Sjever ćuti o otpadu: petnaest i više dana bez odgovora, a problemi rastu. I pored naknadnih urgencija, poziva telefonom i podsjetnika, većina opština na sjeveru nije se oglasila na naša konkretna pitanja o upravljanju čvrstim otpadom. Ipak, Andrijevica i Rožaje su poslale odgovore. Petnjica, Berane, Žabljak, Pljevlja, Plav i Gusinje – nijesu. Kao da ih se ova tema ne tiče, iako su najveći problemi upravo u tim sredinama. U Petnjici je lokalna vlast bila prinuđena da zatrpava smeće po okolini, a Berane se i dalje bori sa ozbiljnim izazovima odlaganja. O ovome su se oglašavale i Evropska komisija i Eko-fond. Od dijela sjevera i dalje – ni traga ni glasa.
Rožaje je, za razliku od drugih, dostavilo potpun set odgovora i prateća akta. Rješenje Agencije za zaštitu životne sredine o obustavi odlaganja na Mostini poništeno je rješenjem Ministarstva ekologije, održivog razvoja i razvoja sjevera, pa je predmet vraćen na ponovni postupak i odlučivanje.
Do okončanja postupka otpad se nastavlja odlagati na deponiji Mostina, jer alternativna lokacija u ovom trenutku ne postoji. Kada je riječ o količinama, iz mjesečnih izvještaja DOO „Komunalno“ vidi se da je u junu odloženo 380 tona miješanog komunalnog otpada iz grada i 75 tona iz mjesnih zajednica, u julu 390 i 85 tona, u avgustu 390 i 85 tona, te u septembru 390 i 85 tona.
Opština navodi da nema prijavljenih požara ni klizišta. Prema snimcima dronom, otpad ne dopire do Ibra. Na lokaciji su postavljene betonska ograda, portirska kućica, LED rasvjeta i kamere, uz naznačeno radno vrijeme i prisustvo zaštitara. Ako bi Mostina ipak stala, Rožaje priznaje da nova lokacija nije planirana važećim PUP-om i da bi privremeni izlaz bio transport otpada u druge opštine do puštanja u rad Regionalne deponije u Bijelom Polju, koju državni plan predviđa do kraja 2026.
Paralelno, opština je potpisala ugovor sa E3 Consulting iz Podgorice za izradu studije izvodljivosti transfer stanice sa reciklažnim centrom i sortirnicom. Studija treba da obradi najmanje tri lokacije kroz tehno–ekonomsko–ekološke kriterijume i pitanje svojine, uz konsultacije sa lokalnom zajednicom, izradu idejnog rješenja za optimalnu lokaciju, razradu faza, troškova i rizika.
Andrijevica: Objekat postoji, sistem ne
Andrijevica je bila kratka i precizna, a zapravo porazna. Transfer stanica na Sućeskoj postoji, ali nije u funkciji – nema struje ni vode. Otpad se i dalje odlaže na istom odlagalištu, bez funkcionalne uloge transferne stanice. Dostavljene količine za posljednje tri godine glase: 281.850 za 2022, 280.320 za 2023. i 271.810 za 2024. godinu. Opština, međutim, nije navela u kojim jedinicama su vođeni podaci. Godišnji trošak goriva je oko 20.000 eura, udaljenost od centra Andrijevice do Sućeske je sedam kilometara, a sa seoskog područja u prosjeku dvadeset. Tvrde da na području opštine nema divljih deponija. Na pitanje o priključenju na budući CPUO u Bijelom Polju, navode da nijesu u toku i upućuju na lokalnu samoupravu.
Najglasnije ćutanje
Dakle, imamo jedan grad koji komunicira, dokumentuje i drži sistem na staklenim nogama, i drugu opštinu u kojoj objekat postoji, a sistem ne. Transfer stanica bez struje i vode je simbol stanja na sjeveru.
Najtiše je tamo gdje je najglasnije trebalo da se odgovori. Petnjica, Berane, Žabljak, Pljevlja, Plav i Gusinje i dalje ćute na pitanja koja se tiču elementarne higijene javne uprave. Gdje se danas odlaže otpad, u kojim količinama i na osnovu kojih rješenja i dozvola, ko prati procjedne vode, požare i klizišta i kakvi su nalazi posljednjih analiza, gdje su planirane alternativne lokacije i transfer stanice u važećim planovima sa rokovima i finansijama, koliki su troškovi po toni i kako će se smanjiti kroz regionalizaciju i selekciju,koliko je sredstava povučeno iz Eko-fonda i međunarodnih programa i gdje su fizički rezultati.
Zašto je ovo važno i hitno nije potrebno posebno objašnjavati. Sjever je vodno srce zemlje. Neregularno odlaganje, klizišta i požari znače procjedne vode i emisije koje završavaju u rijekama i zemljištu. Evropske obaveze su preuzete, planovi su javno predočeni, a neodgovaranje lokalnih vlasti direktno dovodi u pitanje povlačenje sredstava i poštovanje rokova.
