Ovogodišnje izdanje festivala održava se od 5. do 14. septembra i publici će, kroz devet festivalskih dana, ponuditi 31 kulturni program iz oblasti pozorišne umjetnosti, filma, muzike, književnosti, kao i radionice istaknutog belgijskog umjetnika Jana Fabra, koje će se održati na Cetinju – saopšteno je na konferenciji.
“Na početku se zahvaljujem svim prijateljima i partnerima, i onimaizvan Crne Gore koji su nam pomogli da ove godine u Crnu Goru dovedemo sedam izvanrednih dostignuća, šest međunarodnih, što ne bi bilo moguće da partneri iz inostranstva nisu podržali festival. Budžet od Ministarstva kulture ove je godine bio malo izdašniji, od Sekretarijata za kulturu Glavnog grada nešto manje izdašan, ali na kraju je presudila naša volja i energija koju FIAT ulaže u realizaciju programa. Novina festivala je uvođenje nagrade „Nikola Bošković“ za mladog glumca/glumicu, po jednom od najtalentovanijih crnogorskih glumaca koji je mlad tragično nastradao. Crna Gora može da bude ponosna na ovako značajan internacionalni brend, koji opstaje četrdeset godina i koji Podgorici donosi svjetski i evropski duh kojem težimo”, kazala je direktorica festivala Ana Vukotić, piše u saopštenju PR službe festivala – dostavljenom medijima.
U takmičarskoj selekciji biće izvedeno sedam predstava, a selektorka Ana Vujošević navodi da je FIAT 40 2025 u slavu života, iskonske istine, uspona i hrabrog traganja.
“Za ljubav koja njeguje slobodu, za odnose lišene sukoba. Imaginarno ili NE? NE za pokazivanje, DA za biti. NE za gledanje, DA za djelanje. Za prisustvo i autentičnost. Za putovanje ptica koje postaje naše vlastito, odiseju kroz svjetlo, zvuk i promišljanje. Za napetu, ritualnu igru skrivanja i traženja u kojoj se tijelo iznova definiše, dopuštajući sebi da bude transformisano. Za mjesec, za kosmos, genezu svemira koja prethodi nastanku života. Za bogove koji uživaju u mirisima svijeta. I… PROTIV kulture laži i zaborava”, navodi Vujošević.
Festival internacionalnog alternativnog teatra podržan je na konkursu Ministarstva za sufinansiranje kulturno-umjetničkog stvaralaštva u 2025. godini sa 35.000 eura, na Javnom konkursu za sufinansiranje projekata iz oblasti kulture za 2025. godinu Sekretarijata za kulturu Glavnog grada sa 19.000 eura, kao i od Francuskog instituta u Crnoj Gori.
“FIAT već četiri decenije predstavlja jedan od najznačajnijih kulturnih događaja u Crnoj Gori, ali i prepoznatljiv most međunarodne kulturne razmjene, koji afirmiše savremene, inovativne i alternativne pravce u oblasti pozorišne umjetnosti. Ovaj festival je svojim autentičnim izrazom i dosljednošću u umjetničkoj viziji postao trajna vrijednost crnogorskog kulturnog identiteta. Upravo zbog takve uloge, Ministarstvo kulture i medija je, kao i prethodnih godina, putem javnog konkursa pružilo institucionalnu i finansijsku podršku realizaciji ovog, sada već istorijskog izdanja. Time potvrđujemo našu posvećenost jačanju kontinuiteta kulturnih manifestacija koje njeguju stvaralačku slobodu, eksperimentalni izraz i inkluzivan kulturni dijalog. FIAT se tokom proteklih decenija profilisao kao jedan od najvažnijih festivala alternativnog teatra u regionu, dosljedno njegujući otvorenu platformu za umjetničke eksperimente, intermedijalna istraživanja i inovativne scenske izraze. Njegov kuratorski koncept se temelji na prepoznavanju savremenih, angažovanih i autentičnih umjetničkih praksi, koje često izlaze van granica konvencionalnog pozorišta, istovremeno ostajući u dijalogu sa najvažnijim društvenim pitanjima savremenog trenutka”, kazao je Ognjen Damjanović, savjetnik za filmsku i pozorišnu djelatnost Ministarstva kulture i medija.
