” te da poseban focus mora biti na malim i srednjim preduzećima koja treba da shvate da turizam traži veće angažovanje.
Status autonomnog komiteta ili sekretarijata: Dekan budvanskog Fakulteta za biznis i turizam dr Rade Ratković napominje da je teško u ovom trenutku dati argumentovan komentar najavljene organizacije turizma na državnom nivou u strukturi buduće Vlade.
,,Mi još ne znamo ni program mandatara, ni tretman turizma u tom programu. Napominjem da je turizam složena privredna djelatnost (više grana u jednoj privrednoj grani) i da je esencijalno važan za privredni razvoj Crne Gore. On je, u svim relevantnim domaćim i međunarodnim ekspertizama, tretiran kao integrišući dio strateškog razvojnog trougla Crne Gore: turizam, poljoprivreda i prerađivačka industrija na bazi nje, te industrija okrenuta ka turizmu i trgovini (posebno maloprodaja). U našoj privrednoj istoriji, u drugoj polovini XX vijeka turizam je privredno preporodio cijelo Crnogorsko primorje, a naročito opštinu Budva, koja je dugo bila druga najrazvijenija opština SFRJ”, kazao je profesor Ratković za Portal Analitika.
On je pojasnio da ogromna većina mediteranskih turističkih zemalja upravlja turizmom preko zasebnog resora u okviru Vlade, kojem su često pridruženi po jedan od resora - sport, trgovina ili kultura.
,,Ukoliko nema status posebnog ministarstva, onda ima status autonomnog komiteta ili sekretarijata. Turistička struka i privreda su se uvijek kod nas zalagali da turizam ima status posebnog ministarstva, što je u posljednjih par mandata ignorisano. To je, po opštem mišljenju struke, doprinijelo da se u protekle dvije decenije razvoj turizma kretao putem udaljavanja od odgovornog i održivog turizma ka biznisu nekretnina, nasuprot veoma dobroj strategiji razvoja turizma, Master planu iz 2008. godine. U periodu intenzivnog razvoja turizma, u drugoj polovini prošlog vijeka, uvijek smo imali zasebno ministarstvo, komitet ili sekretarijat za turizam, što je odlučujuće doprinijelo dobrom makroekonomskom upravljanju razvojem turizma i efikasnoj turističkoj politici. Mislim da to ministarstvo treba da postoji kao zasebno, a može mu se dati i resor sporta. To je samo moje mišljenje i suzdržavam se da ga nudim bilo kome. Poštujem autonomiju mandatara, jer je ona uslov odgovornosti. Javno ga iznosim jer ste me pitali, a struka me obavezuje da budem odgovoran prema zajednici, posebno studentskoj i turističkoj”, precizirao je Ratković.
Samostalno ministarstvo bolje riješenje: On je ocijenio da turizam, koji je u Vladi do sada imao zaseban resor zajedno sa održivim razvojem, imao problematičan status.
“Sigurno bi bilo bolje rješenje da je turizam bio samostalno ministarstvo. Čini mi se da je izgubio na slobodi odlučivanja i nivou moguće odgovornosti, pritisnut elementima drugih resora koji su ga gurali u sjenku i udaljavali od autonomnog i odgovornog vođenja turističke tekuće i razvojne politike”, kazao je Ratković.
On uvjerava da na Nacionalnu turističku organizaciju Crne Gore ne bi trebalo prenositi ovlašćenja koja su emanentna državnom organu za poslove turizma.
“Turistička organizacija ne treba da ima status ni državnog organa, ni državne agencije, već da bude oblik javno - privatnog partnerstva između države na nacionalnom, klasterskom i loklnom nivou i turističkih stejkholdera na istom nivou. Turistička struka se za takvo riješenje zalagala u kontinuitetu, ali to nije naišlo na razumijevanje svih konstituenata vlasti na raznim nivoima. Svaka vlast je željela turističku organizaciju za sebe. Iz nove marketing strategije turizma Crne Gore, koja tek treba da se implementira i koju su radili španski eksperti, proizilazi prijedlog reorganizacije turističkog društvenog organizovanja po principu javno-privatnog partnerstva na državnom i klasterskom nivou. Određeni nivo tekućeg destinacijskog menadžmenta bi se odvijao i na opštinskom nivou, ali u sistemu jedinstvenog i integrisanog turističkog društvenog organizovanja. Za takvu reformu je potrebno kompetentno, dobro pozicionirano i autoritativno Ministarstvo turizma, a ne jedna od službi u okviru nekog resora”, zaključio je Ratković.
