Kako se navodi u dokumentu koji je u četvrtak usvojen na Vladi, od dvije nerealizovane aktivnosti u toku 2019. godine jedna se odnosi na razvoj informacionog sistema u šumarstvu, s obzirom da je bila uslovljena reorganizacijom načina gazdovanja šumama koja će početi u 2020. godini.
“U pogledu druge nerealizovane aktivnosti tokom 2019.godine, nakon konsultacija sa predstavnicima Evropske komisije, odlučeno je da se Javni poziv za podršku diverzifikaciji, umjesto kroz MIDAS, objavi tokom ove godine kroz IPARD II program”, precizirano je u izvještaju.
Analiza strukture izvora finansiranja i realizacije
U dokumentu je precizirano da je najviše novca, 196,7 miliona eura, uloženo u Unapređenje investicija i finansija za modernizaciju industrije, dok je najmanje novca, 1,6 milion eura, investirano u Unapređenje pristupa tržištu, što predstavlja svega 0,5 odsto sredstava predviđenih Akcionim planom.
Akcionim planom za realizaciju Industrijske politike Crne Gore 2019-2023, za 2019. bilo je predviđeno 410.341.268,93 € za realizaciju razvojnih programa, projekata i aktivnosti, pri čemu je najveći dio bio opredijeljen iz sredstava javnog sektora u iznosu od 200.275.905,00 € ili 48,8%, zatim iz privatnog sektora u iznosu od 122.535.507,19 € ili 29,9%, dok je budžetom bilo opredijeljeno 56.392.819,00 € ili 13,7% ukupnog iznosa sredstava za sprovođenje Akcionog plana. Za realizaciju aktivnosti predviđenih za finansiranje iz donatorskih programa i IPA sredstava, opredijeljena sredstva su iznosila 18.343.031,50 €, odnosno 12.794.006,24 €, respektivno.
Prema podacima o realizaciji, ukupno realizovana ulaganja u funkciji sprovođenja A.plana za 2019.g. iznose 351.847.149,52 €, što u odnosu na planirana ulaganja predstavlja 85,7% realizacije A.plana.
Posmatrano po izvorima finansiranja, na bazi odnosa planiranih i realizovanih ulaganja, izuzimajući sredstva iz IPA-instrumenta pretpristupne pomoći kod kojih je stepen realizacije utrošenih sredstava za 11,3% veći u odnosu na plan, procenat realizacije sredstava iz javnog sektora i donatorskih programa, kreće se na nivou 93,2% odnosno 81,7%, dok kod sredstava privatnog sektora i nacionalnog budžeta, realizacija iznosi 78,2% i 71,4% respektivno, u odnosu na planirana sredstva.
Posmatrano po strukturi izvora finansiranja, sredstva javnog sektora učestvuju sa 53% u strukturi realizacije ukupnih ulaganja i u najvećoj mjeri se odnose se na finansiranje od strane IRFCG u iznosu od 166.337.226,3 €, dok sredstva privatnih investitora učestvuju sa 27,2% u ukupnoj realizaciji, uz opredjeljujući uticaj investicija u energetskom sektoru i unapređenju ICT infrastrukture u iznosu od cca 66 mil. €. Za realizaciju aktivnosti iz Akcionog plana za 2019.g. oko 11,4% sredstava je realizovano kroz nacionalni budžet, dok je procentualno učešće IPA sredstava i donatorskih programa u ukupno realizovanim ulaganjima na nivou od 4,1% i 4,3%, respektivno.
Posmatrajući strukturu realizacije prema 4 ključna strateška cilja politike, najviše sredstava uloženo je za realizaciju aktivnosti u okviru drugog strateškog cilja Unapređenje investicija i finansija za modernizaciju industrije 55,9%, u iznosu od 196,7 mil. €. Za realizaciju prvog strateškog cilja Unapređenje infrastrukture i poslovnog ambijenta za efikasniji industrijski razvoj utrošeno je 119,9 mil. € što predstavlja 34,1%, dok je za realizaciju trećeg Podsticanje inovacija, transfera tehnologije i razvoja preduzetništva i četvrtog cilja Unapređenje pristupa tržištu utrošeno znatno manje sredstava u iznosu 33,4 mil. € i 1,6 mil. €, što procentualno iskazano iznosi 9,5% i 0,5%.
