„Odmah po saznanju, da su sa tržišta Hrvatske povučene iz prodaje četiri vrste sladoleda u različitim pakovanjima i dvije vrste voćnog jogurta zbog utvrđenog etilen oksida u aditivu koji se koristi u procesu njihove proizvodnje Uprava za bezbjednost hrane je u saradnji sa uvoznicima i distributerima u Crnoj Gori sprovela postupak povlačenja ovih proizvoda sa crnogorskog tržišta“, kazala je za Portal Analitika direktorica Uprave za bezbjednost hrane, veterinu i fitosanitarne poslove, Vesna Daković.
Podsjetimo, u vrlo kratkom roku sa tržišta su povučeni sladoledi Snickers i Twix, kao i dvije vrste Dukatos jogurta.
„Sve povučene količine su uništene na propisan način“, istakla je Daković.
Ona napominje da je kao mjera predostrožnosti izvršena i dodatna provjera prisutnosti etilen oksida u ostalim proizvodnim partijama/lotovima ovih proizvoda stavljenih na tržište.
„Nakon završenih ispitivanja potvrđeno je da su proizvodi bezbjedni i ne sadrže etilen oksid“, podvukla je Daković.
Što je etilen oksid i koliko može da bude opasan
Kako je Daković objasnila za naš portal, etilen oksid (ethylene oxide) je aktivna supstanca koja je u Crnoj Gori zabranjena za upotrebu u sredstvima za zaštitu bilja (pesticidima) zbog kancerogenih svojstava i ističu da je bilo kakva njegova uloga u proizvodnji hrane zabranjena.
„Nažalost u nekim zemljama se još uvijek koristi kao sredstvo za zaštitu bilja i na taj način dospije i u lanac ishrane“, navela je direkotrica Uprave za bezbjednost hrane i podsjetila na slučaj sa susamom iz Indije, koji je došao i do Crne Gore početkom ove godine.
Uprava za bezbjednost hrane ima nedopustivo mali broj inspektora za potreban obim posla
„Nakon ovog slučaja vršila su se sistematska istraživanja i analizirana je i druga potencijalno zahvaćena hrane, a ova nova otkrivanja upravo su posljedica ovih istraživanja i analiza. U slučaju proizvodnje sladoleda i jogurta utvrđeno je prisustvo neusaglašenog aditiva koji sadrži etilen oksid“, istakla je Daković.
Potrošači neće odmah osjetiti moguće štetno dejstvo etilen oksida, tj. neće se automatski otrovati, primjetiti da im izlazi osip na tijelu ili imati sličnu reakciju ali ovaj pesticid ima dugoročno negativan efekat na zdravlje ljudi.
Ko vrši kontrolu hrane
Daković navodi da laboratorijska ispitivanja hrane, uključujući i ispitivanje rezidua pesticida mogu vršiti samo ovlašćene, akreditovane laboratorije u skladu sa zakonom.
„U Crnoj Gori postoje dvije akreditovane laboratorije za hemijska ispitivanja hrane, Centar za ekotoksikološka ispitivanja i Institut za javno zdravlje. Laboratorije su akreditovane u skladu sa standardom - ISO/IEC 17025 (Opšti zahtjevi za kompetentnost laboratorija za ispitivanje i laboratorija za etaloniranje)“, objašnjava naša sagovornica i dodaje da se uzimanje uzoraka i laboratorijska ispitivanja hrane vrši prema propisanim metodama u skladu sa standardima.
„Ukoliko ne postoje standardi ili propisane metode, mogu se koristiti međunarodno priznate metode ili protokoli ili metode koje su razvijene u skladu sa naučnim protokolima međunarodnih institucija“, kazala je Daković.
Ona ističe da se prilikom utvrđivanja štetnosti hrane cijeni:
- moguće trenutno i/ili kratkoročno i/ili dugoročno dejstvo hrane na zdravlje lica koje je konzumira, kao i uticaj na buduće generacije;
- moguće kumulativno toksično dejstvo;
- posebna zdravstvena osjetljivost pojedinih kategorija potrošača kada je hrana namijenjena toj kategoriji potrošača.
„Prilikom utvrđivanja da hrana nije pogodna za ishranu ljudi, cijeni se da li ta hrana nije pogodna za upotrebu kojoj je namijenjena zbog moguće kontaminacije spoljnim materijama ili na neki drugi način, zbog truljenja, kvarenja ili raspadanja“, podvukla je direktorica Uprave za bezbjednost hrane.
Ograničenja za zapošljavanje koče razvoj Uprave
Daković je posebno naglasila činjenicu da Uprava za bezbjednost hrane ima nedopustivo mali broj inspektora za potreban obim posla.
„Naime, u Upravi radi 14 inspektora za hranu, 15 veterinarskih i 15 fitosanitarnih inspektora. Veterinarski i fitosanitarni inspektori su granični inspektori, što znači da kada uzmemo u obzir granične prelaze na kojima moraju biti prisutni, ostaje mali broj inspektora za kontrolu unutrašnjeg tržišta“, navela je sagovornica Portala Analitika.
Laboratorijska ispitivanja hrane, uključujući i ispitivanje rezidua pesticida mogu vršiti samo ovlašćene, akreditovane laboratorije u skladu sa zakonom
Prema njenim riječima, zbog stalnih ograničenja za zapošljavanje, nikako ne dolaze u mogućnost da zapošljavaju inspektore i time jačaju sistem službenih kontrola, koji je između ostalog i jedno od mjerila za zatvaranje pregovaračkog poglavlja 12.
„Ipak, Uprava za bezbjednost hrane uspjeva da kroz dobru organizaciju, ovlašćenja za inspekcijski nadzor službenika koji ispunjavaju uslove (što im dozvoljava Zakon o inspekcijskom nadzoru) i predanom radu zaposlenih, koji je svakodnevno mnogo duži od radnog vremena, kontroliše hranu na tržištu u veoma visokom stepenu“, zaključila je Daković.
