U odnosu na prošlu godinu, starosne penzije pokazuju trend rasta, porodične takođe, mada zanemarljivo, dok broj korisnika invalidskih penzija pada. Preciznije - ovoga februara u odnosu na prošlogodišnji, broj starosnih penzija je porastao za 2,22 odsto, porodičnih za 0,06 odsto, a invalidskih za 1,68 odsto, kazao je za Portala Analitika Dušan Perović, direktor Fonda PIO.
Trend pada invalidskih penzija, dodaje on, traje još od decembra 2003. godine, kada su refedinisane neke mjere u penzionom sistemu, ali i sama invalidnost.
“Kao značajna mjera pokazala se redovna revizija invalidskih penzija, koja se vrši svake tri godine nakon uspostavljanja prava. Struktura penzija smatra se povoljnom, s obzirom na višegodišnji trend rasta udjela starosnih penzija u odnosu na udio invalidskih penzija u ukupnom broju korisnika ovog prava”, kazao je Perović za naš portal.
On smatra da je trebalo usvojiti predložene izmjene Krivičnog zakonika kojima su bile predviđene strožije sankcije za poslodavce koji neredovno, ili nikako ne uplaćuju poreze i doprinose.
ANALITIKA: Koliko bi zaposlenih trebalo da izdvaja doprinose za PIO da bi budžet Fonda bio uravnotežen?
PEROVIĆ: Održivost penzionog sistema koja se bazira na tekućem finansiranju u najvećoj mjeri zavisi od odnosa broja zaposlenih i penzionera, odnosno broja uplatioca doprinosa i korisnika prava koji se iz tih doprinosa finansiraju. Odnos zavisnosti, kojom se prikazuje odnos zaposlenih i penzionera, trenutno iznosi u Crnoj Gori 1:1,56, što znači da za isplatu penzije jednog penzionera 1,56 zaposlenih uplaćuje doprinose. Iako se smatra da je optimalan odnos 1:5, a minimalan 1:3, ove odnose je teško postići čak i u ekonomski najrazvijenijim zemljama Evrope. Pored demografskih promjena, odnosno, starenja stanovništva, razlog su i otežane ekonomske prilike. Zbog toga se dio sredstava za isplatu penzija obezbjeđuje iz budžeta.
ANALITIKA: Kakav je Vaš stav povodom omogućavanja penzionisanja ljudima koji su svojevremeno bili zaposleni u državnim firmama, tzv "žrtvama tranzicije"?PEROVIĆ: Rješavanje statusa osiguranika koji su bili zaposleni u državnim firmama, a koji su u periodu tranzicije ostali bez zaposlenja i samim tim bez izvora prihoda, svakako je pitanje za koje svi imamo razumijevanja. Svjesni potrebe za iznalaženjem rješenja za obezbjeđenje redovnih primanja navedene kategorije osiguranika, trebamo imati u vidu i neophodnost prethodne projekcije iznosa potrebnih sredstava, kao i utvrđivanja izvora finansiranja za ta sredstva.
ANALITIKA: Iako broj ovih ljudi još nije poznat, kakve će posljedice to rješenje imati po budžet Fonda PIO? Kako komentarišete izjavu ministra finansija da bi zbog ove odredbe moglo doći do rebalansa budžeta u drugoj polovini godine?
PEROVIĆ: Pošto Fond PIO Crne Gore ne raspolaže podacima o broju osiguranika koji mogu ostvariti pravo na penziju po osnovu stečaja, shodno članu 197l Zakona o PIO. Jasno, iznos sredstava potrebnih za isplatu penzija korisnika prava koji pravo na starosnu penziju ostvare po osnovu navedene odredbe biće precizno utvrđen tek nakon isteka perioda u kome se navedeno pravo može ostvariti.
Imajući u vidu da budžetom Fonda PIO Crne Gore za 2015. godinu nijesu predviđena sredstva za isplatu penzija po osnovu navedenog člana Zakona o PIO, podrazumijeva se da je za finansiranje ovih izdataka potrebno obezbijediti dodatna sredstva i izvore finansiranja. Način obezbjeđivanja sredstava utvrdiće se u saradnji sa Ministarstvom finansija.
ANALITIKA: Koliko trenutno iznosi deficit budžeta Fonda PIO na mjesečnom nivou i koliko iznosi projektovani budžetski deficit za 2015. godinu?
PEROVIĆ: Fond PIO je uključen u sistem trezora i posluje na principima trezorskog poslovanja, što podrazumijeva da se sve finansijske transakcije odvijaju preko Državnog trezora, odnosno preko Glavnog državnog računa trezora. Fond se dominantno finansira iz izvornih, odnosno namjenskih prihoda koje čine prihodi od doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje i ostali izvorni prihodi, dok se nedostajuća sredstva obezbjeđuju iz opštih prihoda Budžeta.
Za finansiranje rashoda Fonda PIO Crne Gore u 2015. godini, planirano je da se oko 40 odsto obezbijedi iz opštih prihoda Budžeta. Neravnomjerna dinamika ostvarivanja izvornih prihoda Fonda tokom fiskalne godine, rezultira time da mjesečno učešće opštih prihoda u finansiranju izdataka Fonda PIO nije ujednačeno.
ANALITIKA: Šta bi sistemski država mogla da uradi u cilju smanjenja deficita budžeta Fonda PIO i poboljšanja održivosti Fonda?
PEROVIĆ: Država preduzima mjere i sprovodi aktivnosti u cilju podsticaja privrednog rasta i razvoja, između ostalog i putem ralizacije investicija i ulaganja u projekte koji doprinose povećanju zaposlenosti, kao što su izgradnja autoputa i hidroelektrana, te razvoj turizma, malih i srednjih preduzeća i poljoprivrede. Uz povećanje broja zaposlenih, može se očekivati obezbijeđenje održivosti penzijskog sistema, na srednji i dugi rok.ANALITIKA: Kako komentarišete što parlament nije usvojio izmjene Krivičnog zakonika kojima su bile predviđene strožije sankcije za poslodavce koji zaposlenima neredovno, ili nikako ne uplaćuju poreze i doprinose?
PEROVIĆ: Predložene izmjene Krivičnog zakonika bile su utemeljene na potrebi sprečavanja izbjegavanja plaćanja javnih prihoda, odnosno na potrebi suzbijanja sive ekonomije, u cilju obezbjeđenja održivosti penzijskog sistema i stabilnosti javnih finansija u cjelosti. Međutim, potrebno je naglasiti da su navedene izmjene zakona za cilj imale i zaštitu prava radnika, s obzirom da rad u sivoj zoni umnogome umanjuje obim prava, pa čak i ona osnovna koja se odnose na zdravstvenu zaštitu i ostvarivanje prava na penziju. Stoga smatramo da su, kako sa stanovišta Fonda PIO, tako i sa stanovišta svakog zaposlenog pojedinačno, predložene izmjene Krivičnog zakonika trebale biti usvojene.
Siniša GORANOVIĆ