On je istakao da se kvalitet FIAT-a ogleda u pažljivo oblikovanoj selekciji predstava, koja okuplja relevantna imena sa evropske i svjetske nezavisne scene, kao i u praćenju i podršci domaćim umjetnicima koji tragaju za novim scenskim jezicima i formama izraza.
“Zahvaljujući toj posvećenosti, festival je postao referentna tačka za alternativnu pozorišnu produkciju u ovom dijelu Evrope. FIAT 2025, u svom jubilarnom izdanju, donosi selekciju koja odražava visoke estetske i profesionalne standarde, istovremeno ostajući otvorena za umjetničke prakse koje izlaze iz okvira tradicionalnog i istražuju nova teatarska i društvena značenja. Sa posebnim zadovoljstvom ističem da ovogodišnji program uključuje i brojne autore i autorke mlađe generacije, čime se osnažuje i afirmiše kreativni potencijal domaće scene. FIAT je, dakle, ne samo festival, već i platforma kulturne razmjene, prostor za promišljanje savremenih izazova kroz umjetnost, kao i mjesto susreta publike i stvaralaca iz različitih kulturnih konteksta”, kazao je Damjanović.
Sekretarka Sekretarijata za kulturu Glavnog grada, Snežana Tomanović, uputila je čestitke organizatorima, umjetnicima i saradnicima, koji su tokom minulih 40 godina utkali svoj rad, dar, znanje i energiju u FIAT.
“Ono što FIAT izdvaja jeste njegova otvorenost za eksperiment, inovaciju i kritički dijalog. Na ovoj sceni uvijek je bilo mjesta za hrabre umjetničke glasove, za promišljanja i emancipatorske društvene ideje, za susrete različitih kultura i izraza. Upravo ta sloboda i autentičnost učinili su da FIAT traje i raste tako dugo. Glavni grad Podgorica i Sekretarijat za kulturu su pouzdani partneri manifestacije kroz stalnu podršku alternativnoj, nezavisnoj i aktuelnoj umjetničkoj produkciji, dajući joj prostor i vidljivost koju zaslužuje. Ovim jubilejom potvrđujemo da kultura nije samo ukras, već vitalni dio našeg društva i identiteta”, kazala je Tomanović.
“Ponosni smo što podržavamo FIAT. Zahvaljujući svojim eksperimentalnim umjetničkim akcijama i mudrim, pozitivnim izborima, festival nam omogućava da proširimo svoje horizonte i unese pozitivnu energiju u cijeli grad. Tim FIAT-a je nevjerovatan u svojim izborima. A ove godine, njihov izbor predstava iz Francuske nas je oduševio. Hvala vam na dahu slobode i srećan rođendan FIAT-u”, kazala je direktorica Francuskog instituta u Crnoj Gori Laurence LevauDel-Clauss.
U okviru filmskog programa biće prikazana četiri regionalna filma, kao i premijera filma „Piksel o kamenu“, urađenog u FIAT produkciji.
“Na ovogodišnjem jubilarnom FIAT-u imaćemo priliku da u tri dana pogledamo različite filmske sadržaje. Od našeg prijatelja, glumca i reditelja Nika Goršiča, preko Petra Burića do velikana dokumentarnog filma Vlatka Gilića i Krsta Škanate. Nit koja povezuje ove dane je transformacija Festivala iz jugoslovenskog, zatim internacionalnog alternativnog teatra u kulturni (kultni) događaj koji obuhvata likovnu, muzičku, filmsku i primijenjenu umjetnost, poeziju i književnost, obogaćujući festivalsku misiju FIAT-a”, kazao je urednik filmskog programa Vladimir Vučinić.
