Na Jezerskom vrhu na Lovćenu, na visini od 1660 metara nalazi se mauzolej Petra II Petrovića Njegoša. Podignut je po zamisli hrvatskog vajara Ivana Meštrovića na vještački zaravnjenom platou, na mjestu na kome je Njegoš još za života, oko 1845. godine izgradio crkvicu - kapelu sa željom da u njoj bude sahranjen.
Petar II Petrović Njegoš bio je crnogorski vladar, vladika, pjesnik i filozof. Rođen je 13. novembra 1813. godine u selu Njeguši blizu Cetinja, a umro je 31. oktobra 1851. godine u Cetinju.
Njegoševa želja da bude sahranjen na Lovćenu je ispunjena 1854. godine tri godine nakon smrti, jer je privremeno bio sahranjen u Cetinjskom manastiru. Posmrtni ostaci Njegoševi počivali su u kapeli sve do 1916. godine kada su, po naređenju austrijskih okupacionih vlasti, ekshumirane i prenijete u Cetinjski manastir. Na mjestu kapele koja je bila djelimično srušena, Austrijanci su namjeravali da podignu spomenik koji bi veličao njihovu pobjedu nad Crnom Gorom.
Zamisao se nije ostvarila jer je Austrija ubrzo kapitulirala, ali su zato Njegoševi posmrtni ostaci ostali u manastiru sve do 1925. godine. Tada je Aleksandar Karađorđević obnovio kapelu i onda su posmrtni ostaci Njegoševi u njoj ponovo sahranjeni.
Tom prilikom su ostaci stare kapele koja je postojala na Lovćenu razrušeni i bačeni niz Lovćen.
Tako da kapela koja je postojala na Lovćenu i ona koju je Aleksandar sagradio nemaju veze sa orginalnom Njegoševom kapelom, već je to bila Aleksandrova građevina kojom je želio nakon 1918. da pokaže srpsku i svoju dominaciju nad Crnogorcima, kako teritorijalnu tako i duhovnu. Uprkos tome što je Aleksandar srušio Njegoševu kapelu i ostatke bacio niz Lovćen i sagradio novu, ta kapela je demontirana i na njeno mjesto je 1974. godine podignut mauzolej.
Crnogorci su na taj način odali poštu svome vladaru i pjesniku. Njegova se djela svrstavaju u red najznačajnijih dijela crnogorske književnosti. Malo koji narod može da se pohvali sa jednim ovako impozantnim spomenikom kojim su Crnogorci odali poštu ne samo vladaru Njegošu već i pjesniku. I njegovoj pisanoj riječi.
Spomenik je impozantan iz mnogo aspekata. Prilaz mauzoleju ostvaren je dugačkim tunelom sa stepeništem probijenim u kamenom masivu Lovćena. Iz tunela se izlazi na popločanu stazu koja vodi do prostrane kamene terase na koju se nadovezuje predvorje sa bunarom, opasano visokim zidom.
Centralno mjesto građevine zauzima kapela na čijem se ulazu nalaze dvije monumentalne figure Crnogorki, isklesane u crnom granitu, koje poput karijatida podupiru konstrukciju kapele. Na počasnom mjestu u kapeli postavljena je, takođe u crnom granitu isklesana, sjedeća figura Njegoševa sa otvorenom knjigom u krilu i orlom iznad glave. Svod kapele je obložen pozlaćenim mozaikom.
Preko portika i stepeništa silazi se do kripte u kojoj je smješten sarkofag sa Njegoševim posmrtnim ostacima. Na kamenoj ploči sarkofaga uklesani su ime i simboli duhovne i svjetovne vlasti — krst i crnogorski grb.
Iz mauzoleja se izlazi na uzanu stazu koja vodi do vidikovca oblikovanog u vidu crnogorskog gumna.
