Činjenica da ovako raznorodne političke i ideološke grupe, na kraju Drugog svjetskog rata nijesu imale drugog izbora osim da po svaku cijenu pokušavaju spašavanje sopstvene glave, možda najbolje govori o tome koliko su njihove ideologije bile pogrešne. U apsolutnoj odanosti Njemačkom Rajhu, vjerovali su da će biti u prilici da izbjegnu sudbinu koja je bila posljedica njihove zločinačke aktivnosti tokom četiri godine rata. Danas, tačno 75 godina nakon ove najčudnije kvislinške koalicije, njihove političke ideje su ponovo žive. Umjesto da njihova sudbina i istorijsko iskustvo bude najbolja opomena o tome koliko je ideologija koju su zastupali bila pogrešna, za mnoge su junaci ovih tragičnih događaja i dalje heroji. Političke ideje koje su završile na smetlištu istorije nakon Drugog svjetskog rata, ne samo da nisu zaboravljene, već su u savremenoj interpretaciji, čini se, nikad snažnije.
Cijela priča o ovim antiherojima započinje početkom decembra 1944. godine, kada suočeni sa potpunim porazom, predstavnici četničke organizacije u Crnoj Gori pregrupišu svoje redove i sa njemačkim vojnicima pripremaju plan povlačenja. Pod komandom Pavla Đurišića, četničke snage iz Crne Gore, zajedno sa njemačkom vojskom, 6. decembra 1944. godine, započinju povlačenje iz Crne Gore preko Podgorice, Kolašina, Mojkovca, Bijelog Polja i dalje prema Srbiji. Četničke snage su brojale oko 7 000 vojnika, a sa njima se povlačilo i oko 3 000 civila, kao i mitropolit Joanikije sa 56 sveštenika mitropolije.
Krajem decembra, četničke snage su stigle u Istočnu Bosnu gdje su se susreli sa Dražom Mihajlovćem i komandom četničkih snaga, nakon čega su nastavili kretanje prema sjeveru Bosne. U okolini Dervente, sredinom februara 1945. godine, dolazi do sukoba između Đurišića i Mihajlovića. Mihajlović je predlagao da se četničke snage vrate u svoje krajeve, formiraju gerilske grupe koje bi se krile po šumama i čekale povoljan trenutak da podignu ustanak protiv novih vlasti. Đurišić nije prihvatio takav plan, suprotstavio se Mihajloviću koji se sa svojim vojnicima vratio u Istočnu Bosnu. Đurišić je nastavio prema Sloveniji, koja je po planu prvog čovjeka Trećeg Rajha na Balkanu Hermana Nojbahera, trebala da bude mjesto okupljanja svih kvislinških snaga Jugoslavije, koje bi pod jedinstvenom komandom otvorile front protiv nove jugoslovenske države.
Još u prvim fazama četničkog povlačenja, Đurišić je preko posrednika pokušao da uspostavi kontakt sa predstavicima NDH, tražeći podršku za bezbjedan prolazak do Slovenije. Na taj način, povezao se sa Sekulom Drljevićem, političkim konvertitom koji je za samo nekoliko decenija prešao put od velikosrbina, preko zagovornika obnove crnogorske državnosti, da bi tokom rata postao i okupatorski saradnik. Drljević je početkom 1944. godine iz Beograda otišao u Zagreb gdje se povezao sa političkim vrhom NDH. Sredinom 1944. godine uspostavio je prve kontakte sa liderima Crnogorske federalističke stranke, tražeći od njih da mu dozvole da iz zastupa u ideji da preko njemačkih okupacionih vlasti stvaraju nezavisnu Crnu Goru.