Preporuke za realizaciju mjera
Imajući u vidu učinke i rezultate ostvarenja Akcionog plana Industrijske politike za period 2019- 2020, za 2019., a takođe uzimajući u obzir planirane aktivnosti iz Akcionog plana za 2020.g., preporuke za definisanje i realizaciju mjera u narednom periodu su sljedeće:
Na nivou prvog strateškog cilja Unapređenje infrastrukture i poslovnog ambijenta za efikasniji industrijski razvoj:
-Na planu operativnog cilja 1.1. Unapređenje i dalji razvoj energetske i saobraćajne infrastrukture, potrebno je završiti rekonstrukciju i modernizaciju postojećih energetskih kapaciteta kao i unapređenje daljih uslova za izgradnju novih energetskih kapaciteta što će omogućiti povećanje ukupne proizvodnje električne energije, većeg udjela obnovljivih izvora energije kao i smanjenja energetske zavisnosti.
-U dijelu operativnog cilja 1.2. Unapređenje ICT infrastrukture za rast konkurentnosti preduzeća potrebno je nastaviti sa daljiim podsticanjem razvoja nacionalne broadband mreže nove generacije, uz podršku ZIO fonda (WBIF) pripremiti Plan razvoja širokopojasnog pristupa internetu.
-U okviru operativnog cilja 1.3. Podsticati održivo upravljanje resursima, nastaviti sa daljim unapređenjem ponude drvne sirovine sa ciljem njene bolje dostupnosti za drvoprerađivače, kao i podsticanja daljeg unapređenja ambijenta za razvoj rudarske proizvodnje, u skladu sa principima održivog upravljanja resursima u kontekstu diverzifikacije i proširenja proizvodne I izvozne baze.
-U dijelu operativnog cilja 1.4. Razvoj ljudskog kapitala kroz obrazovanje i sticanje vještina za konkurentnost industrije u skladu sa potrebama tržišta rada, u cilju efektivnog korišćenja potencijala ljudskih resursa, potrebno je nastaviti sa aktivnostima usmjerenim ka modernizaciji obrazovnih programa stručnog obazovanja i studijskih programa i kreiranju potrebnih znanja i vještina u skladu sa potrebama privrede. Takođe je važno u kontinuitetu nastaviti implementaciju programskih aktivnosti podrške daljem razvoju preduzetništva kao i realizaciju obuka i tematskih događaja kako bi se dodatno unaprijedila saradnja privrede i obrazovnih institucija u cilju obezbjeđenja konkurentne radne snage na tržištu rada.
-Na planu realizacije operativnog cilja 1.5. Unapređenje regulatornog okvira i poslovnog ambijenta, potrebno je nastaviti sa aktivnostima na daljoj implementaciji Zakona o administrativnim taksama i uspostavljanju sistema za elektronsko plaćanje administrativnih taksi, pojednostavljenju procesa izdavanja biznis licenci od strane državnih organa (e-licenci). Takođe je potrebno nastaviti sa aktivnostima fazne implementacije Zakona o fiskalizaciji u prometu proizvoda i usluga, daljem skraćenju rokova za registraciju nepokretnosti i primjenom novog informacionog sistema za registraciju nepokretnosti, kao i intenziviranjem aktivnosti na uvođenju jedinstvenog informacionog sistema u oblasti planiranja i izgradnje objekata, kako bi se obezbijedilo poboljšanje ranga relevantnih indikatora DB izvještaja.
U okviru drugog strateškog cilja Unapređenje investicija i finansija za modernizaciju industrije:
-U okviru operativnog cilja 2.1. Unapređenje pristupa finansiranju za konkurentna i inovativna preduzeća, potrebno je nastaviti sa pružanjem povoljne finansijske podrške IRFCG u vidu kredita i faktoringa, kao i malih kredita za samozapošljavanje od strane ZZZCG.
-U dijelu operativnog cilja 2.2. Kreiranje regulatornog okvira i implementacija novih finansijskih instrumenata neophodno je intenzivirati aktivnosti na izradi Zakona o alternativnim investicionim fondovima. Posebno je potrebno se fokusirati se na implementaciju COSME garantnog aranžmana, EASI garancija za potencijalne preduzetnike i mikro preduzeća, Implementaciju IPA grantova „Vaučeri za konkurentnost“, kao i na korišćenje instrumenta ulaganja u rizični kapital za start up preduzeća.
-U dijelu operativnog cilja 2.3. Podsticanje investicija u modernizaciju prerađivačke industrije, nastaviti sa aktivnostima finansijske podrške na planu stimulisanja novog zapošljavanja po osnovu direktnih investicija, investicionim ulaganjem u cilju daljeg jačanja proizvodnih kapaciteta i subvencioniranjem nabavke opreme za modernizaciju prerađivačke industrije.
