Ideološko sagledavanje istorijskih činjenica, bez izuzetka, vodi u zablude. Aspekt u kome se istorija ostvaruje manipulacijom činjenica i izigravanjem ruglu tadašnjih neistomišljenika, spuštanje njih istih na nivo šačice seljaka i uporno zanemarivanje volje jednog naroda greška su koju određeni krugovi Srbije ponavljaju bezmalo jedan vijek.
Pravno – politički koncept ostvarenja Podgoričke skupštine, objektivnim sagledavanjem činjenica, uvijek i bez izuzetka ukazuje nam na ideju velikosrpstva sprovedenu od strane tadašnjih vlasti i koja je, nažalost silom, a uz podršku okupljenih za stolom u Versaju, dovela do nestanka suverene države i države čiji je narod svojom borbom dao značajan doprinos u pobjedi sila koje su tu istu državu ostavile bez podrške i zaštite u jednom od najvažnijih istorijskih događaja.
Nije, svakako, to bio prvi put. Vjekovima je malena Crna Gora, često sama, vodila borbe protiv Turske imperije i bila, ako ništa, a onda kamen u cipeli turskom maršu ka Beču i ostatku Evrope. Mali kamen, ali nikako zanemarljiv. I tako pet vjekova, gotovo svaki korak naprijed, donosio je i mali bol za imperiju koja je gazila jako ostatkom Balkana.
Danas, sto godina od te velike istorijske nepravde, pojedini krugovi u Crnoj Gori uz spoljnu podršku, makar verbalnu, planiraju organizaciju obilježavanja Podgoričke skupštine i to kao prst u oko novouspostavljenoj crnogorskoj državnosti i težnji ka nacionalnom identitetu. Praćeno bilbordima i jakim medijskim kampanjama, Podgorička skupština prikazuje se kao jedinstven događaj ujedinjenja naroda i država bratskih i prijateljskih u jednu, zajedničku državu.
Ono što ti krugovi zanemaruju jeste da je jedna od tih „bratskih“ država drugoj uvela višegodišnji policijski čas, vojskom i političkim lobiranjem zabranila povratak monarhije koja je vjekovima vladala, suspendovala Ustav i državne organe i krunu, koju je crnogorski narod vijekovima branio i njome se dičio, „bratski“ skinula s glave uz to jedva se suzdržavši da i tu obezkrunjenu glavu ne skine.
To su istorijske, lako provjerljive činjenice, koje bi, svakome iole znatiželjnom znanja, a ne medijskih manipulacija, ukazale na apsurdnost proslave Podgoričke skupštine u Crnoj Gori, a još više obilježavanje tog događaja kao ujedinjenja i zajedništva, namjesto ukazivanje na taj događaj kao opomenu i nauk da u budućnosti Crna Gora i njeni građani moraju biti jedini koji će o svojoj politici odlučivati uvijek uvažavanjem želje cijelog naroda i glasa svakog pojedinca.
Ako bi, za kratko i uvažili stav da je zabrana organizacije proslave Podgoričke skupštine zapravo protivno slobodama zagarantovanim ustavom, zapitajmo se, objektivno i barem na kratko, da li bi Srbija dozvolila da Ambasada Turske organizuje proslavu Boja na Kosovu u Beogradu ili puteve sultana Sulejmana?
Da li bi Poljaci dozvolili organizaciju proslave Hitlerovog dolaska na vlast? Ili Japanci Hirošime i Nagasaki? Ako je poštovanje slobode govora stavljeno u svrhu slavljenja zločinaca ili negativnih istorijskih događaja, onda je to protivno njenoj namjeni i načelu savjestnosti i poštenja. A kako zakon (ili ustav) svoju svrhu ostvaruje tek u sudaru sa stvarnošću, tako i ovdje, sloboda zagarantovana ustavom i međunarodnim pravom ne vodi slobodi, već raspiriavnju mržnje i loših uspomena i kao takva ne smije i ne može biti dopuštena, niti se može nazvati slobodom.
Uzimajući sve ovo u obzir, zabrana proslave „ujedinjenja“ nije akt protiv neistomišljenika, nije hajka na Srbiju ili daleko bilo Srbe koji žive u Crnoj Gori. Da je taj akt motivisan nekim neprijateljskim stavovima, prema ma kojem narodu, bio bi jednako nečastan kao i ta skupština i bio bi poraz svega onoga za šta su se zelenaši borili krajem druge i početkom treće decenije XX vijeka.
Ne, zabrana je samo akt zaštite svog indetiteta i kulturnog značaja, pokazatelj da se u Crnoj Gori poštuju istorijske činjenice i da se, u tom svjetlu, štiti nacionalni identitet zgašen prije sto godina. I dok se u Crnoj Gori radi na utemeljenju države za vjeke vjekova i dok se sve to čini poštovanjem i omogućavanjem multitetičnosti, možda, ne uvijek (i u svakom pojedinačnom slučaju) jednako uspješno, Crna Gora će s ponosom moći da se sjeća borbe naroda protiv aneksije i njihove žrtve biće vječni podsjetnik da u budućnosti, o svemu, odlučujemo mi sami. Mi i niko više. (Autor je student specijalističke godine na Pravnom fakutetu, Univerzitet Crne Gore)
