"Ekspresna smjena rektora Univerziteta od strane Upravnog odbora pokazala je da “autonomija” Univerziteta realno nije ni postojala. To je bolna, ali na duže staze veoma zdrava lekcija za Univerzitet kao i čitavo društvo", naveo je on.
Pešić, koji je podržao smijenjenu rektorku Radmilu Vojvodić, kazao je da „ne sumnja da će broj prvoboraca koji su se borili protiv diktature Vojvodić” rasti geometrijskom brzinom u sledećim mjesecima.
ANALITIKA: Gospodine Pešiću, nakon što je pokrenut postupak za vaš opoziv iz Upravnog odbora, izjavili ste da ljudi na Univerzitetu, zbog javno izgovorene riječi, bivaju progonjeni inkvizitorskim metodama, te da vlada kampanja straha. Ko sprovodi tu kampanju? Je li, po vašem mišljenju, dirigovana spolja ili se radi o ličnim
obračunima ljudi sa Univerziteta protiv tima bivše rektorke?
PEŠIĆ: Iza odluke za moj opoziv stoji Upravni odbor. U to nemam, niti sam imao sumnje. Podsjetiću vas da je to onaj isti Upravni odbor koji je smjenio rektorku Vojvodić, zbog insistiranja na poštovanju akademskih odluka za koji je imala podršku Senata. Moje mišljenje, dobrim dijelom kao i svjedoka svih ovih događaja, jeste da ovdje nema mnogo ličnog kako se želi u javnosti stvoriti percepcija. Priča o ličnim sukobima i tzv. igrama moći je izgovor većem dijelu akademske zajednice da javno i akademski pošteno iznesu svoj stav o Univerzitetu, o Vladi, o autonomiji, o svemu onome što bi se moralo očekivati da se čuje od akademske elite.
U medijima sam saopštio svoj stav da je ovo dio šire kampanje disciplinovanja Univerziteta, ali i drugih crnogorskih institucija. Kampanja straha uz oprobani recept oportunizma i nezamjeranja po onoj pušti đavola, bolje bez đavola nažalost, predstavlja usvojeni obrazac ponašanja u akademskoj zajednici.ANALITIKA: Otkud to da je vaš opoziv predložio Institit za biologiju mora? Stoji li nešto ili neko iza njihovog predloga, bez obzira što su vas oni formalno i predložili bili na to mjesto?
PEŠIĆ: Iskreno, žao mi je što je prijedlog krenuo iz Instituta za biologiju mora, jer je riječ o dobrom kolektivu. Za mnoge od kolega iz Instituta bio sam član u komisijama za izbore u akademska zvanja, pa i mentor na izradi doktorske disertacije. Glavni razlog koji je naveden u spomenutoj inicijativi za moj opoziv su moji “javni nastupi” uz obrazloženje na Senatu da “institut ima projekte od Vlade i ne žele da se zamjeraju Vladi zbog javnih istupa Pešića”.
Činjenica da bih mogao biti prva osoba na Univerzitetu koja je zbog verbalnog delikta smijenjena, djeluje mi prilično primamljivo i u tom smislu nadam se da će ova Vlada ostati na svom “evropskom” putu kad je riječ o poštovanju kritičkog promišljanja na najvećoj crnogorskoj visokoškolskoj instituciji.
ANALITIKA: Jeste li u konačnom očekivali opoziv/smjenu ljudi koji su radili sa Vojvodićkom? Ovo vas pitam iz razloga što nije neuobičajno da nakon smjene čelnog čovjeka ide i njegov tim?
PEŠIĆ: Većina ljudi koji su smijenjeni/opozvani sa svojih funkcija na Univerzitetu smijenjeni su odnosno opozvani u sred svojih mandata. Rektorka Vojvodić je
legalno izabrana za drugi mandat koji je počeo avgusta ove godine. Rektorka Vojvodić je predložila svoj tim Upravnom odboru koji ga nije prihvatio što je samo po sebi presedan.
Potpuno je normalno da novi legalno izabrani rektor bira svoj tim. Na UCG-u je trenutno vanredno stanje izazvano odlukom Vlade kao osnivača kako sebe želi predstaviti Vlada (mada je osnivač Univerziteta narod, a ne Vlada), da smijene legalno izabranog rektora, što je nezabilježeni presedan u istoriji akademizma ne samo u Crnoj Gori nego i šire.
ANALITIKA: Kritike na račun vlade i stanja na Univerzitetu ste počeli da iznositi nakon smjene Vojvodić. Mnoge vaše kolege su, međutim, imale ozbiljne zamjerke na funkcionisanje Univerziteta i ranije, na upravljene od strane tima, čiji ste bili dio, u jednom dijelu upravo su govorili ovo što vi sada kažete - da na Univerzitetu vlada strah, da je sve centralizovano... Ovo vas pitam jer se može pomisliti da vam stanje na Univerzitetu ne odgovara sada kada vas smjenjuju?
