Crna Gora je posljednjih desetak dana zatrpana nepredviđenim teškim događajima. Na žalost, gubitak ljudskih života, a pogotovo tragedija sa rumunskim turistima u saobraćajnoj nesreći kod Manastira Morače, kao i tragični gubitak četiri mlada života u Dobroj Vodi kod Bara - za trenutak su u svijesti građana potisnule u drugi plan sve aktuelne bolne slučajeve u crnogorskoj privredi, društvu, pa i u nauci i kulturi.
Javnost je i previše opterećena informacijama o „trgovini“ sa izborom ovogodišnjih laureata Trinaestojulske nagrade, a naročito – gotovo jednoglasnim negiranjem njihovih „visokih stvaralačkih vrijednosti“ i osporavanjem njihovog doprinosa Crnoj Gori i Crnogorskoj kulturi. Nije, međutim, naša namjera da se osvrćemo na ideološka i „antidomovinska“ opredjeljenja ovogodišnjih dobitnika Trinaestojulske nagrade; o tome je bilo dovoljno riječi u reagovanjima onih koji su stručnjaci za oblasti kojima se nagrađeni bave.
Da li je neko glasao sa Da ili sa Ne na Reaferendumu može da bude važno kad se piše biografija određenog autora, ali u ovom slučaju to ne bi trebalo da bude elemenat od uticaja za opredjeljenje Žirija, jer je to demokratsko pravo svakog građanina, pa i predmetnih autora. Nije, pak, nevažno ako su ti autori, u svojstvu „ratnih“ i ratobornih ministara kulture u (tada od Beograda zavisnoj) Crnoj Gori, štetili Crnogorskoj kulturi (a jesu!), negirajući je, kao što su posredno ili neposredno negirali postojanje Crnogorskog jezika, Crnogorske istorije, Crnogorske crkve, a sebi – u tim neokolonijalnim uslovima – pribavljali karijerne ili kakve druge koristi. Još je bitnije: da li su ti autori nastavili da destruiraju Crnogorsku kulturu ili su doprinosili jačanju institucija suverene Crne Gore.
S tim pitanjem suočiće se oni sami, pred sobom, jer je jedan od njih u „Politici“ tvrdio da samo „ležeći Srbi“ mogu dobiti 13-julsku nagradu! Ko je sad „ležeći Srbin“, i ko su budni žreci u Žiriju koji nagrađuje „ležeće Srbe“ ?
Problem u izboru žirija: Osnovni problem u ovom slučaju nije u izboru laureata; problem je u izboru Žirija, najviše u moralnoj i stručnoj kompetenciji predśednika Žirija – prof. dr Dragana Vukčevića i njegovih profesionalnih kolega, koji su, kako reće akademik Mitrić, svjesno kršili Zakon i time nanijeli ozbiljnu štetu i Crnoj Gori i Trinaestojulskoj nagradi, te bi zbog toga Ustavni Sud morao da preispita ustavnost pomenute norme iz Zakona : Trinaestojulska nagrada kao godišnja nagrada dodjeljuje se građanima ili državljanima Crne Gore ... za djela ili ostvarenja KOJA SU OD IZUZETNOG ZNAČAJA ZA CRNU GORU , naravno, i čitavom nizu kandidata koji su neuporedivo više zadužili Crnu Goru i Crnogorsku kulturu.
No, mi smo se već navikli da Dragan Vukčević, i kao izdavač i kao akademik CANU, ne mari za poštovanje pravila struke, nauke, pa ni legislative Države koju profesionalno predstavlja. Nije naše da se upuštamo u podrobniji komentar da već godinu dana – otkad je usvojen i proglašen Zakon o CANU, predśedništvo te „najviše institucije“, čiji je Dragan Vukčevič podpredśednik, jednoglasno odbija da taj zakon primijeni, suprotstavljajući se tako Državi - Vladi, Parlamentu i Predśedniku koji je Zakon potpisao i proglasio punovažnim! „Neka rade što rade, kad im to može biti“ naglašava se u mnogim komentarima, najviše na našim portalima i u drugim elektronskim medijima.
Zaobišli Kastratovića: Za nas, za Fondaciju „Sveti Petar Cetinjski“, od posebnog je značaja da su članovi Žirija, na čelu sa prof. Draganom Vukčevićem, zaobišli kandidata koga smo predložili za Nagradu, a to je odavno potvrđeni sineast, poznati filmski i televizijski reditelj Gojko Kastratović, filmograf i autor prve, veoma značajne Istorije crnogorskog filma, osnivač i utemeljitelj Crnogorske kinoteke i – da pomenemo samo njegov posljednji serijal u produkciji naše Fondacije i TV CG - osam storija o vladarima iz četvrte crnogorske dinastije Petrović-Njegoš.
Gojko Kastratović je zaista doprinio i tumačenju i afirmaciji crnogorske kulture i crnogorske istorije, i to je jasno i manje upućenima nego što su članovi žirija Trinaestojulske nagrade. On, po našem mišljenju, zaslužuje ne samo godišnju nego Trinaestojulsku nagradu za životno djelo! Naravno, ovogodišnju Nagradu zaslužilo je još nekoliko ozbiljnih autora – književnika, dramskih umjetnika, sportskih i drugih stvaralaca, ali o tome će reći više i stručnije oni koji prate te kreativne oblasti.
Pri izboru članova Žirija za najveću, kao i za najmanju, nacionalnu i svaku drugu - nagradu, treba voditi računa da se među „žirantima“ ne nađu spavači, ma koje nacionalnosti ili kojeg drugog intimnog ubjeđenja bili!
Dragoljub Drago Rašović, predśednik UO Fondacije „Sv. Petar Cetinjski“