Za treći strateški cilj Podsticanje inovacija, transfera tehnologije i razvoja preduzetništva:
-U dijelu operativnog cilja 3.1 Razvoj inovacione infrastrukture u skladu sa potrebama preduzeća, nastaviti sa aktivnostima u cilju izgradnje NTP Podgorica, stavljanja u funkciju 2 Centra izvrsnosti, pružanja usluga inkubacije i podrške od strane IPC Tehnopolis, intenzivirati aktivnosti na uspostavljanju kancelarije za transfer tehnologije.
-U dijelu operativnog clja 3.2. Unapređenje inovacionih aktivnosti kroz saradnju naučno-istraživačkih institucija i preduzeća potrebno je nastaviti sa implementacijom inovativnih grantova za parnerstva nauke i privrede i pripremu start up za finansiranje kroz programe akceleracije, obuke za investicionu spremnost, unapređenje inovativnosti MSP, kao i sa obukama za preduzeća i NCP za jačanje administrativnih kapaciteta korišćenje EU fondova.
-U okviru operativnog cilja 3.3. Razvoj institucionalne infrastrukture i usluge podrške za razvoj preduzetništva, nastaviti sa implementacijom programskih aktivnosti za pružanje informativnih, savjetodavnih, konsalting usluga, inkubacije i mentoringa, promociji osnivanja biznis zona kao i zaštiti prava intelektualne svojine.
-U segmentu operativnog cilja 3.4. Podsticanje razvoja zelene ekonomije, nastaviti sa donošenjem podzakonske regulative u oblasti industrijske emisije, unapređenjem katastra industrijskih postrojenja u ovoj oblasti, intenzivirati aktivnosti na obezbjeđenju potpunog funkcionisanja Eko–fonda, nastaviti sa aktivnostima na definisanju potreba za uvođenjem mjera energetske efikasnosti u industriji, nastaviti sa aktivnostima na remedijaciji lokacija industrijskog otpada.
-U dijelu operativnog cilja 3.5. Podrška diverzifikaciji ponude industrijskog sektora u regionalnom kontekstu, neophodno je unaprijediti ekonomske aktivnosti u ruralnim sredinama kroz realizaciju MIDAS projekta, nastaviti sa podsticajnim mjerama u oblasti turizma, nastaviti sa aktivnostima u cilju jačanja saradnje sektora poljoprivrede sa trgovinskim i turističkim privrednicima na sajmovima i okruglim stolovima, finansijskoj podršci projektima kreativne industrije i zanatstva, itd.
-U segmentu operativnog cilja 3.6. Podsticanje digitalne transformacije preduzeća, neophodno je nastaviti sa promocijom i pružanjem savjetodavnih usluga u oblasti digitalizacije, posebno u segment digitalne transformacije preduzeća kroz realizaciju posebnog programa finansijske podrške.
Na planu realizacije četvrtog cilja Unapređenje pristupa tržištu:
-U dijelu operativnog cilja 4.1. Pojednostavljenje trgovinskih procedura i smanjenja tehničkih barijera trgovine, očekuje se puna implementacija programa ovlašćenih privrednih subjekata (OPS), nastavak aktivnosti na uspostavljanju NCTS, dalje unapređenje finansijske podrške koja je na raspolaganju za uvođenje međunarodnih standarda kao i uključivanje poljoprivrednih proizvođača u registrovane šeme kvaliteta. Neophodno je nastaviti sa aktivnostima na planu FSC sertifikacije gazdovanja šumama i razvoju informacionog sistema u šumarstvu, kao i harmonizacijom tehničkih propisa i standarda kroz dalje unapređenje sistema infrastrukture kvaliteta i stvaranje preduslova za učešće na NATO tržištu.
-U segmentu operativnog cilja 4.2. Unapređenje povezivanja u klastere i međunarodne lance vrijednosti, neophodno je dalje raditi na jačanju institucionalne infrastrukture i usluga u sektoru MSP, kao i podsticati povezivanje i saradnju u okviru klastera putem finansijske podrške u vidu grantova.
-U okviru operativnog cilja 4.3. Jačanje izvoznih perfomansi preduzeća nastaviti sa aktivnostima na planu internacionalizacije u cilju daljeg jačanja izvoznih performansi MSP i njihove veće uključenosti na tržištu regiona i EU.
