Opsesije jedinstvom

Na Zapadnom Balkanu, barem u onim državama koje su obuhvaćene sve postvarenijim političkim imaginarijumom zvani Srpski svet, opet je veoma sumorno. I više se sa sigurnošću ne može reći ko je kriv za ovaj, čini se, beskrajni sfumato. Da li su to građani (ili kako vole da ih zovu populistički vladari, narodi) koji se ni u dvadeset prvom vijeku, a nakon iskustva devedesetih, nisu oduprli novim ciklusima nacionalističkih indoktrinacija, ili su to ideološki neimari, koji su u svakom trenutku znali šta čine, ili su to, najzad, vladari kojima je postalo više nego udobno u hibridnim i korumpiranim režimima.

Među raznovrsnim populističkim intervencijama, a koje su uvijek u znaku dovođenja masa u stanja bliskim kolektivnom transu, ona koje se najupečatljivije sjećamo svakako je oživljavanje ideološke matrice o srpskom nacionalnom jedinstvu koje putuje kroz vrijeme – prošlo, sadašnje i buduće, u vječitoj potrazi za svojim idealnim teritorijalnim rješenjem. Ova opsesija Rodom i njegovom organskom cjelovitošću i nepovredivošću postala je, a u to se intenzivno uvjeravamo posljednjih tridesetak godina, sigurno pribježište političkih demagoga i manipulanata diljemSrpskog sveta.

Držeći svoj (na)Rod u stalnoj tenziji na relaciji ugroženost-jedinstvenost-dominacija-satisfakcija, držeći ga, dakle, u stavu pokornosti i zakletve, decenijama mu, zapravo, oduzimaju kako pravo na dostojanstvo i autentični patriotizam (lišen agresije i pretenzija prema drugome), tako i pravo na mišljenje koje je u ovoj pokornosti apsolutni višak. U toj agoniji Roda, baš kao što je svojevremeno pisao Radomir Konstantinović, dešavaju se istovremeno i bijeg i vraćanje prema organskom jedinstvu.

Prema Konstantinoviću, ovaj dramatični bijeg, katarzično prepoznavanje i vraćanje, ugrađeno je u same temelje plemensko-patrijarhalne civilizacije ,,vjekovima građenom duševnom tehnikom“, čiji je primarni cilj konzerviranje i plasiranje koda, po kojem je čovjek biće reda i povjerenja samo i isključivo kao biće Roda i obrnuto, kao biće izvan Roda on je predodređen za nered, strah i nepovjerenje. Upravo se stav ,,duha palanke“, kao stav individualizma uplašenog od samog sebe, izražava voljnim i nevoljnim vraćanjem Rodu, ali i iznalaženjem nove ,,duševne“ tehnike koja se ispoljava na relaciji ,,od Roda ka Bogu“, i čiji je krajnji cilj obogovljenje Roda, to jest, konačno formulisanje Roda kao nove transcedentne vrijednosti, po svojoj suštini idealno nedostižne.

Da je i dalje među nama, Konstantinović bi mogao da bude sumorno zadovoljan svojom filozofskom anticipacijom vječnog vraćanja duha palanke. Politikolozi bi, sa druge strane, u ovom trajnom i nikad dosanjanom snu o jedinstvu vidjeli opasni obrazac manipulacije javnim mnjenjem, sve do one tačke savršene entropije u kojoj će se, ukoliko ovaj populistički manevar što prije ne prestane, izgubiti i pojmovi ,,javnosti“ i ,,mnjenja“. U svojim značenjima i svojim pojavnostima.

Novi podsticaj masovne hipnoze u ovom dijelu svijeta dogodio se 15. septembra, naDanu srpskog jedinstva, slobode i nacionalne zastave, koji se slavi u Srbiji i Republici Srpskoj i koji predstavlja, kako kažu oni koji su ga ustanovili, simbolično obilježavanjeProboja solunskog fronta, a praznuje se od 2020. godine. Uoči praznika zvaničnici su pozvali sve pripadnike srpskog naroda, bez obzira u kojoj državi žive, da na kućama istaknu narodnu zastavu – ,,trobojku“.

Ove godine, proslavaDana srpskog jedinstvaprvi put se organizovala i u Njemačkoj, a na centralnoj manifestaciji u Nišu predsjednik se ekstatično obraćao ,,dragom narodu“, izgovorivši između ostalog i to da su laži da pravi ,,Veliku Srbiju“, da ,,možemo da živimo u mnogo zemalja, ali imamo srpsko ime i prezime i jednu zastavu“, da su Srbi svuda ugroženi (npr. ,,da u Crnoj Gori gotovo da ne smije da se razvije trobojka“) i da se u zemljama u okruženju prihvata samo da ,,Srbin ne bude Srbin i da se jasno odriče Beograda i srpstva“.

Ostaje nejasno da li je predsjednik tom prilikom svjesno zaboravio da on nije predsjednik samo Srba, već svih građanki i građana koji žive u Srbiji, a da, međutim, nije predsjednik Srbima koji nisu državljani Srbije. Ekstatičnom tonu pridružio se i Milorad Dodik izjavama da se ,,drugi veseli kada srpski narod nije jedinstven“, te da su mnogi ,,pokušavali da razbiju srpsko narodno jedinstvo“. Slika bi bila nepotpuna da joj se ne doda i podatak da se istog dana u Nišu, neposredno prije centralne proslave, održala i demonstracija ,,naoružanja, vojne opreme i dijela sposobnosti Vojske Srbije“.

I dok neki njegovi predstavnici, koji su bliskiji vlasti i vladajućoj stranci, rado provode slobodne dane u metropolama i turističkim centrima ,,trulog i dekadentnog Zapada“, tog arhe-neprijatelja srpskog jedinstva, za veći dio ,,nedeljivog Roda“ san o jedinstvu, baš kao i život u projektovano izazvanom osjećaju straha, strepnje, tjeskobe i ugroženosti, može da se nastavi…

Naravno, do buđenja koje je, kao metafizička zakonomjernost, izvjesno, ali koje će, po svoj prilici, biti vrlo neprijatno i vrlo bolno…