PEŠIĆ: Kritike treba da postoje na Univerzitetu, bilo da on radi loše, pa čak i da funkcioniše najbolje. Akademska zajednica treba da bude kritična. Neke stvari se, međutim, ne mogu izjednačavati. Prva činjenica od koje treba početi jeste da su Upravni odbor i predstavnici Vlade u njemu smjenili legalno izabranog rektora zbog toga što je branio akademski stav Senata.
Kao glavni argument za smjenu rektora predstavnici Vlade navode da “rektor nije iskazivao pozitivan stav prema odlukama Vlade”. To je prva i posljednja činjenica na kojoj se otkrila suština priče o Univerzitetu koji je decenijama bio uljuljkan u dogmu “akademske autonomije”.
Ekspresna smjena rektora Univerziteta od strane Upravnog odbora pokazala je da “autonomija” Univerziteta realno nije ni postojala. To je bolna, ali na duže staze veoma zdrava lekcija za Univerzitet kao i čitavo društvo.
Mimikrija činjenice da je Vlada smijenila rektora jednog državnog Univerziteta pričama kako su disciplinovali fakulteti, o centrima moći, o centralizovanju i ostalo dolaze od dijela akademske zajednice koji se nijesu pomirili sa reformom Univerziteta i sa gubitkom svojih privilegija i možda najbolnije gubitka svoje vizije kako da uređuju ono što je po njima “njihovo dvorište”.
Što se tiče stava da su “mnoge kolege imale ozbiljne zamjerke na funkcionisanje”, ne sumnjam da će broj prvoboraca koji su se borili protiv “diktature Vojvodić”
rasti geometrijskom brzinom u sledećim mjesecima.
Istina je da, ako se izuzmu kuloarske priče i komentari po portalima, teško da je bilo nekih javnih, a posebno konstruktivnih izjava o UCG, a koje su dolazile iz akademske zajednice. Sa druge strane, imate čitavu plejadu dežurnih “intelektualaca” van Univerziteta i nevladinih organizacija, kojima je Univerzitet posle dolaska Radmile Vojvodić na mjesto rektora postao interesantan, ali osim zluradosti i jednog provincijalnog odnosa prema Univerzitetu tu nije bilo ništa interesantno što bi se zapamtilo.
Govoreći vrlo iskreno, akademska zajednicu na Univerzitetu je bila i ostala vrlo disciplinovana (ponašanje poslednjeg Senata najbolje potvrđuju moju tezu). Kampanje straha pokazale su se do sada veoma uspješnim mehanizmom “disciplinovanja” u crnogorskim institucijama. Problem za ovu vladu i one koje po ovom receptu namjeravaju kontrolisati institucije vidim u “institucionalizaciji” crnogorskih institucija i u tome da će sa neminovnim procesom uspostavljanjem standarda i kvaliteta u funkcionisanju institucija sve više čuti glasovi ljudi od struke i nauke.Nije lako kontrolisati ljude koji iza sebe imaju reference i koji stoje čvrsto na svojim ličnim i profesionalnim standardima.
ANALITIKA: Kako komentarišete ćutanje akademske zajednice? Ima li snage da se odupre „disciplinovanju“?
PEŠIĆ: Vjerujem da se stvari se ipak mijenjaju, i da Univerzitet nije, niti može biti više isti posle tri godine reformi. Uspostavljeni su međunarodni standardi u velikom broju oblasti od značaja za akademsku zajednicu i funkcionisanje Univerziteta kao rezultat upravo reformi koje su Univerzitet promjenile iz korjena i za koje i najveći oportunisti priznaju da su urađene dobro.
Činjenica da su ljudi počeli da se biraju u akademska zvanja na osnovu međunarodno priznatih referenci predstavlja istorijski pomak. Kultura publikovanja u međunarodnim časopisima postala je standard uz sve otpore koje su pratile ovaj proces.
Kao doskorašnji predsjednik Naučnog odbora Univerziteta znam koliko je mladih i uspješnih ljudi za izuzetnim referencama izabrano u akademska zvanja, posebno u prva zvanja, iz vrlo različitih oblasti nauke, i to doživljavam kao svoj najveći profesionalni uspjeh. Sa referentnošću dolazi i akademska hrabrost. Taj proces na Univerzitetu je počeo i nikakve kampanje straha kroz “čistke” ljudi koji su radili reforme ga neće zaustaviti.
ANALITIKA: Vidite li u budućnosti sebe na Univerzitetu? Plašite li se odmazde?
PEŠIĆ: Ne bih bio iskren kad bi rekao da se ne bojim. Prvi put u 18 godina koliko radim na Univerziteta imam kako da kažem taj “ukus u ustima”. Lično namjeravam da i dalje iznosim svoj stav o svim pitanjima za koje smatram da redovni profesor na Univerzitetu treba javno da saopšti.
Rizikujem da budem dosadan. Društvo još nije naviklo da čuje glasove iz onog dijela zajednice koja ima mjerljive rezultate i koji su dokazani po evropskim i međunarodnim aršinima.
Vesna RAJKOVIĆ NENADIĆ
