VOJIČIĆ: Crno-bijelo

 

Piše: Branko VOJIČIĆ

 

Dolazi Gebels poslije smrti kod svetog Petra koji ga pita: „Biraj: pakao ili raj“. Gebels traži da se prvo informiše. Vidi u paklu – ljudi raskošno odjeveni se zabavljaju, u raju – naporno rade ili izgladnjeli kleče i mole se Bogu. Gebels bez razmišljanja bira - pakao s lijepim ženama. A sveti Petar ga baci u kazan pun ključalog ulja. Pun očaja,  Gebels vrisnu: “Ovo je nesporazum“. Sveti Petar će na to: „Sam si izabrao. Ko ti je kriv što  nijesi čuo za propagandu“.

Ovaj vic neće izazvati nikakvu rezonacu kod onih koji ne znaju ko je bio Paul Jozef Gebels. Suprotno očekivanju, takvih je prilično.

Ovih oktobarskih dana, na času novinarstva, na trećoj godini na Fakultetu političkih nauka, na pitanje predavača: koje je najpoznatije po zlu ime u istoriji propagande, nije dobio valjan odgovor. Vidno iznenađen, čitav čas je posvetio dr Gebelsu, glavnom Hitlerovom propagandisti, koji je vjerovao da je „najveća sreća za čovjeka, da bude genije ili da služi geniju“. A njegova žena Magda, kao najveću žensku vrlinu isticala: „Naš program su djeca“.

Poslije Hitlerovog samoubistva, kad su Rusi ušli u Berlin, Magda je otrovala, cijanidom, njihovo šestoro maloljetne djece, ubila sebe, a onda je i Gebels u 48.godini sebi presudio. Tako je platio svoje mjesto u istoriji propagande. Poučno za buduće kolege novinare, kad su već neki aktuelni  krenuli Gebelsovim stopama kao propagandisti - u lokalu.

Ali, to nije manifestacija duha tipična za nas.

Čak su usred Amerike, politički protivnici Baraka Obamu poredili s Hitlerom: „Obama-Hitler nacional socijalizma“, „Dva diktatora Hitler-Obama“, progovorio je govor mržnje na anti-Obama plakatama. A tek slogani: „I Hitler je držao sjajne govore“, „I Hitler je obećavao promjene“, „I Hitler je imao crnu kosu“, divni su primjeri„tehnike transfera“, psihološkog efekta kad istoriski negativnu ličnost staviš u vezu s novim licem.

Pojednostavljeno, ali propagandno efektno. Pa, to je usavršio Gebels.

Iako je Obama hrišćanin, koji pripada Ujedinjenoj hrišćanskoj crkvi, njegovo politički protivnici nastojali su da ga kompromituju kao muslimana, naročito poslije 11.septembra 2001, jer je po stereotipima, to trebalo da znači da je on terorista. Neprijatelj, znači. „Barak Husein Obama –musliman“ ili „Potvrđeno: Obama pripada islamu“, ili, nazivaju ga Obama bin Laden, pa plakatima na kojima je Obama prikazan kao Osama sa dugom bradom..

A tek rasistički plakat  na kojem mu je lice pola bijelo-pola crno, kao ključni napad na afro-američkog predsjednika. Polarizacija crno-bijelo,pomoću fotomontaže! To se dobro  kotira. Idealno za govor mržnje na plakatima u predizbornoj kampanji za predsjednika SAD:

Obamina majka Amerikanka, bjelkinja, otac Kenijac, za fotomontaže dušu dalo. Nije bitno što je to čisti rasizam! Pogledajte naslovnicu „Tajma“

Evropski najopasniji lider, Angela Merkel, naslovnica je New Statesman. Njemačka kanceralka s unakaženim licem fotomontažom prikazana kao da se ispod njene kože krije čudovište. Šta je to:  novinarska sloboda? Satira – taman posla, duhovito – grozno, informativno - netačno! Baš, kao što je bila fotomontaža u „Danu“ kad je Crna Gora priznala Kosovo.

Prvo je pukla strana: „Zločincima priznali državu“, a onda je, u najavi protesta, osvanula fotomontaža, „pola Milo,pola Tači“. S naslovom „Bruka se trpjeti ne može“. Vulgarno, neprofesionlno, rasistički. Kao i što su bili  naslovi u „ Večernjim novostima“ u vezi s referendumom: „Opijatski entitet“, „država No neim naroda“, „Po za državu“,da ne spominjemo one Gebelsovske: „Složno Ne- nesoju crnogorskom“, ili, „Glasa javnosti“:“Pobjeda uz pomoć albanskog Po“.Posljednja fotomontaža je još  svježa. „Monitor“ je svoju temu o aferama, povodom premijerovog komentara o aferama, ilustrovao fotomontažom: pola lica Đukanovića, pola Aleksandra Karađorđevića. Prvog, koji je vratio državnost Crnoj Gori, i drugog, koji joj je oduzeo. Karađorđevići su crnogorskog kraljaNikolu istjerali iz zemlje, oduzeli mu svu imovinu, zabranili povratak, a Crnu Goru smjestili, bez prava na svoje ime, u „tamnicu naroda“. Treba samo prelistati „Krvavi album Karađorđevića“. Ta fotomontaža je trebalo, valjda, da ilustruje stav redakcije s nekom istorijskom paralelom, da je premijer uzeo stvari u svoje ruke: „Ja sam zakon“, kao, kad je kralj Aleksandar proglasio „obznanu o zaštiti države“. Potpuno promašeno, i  bez logike.Baš,kao što je bila i fotomontaža Đukanovića i kralja Nikole, uz propratni tekst: „Od cara junaka do kraljeva kokanina“. Nategnuto i frustrirajuće. A „Monitor“ je bio upravo poznat po duhovitim naslovnim kompozicijama, mada ne, kao hrvatski tjednik „Feral tribune“, sa satiričnim fotomontažama. Kao što je bila ona: Tuđman i Milošević u ljubavnom zagrljaju, kad su ratovali, a istovremeno šurovali na račun Srba i Hrvata na račun BIH.

Kolega iz regiona,  u tekstu o fotomontažama kaže, da je razlika između fotomontaže kao satire i one zarad senzacionalizma – razlika između morala i nemorala. To bi se moglo prihvatiti kao dobra ocjena pod uslovom,  da  je danas  jasno što je moralno, a šta nemoralno, što je profesionalno, a šta nije. U najmanju ruku govori o odsustvu novinarskog senzibiliteta za osjetljiva pitanja. Jedan od velikih izdavača 19.vijeka, Džejms Gordon Benet, tvrdio je da je novinarstvo „porota nacije“. I sam je kao reporter-istraživač to praktikovao.

Ali, o tome da novinarstvo postane „porota naciji“, Benet nije ni slutio.

Izvor: Portal RTCG