Društvo

Vremeplov: 12. januar 1989.

Na današnji dan: Nakon dvodnevnih mitinga smijenjen državni vrh Crne Gore

Nakon mitinga održanih 10. i 11. januara, u dešavanjima upamćenim kao Antibirokratska (AB) revolucija, smijenjen je državni vrh Crne Gore

Na današnji dan: Nakon dvodnevnih mitinga smijenjen državni vrh Crne Gore Foto: PA arhiva
Vremeplov Analitike
Vremeplov AnalitikeAutor
Portal AnalitikaIzvor

Ostavke su tada podnijeli predsjednik Predsjedništva Crne Gore dr Božina Ivanović i svi članovi Predsjedništva: Radivoje Brajović, Olga Perović, Milutin Tanjević, Muharem Dizdarević i Blažo Orlandić, kao predsjednik Skupštine Velisav Vuksanović, Izvršno vijeće na čelu sa Vukom Vukadinovićem i člana Predsjedništva SFRJ iz Crne Gore Veselin Đuranović. Dan ranije ostavke su podnijeli članovi Predsjedništva CK SK Crne Gore na čelu sa Miljanom Radovićem. Smjena crnogorskog rukovodstva pod plaštom antibirokratske revolucije usmjeravana je i kontrolisana izvan Crne Gore i bila je prva vaninstitucionalna promjena vlasti u Crnoj Gori od 1945.

Nazivom Antibirokratska revolucija obuhvaćen je niz masovnih protesta i sa njima povezanih političkih događaja i procesa kojima su u drugoj polovini 1988. i prvoj polovini 1989. godine srušena partijska i administrativna rukovodstva Crne Gore, Vojvodine i Kosova i zamijenjena pristalicama srpskog komunističkog vođe Slobodana Miloševića, čime je SR Srbija stekla četiri od osam glasova u jugoslovenskoj federaciji i prevlast u Savezu komunista Jugoslavije.

Riječ je o događajima čija direktna posljedica je bila donošenje amandmana na Ustav SR Srbije 1989. kojima je drastično smanjena autonomija Kosova i Vojvodine koju su imali u okviru tadašnje SR Srbije, odnosno SFRJ, uz parolu „oj Srbijo iz tri dela, ponovo ćeš biti cela“.

Ovaj proces je, zbog nagle promjene ravnoteže snaga u saveznim organima vlasti i rastućeg srpskog nacionalizma kod Miloševića i njegovih pristalica, prijetnji da bi se isti „recepti“ mogli koristiti na druge druge republike, kao i mlakih reakcija saveznih organa vlasti na te događaje, doveli do tada nezapamćenih pogoršanja odnosa među republikama, naglog jačanja ekstremnog nacionalizma u svim sredinama, kao i ustavne krize čiji je krajni rezultat bio nasilni raspad Jugoslavije.

Dešavanjima u Crnoj Gori prethodila je „Jogurt revolucija“ u Vojvodini 5. i 6. oktobra, nakon koje je smijenjeno rukovodstvo u pokrajini i opštinama. Na sličan način tada je pokušana je i neuspjela smjena rukovodstva u Crnoj Gori istog mjeseca. Čim je AB revolucija izašla iz okvira Srbije i u još intenzivnijem obliku se pojavila u Crnoj Gori za ostale republike to je bio signal za uzbunu.

Sve uočljivija bila je i razlika u izvještavanju zagrebačkih i beogradskih medija, pri čemu su prvi bili optuživani da prikazuju „samo lošu stranu protesta“, dok je srpska propaganda prikrivena iza „promocije napredne ideologije u duhu vremena“ i konstantne kritike smijenjenog režima, naglašavajući ulogu „krivca“ i „žrtve“.

Prvi program Radio Beograda o ovim dešavanjima na današnji dan je izvijestio riječima: „Dosadašnji državni i politički vrh Crne Gore, kako se pokazalo, nije imao previše sluha za notorne činjenice života, ispoljavajući potpuno slepilo za izvorne interese naroda a ne bi se moglo reći da je domaćinskom pažnjom usmeravao razvojne potrebe crnogorske privrede. Sada je došao trenutak polaganja računa.“

Tadašnji sekretar Univerzitetske konferencije Saveza komunista Momir Bulatović u obraćanju je poručio. „Vrijeme je za jednakost u dokazivanju sposobnosti i znanja”. Bulatović je do tog trenutka bio poznat jugoslovenskoj javnosti po poruci upućenoj 10. decembra 1988. crnogorskom partijskom rukovodstvu: „Dovoljno je samo da vi odete”.




Portal Analitika