Kina je uspješno spustila još jednu sondu na Mjesec.
Njena bespilotna Čang'e-5 misija prizemljila se sa ciljem da sakupi uzorke tla i prašine i vrati ih na Zemlju.
Podvig je za metu imao Mons Rumker, visoki vulkanski kompleks u oblasti svijetle strane mjeseca poznatoj kao Oceanus Procellarum.
Od sonde se očekuje da narednih nekoliko dana provede proučavajući okruženje i sakupljajući površinske materijale.
Ona ima brojne instrumente na raspolaganju za to, uključujući kameru, spektrometar, radar, lopaticu i bušilicu.
Namjera je da spakuje oko dva kilograma "zemlje", iliti regolita, i pošalje ga u letilicu u orbiti koja potom može da transportuje ove uzorke na Zemlju.
Prošlo je 44 godine otkako je posljednji put ovo postignuto. To je izvela sovjetska misija Luna 24, koja je pokupila nešto manje od 200 grama materijala.
Za razliku od lansiranja misije prije nedjelju dana, kineski televizijski kanali nijesu uživo prenosili slijetanje.
Tek kad je prizemljenje potvrđeno, prekinuli su redovan program da bi saopštili vijest.
Brzo su objavljene fotografije spuštanja, a posljednji kadar prikazuje jednu nogu sonde kako baca sjenku na prašnjavu površinu Mjeseca.
Američka svemirska agencija čestitala je Kini. Vrhovni naučni zvaničnik NASA, doktor Tomas Zurbuken, rekao je da se nada da će međunarodna istraživačka zajednica na kraju dobiti priliku da prouči uzorke koji budu poslati kući.
"Kad se uzorci sakupljeni na Mjesecu vrate na Zemlju, nadamo se da će svi imati koristi od mogućnosti da prouče ovaj dragocjeni tovar koji bi mogao da unaprijedi međunarodnu naučnu zajednicu", tvitovao je on.
"Naslagana" svemirska letjelica Čang'e-5 teška 8,2 tone lansirana je iz svemirske luke Venčang u južnoj Kini 24. novembra (po lokalnom vremenu).
Stigla je iznad Mjeseca tokom vikenda, a potom ušla u njegovu orbitu i prepolovila se.
Jedna polovina - servisno vozilo i povratni modul - ostala je u orbiti, dok se segment slijetanja-uzlijetanja spremio za pokušaj prizemljenja.
Kineska svemirska agencija saopštila da je taj element slijetanja-uzlijetanja pristao u 15:11 po Griničkom vremenu (23:11 po kineskom standardnom vremenu). Precizna pozicija javljena je kao 51,8 stepena zapadne geografske dužine i 43,1 stepena sjeverne geografske širine.
Uspjeh Čang'e-5 uslijedio je poslije dva prethodna kineska sletanja na Mjesec - onog koji je izveo Čang'e-3 2013. godine i Čang'e-4 prošle godine. Obje ranije misije sadržale su statički element slijetanja i mali rover.
Ukupno nešto manje od 400 kilograma sakupljenih stijena i tla preuzeli su američki astronauti iz Apola i sovjetski robotski program Luna - ogromna većina ovih materija vratila se sa misijama sa ljudskom posadom.
Ali svi ti uzorci bili su veoma stari - više od tri milijarde godina. Materijali sa Mons Rumkera, s druge strane, obećavaju da neće biti stariji od 1,2 ili 1,3 milijarde godina. A to bi trebalo da pruži dodatne uvide u geološku istoriju Mjeseca.
Uzorci će takođe naučnicima omogućiti da preciznije kalibriraju "hronometar" koji koriste da bi odredili starost površine na bližim planetama Sunčevog sistema.
To se radi brojanjem kratera (što je više kratera, površina je starija), ali zavisi od konačnih datiranja na više lokacija, a Apolovi i sovjetski uzroci bili su ključni za ovo. Čang'e-5 će pružiti dodatni reper za datiranje.
Izvještaji iz Kine ukazuju na to da pokušaj da se povrate uzorci tla neće trajati duže od nekoliko dana. Svi sakupljeni materijali biće lansirani nazad u orbitu u uzletnom dijelu mehanizma za slijetanje, a potom prebačeni u servisno vozilo i stavljeni u povratni modul.
Orbiter će sprovesti povratni modul blizu Zemlje, ispalivši ga za ulazak u atmosferu i slijetanje u oblasti Sizivang, na pašnjake autonomne oblasti Unutrašnje Mongolije. Tu se i kineski astronauti vraćaju na Zemlju.
"Čang'e-5 je veoma složena misija", komentarisao je doktor Džejms Karpenter, naučni koordinator za ljudska i robotska istraživanja pri Evropskoj svemirskoj agenciji.
"Smatram izuzetno impresivnim ono što pokušavaju da urade. I mislim da je fascinantno gledati taj sistematski pristup korak po korak, povećanje njihovih istraživačkih sposobnosti - od ranih Čang'e misija sve do ove najnovije."