Iako su politički i ideološki svjetonazori Drljević i Đurišića bili dijametralno različiti, vrlo brzo su uspjeli da postignu konkretan sporazum. Već na prvom sastanku njihovih predstavnika u Doboju, sredinom marta 1945. godine, dogovoreno je da četničke snage priznaju Drljevića za političkog vođu Crnogoraca, prihvate samostalnu crnogorsku državu kao konačan cilj njihove borbe, i da zauzvrat bezbjedno preko teritorije NDH nastave marš prema Zagrebu. Dogovor iz Doboja formalizovan je nekoliko dana kasnije u Zagrebu, potpisivanjem sporazuma koji je predviđao da: 1. Crnogorska vojska koja se sada nalazi pod komandom oficira Crnogoraca na području Nezavisne Države Hrvatske u buduće će se zvati Crnogorska Narodna vojska, kojoj je cilj borba za uspostavu slobodne Crnogorske Države; 2. Crnogorsko Državno Vijeće, koje je vrhovna vlast Crnogoraca u emigraciji, Crnogorska Narodna vojska priznaje svojom vrhovnom vlašću, a predsjednika Vijeća i vođu Crnogorske Narodne Organizacije, dr Sekulu Drljevića svojim vrhovnim komandantom i obavezuje se pokoravati se njegovim naredbama; 3. Crnogorska Narodna Vojska obavezuje se položiti pod odrom Drljevićem ili njegovim izaslanikom zakletvu koju polažu svi članovi Crnogorske Narodne Organizacije, tj. zakletvu vjernosti Crnoj Gori i borbi za uspostavu samostalne Crnogorske Države.
Prihvatanjem da polože zakletvu kao borci za uspostavljanje samostalne crnogorske države, četničke snage Pavla Đurišića dobile su dozvolu ustaških vlasti da nastave put prema Sloveniji. Na put su krenuli 1. aprila, ali je Đurišić prema Sloveniji krenuo desnom obalom Save, čime je prekršio plan povlačenja dogovoren sa ustaškom komandom. Nakon nekoliko dana, ustaška vojska je odlučila da zaustavi četnike i u zoru, 4. aprila napale su ih na prostoru Ljevče polja i nanjeli im ogromne gubitke. Najveći dio četničkih snaga nakon nekoliko dana je otkazao poslušnost Đurišiću. Predali su se i stavili pod političku kontrolu Sekule Drljevića, dok je Đurišić sa malim brojem vojnika pokušao da se domogne Slovenije. Ustaše su osujetile taj plan, Đurišić je uhapšen, odveden u Jasenovac, gdje je i ubijen.
Četnici koji su se predali, ušli su u sastav novoformirane Crnogorske narodne vojske. Položili su zakletvu da će se boriti za uspostavu slobodne crnogorske države i stavili pod komandu Sekule Drljevića. Tako su dotadašnji borci za Veliku Srbiju u kojoj su zamišljali da neće biti nikakve druge narodnosti osim Srpske i nikakve druge vjere osim pravoslavne, preko noći postali borci za samostalnu Crnu Goru. Svojim novim borcima, Drljević je poručio da budu „vjerni samostalnoj Crnoj Gori, koju su već priznale Njemačka i Hrvatska“, pozivajući ih da pod separatističkom zastavom, uz oslonac na ustaše nastave borbu protiv partizana. Naravno, niti su četnici preko noći postali borci za samostalnu Crnu Goru, niti je Drljević bio čovjek kome su vjerovali. To su demonstrirali odmah nakon što su stigli u Sloveniju, kada je nakon kapitulacije Njemačke došlo do rasula u njihovim redovima, otkazivanja poslušnosti i ubistva svih oficira koje je postavio Drljević.
Podsjećanje na ovu kvislinšku koaliciju formiranu prije tačno 75 godina je najbolja ilustracija koliko su ideologije za koje su se borili bile pogrešne. Njihov politički put i vojnički sunovrat najbolje je svjedočanstvo kako se pogrešnim odlukama dolazi u situaciju da jedina šansa za opstanak može biti saradnja sa onima koje su najviše mrzili. Epizoda o saradnji četnika, ustaša i zelenaša, takođe podsjeća i na opasnost od istorijskog revizionizma i svih pokušaja savremene istorijske reinterpretacije. U tim čudnim pokušajima preslaganja istorijske istine, od zločinaca se pokušavaju napraviti nacionalni heroji. Traži se opravdanje za njihovo anticivilizacijsko djelovanje, i zaboravlja da se nosioci političkih ideja iza kojih su ostali samo zločini, moraju nazvati pravim imenom-Antiheroji.