„Niko, Niko: 10.000 koraka“ naziv je dokumentarca o Niku Goršiču u režiji Lare Simone Taufer, čija je zajednička nit kretanje ili hodanje. Glumac i performer svakodnevno napravi 10.000 koraka kao dio umjetničke akcije. Riječ je o dokumentarnom portretu izuzetno vitalnog i neumorno umjetnički angažovanog stvaraoca koji će uskoro proslaviti 82. rođendan. Dokumentarac prati Goršičeve korake njegovim prošlim i sadašnjim pozorišnim putevima kroz bivšu Jugoslaviju. Film je na programu u subotu, 6. septembra, sa početkom u 21 h u dvorištu Kuslevove kuće.
Publika će 8. septembra, sa početkom u 21 h u dvorištu Kuslevove kuće, moći da pogleda film „Piksel o kamenu“, projekat realizovan u produkciji FIAT-a uz podršku Ministarstva kulture i medija Crne Gore, sufinansiran na javnom konkursu „Kultura mladih – kultura budućnosti“ 2023. godine, i ostvaren u saradnji sa Crnogorskim narodnim pozorištem. Priče su inspirisane knjigom „Drugačija istorija – Priče o spomenicima, grobnicama i pokojnicima“ autora Slobodana Čukića. Inspirisan savremenim digitalnim kontekstom u kojem mladi danas žive, autor i reditelj Petar Burić kreira narativ koji koristi estetski i produkcijski jezik poznat generaciji TikToka, Reels-a i brzih vizuelnih poruka, ali u službi ozbiljnih, istinitih priča iz naše prošlosti.
Dva filma Vlatka Gilića – „Dan više“ i „Moć“, kao i film „Odričem se sveta“ Krsta Škanate, na programu su 11. septembra u 21 h u dvorištu Kuslevove kuće.
“Od svog osnivanja, FIAT je bio i ostao simbol alternativne i urbane scene, mjesto gdje se generacije formiraju kroz umjetnost, muziku i ideje. Njegov muzički program, snažan stub festivala, posebno je uticao na mlade, nudeći im prostor za identifikaciju kroz savremene tokove regionalne subkulture”, saopšteno je na konferenciji.
“Muzički segment festivala oduvijek je bio prepoznatljiv i snažan stub programa i danas, kao što je to bilo i izazovnih devedesetih, ima ključnu ulogu da oblikuje svijest mladih, nudeći im prostor za izražavanje i identifikaciju kroz aktuelne tokove regionalne muzičke subkulture. Od obnove festivala 2013. godine, FIAT je ugostio brojne etablirane, nove, ali i pomalo zaboravljene autore sa domaće scene, kao i značajna imena koja su definisala alternativnu i urbanu muziku regiona u posljednjih 50 godina. Ovogodišnje izdanje festivala nastavlja u istom ritmu – bogato, raznovrsno i uzbudljivo. FIAT ostaje vjeran svojoj misiji – da bude prostor slobode, izraza i kulturnog dijaloga. I ove godine, poziva nas da zajedno slavimo umjetnost”, kazao je Damir Murseljević, selektor muzičkog programa festivala.
Književni segment obilježiće tri programa koja se održavaju u Kuslevovoj kući.
O svojoj knjizi „Stub soli“ govoriće Aleksandar Radunović, 7. septembra sa početkom u 21.30 h u dvorištu Kuslevove kuće. Dva dana kasnije, autorka Dragana Erjavšek govoriće o djelu „Sirup od ogorčevine“. Olja Knežević o svojoj knjizi „Strada fortuna“ govoriće u petak, 12. septembra, u 21 h. Moderator književnih programa biće Balša Brković.
Festival će biti otvoren 5. septembra predstavom iz Francuske „Pun mjesec“ u koreografiji Josef Nadja, sa izvođenjem zakazanim za 20 h na Velikoj sceni Crnogorskog narodnog pozorišta.
Program festivala čine još komadi:
Subota, 6. septembar ,,Ti si moja sestra, režijaFrancuska, KIC ,,Budo Tomović“, Velika sala u 20h
Neđelja 7. septembar , ,,U konferenciji ptica“ , režija Laia Ribas, Španija, parking iza zgrade KIC-a u 20h
Utorak, 9. septembar, ,, Ples nije za nas“ režija Omar Rajeh, Francuska/Liban, CNP scena Studio u 20h
Srijeda, 10. septembar ,,Smrt u Dubrovniku“ režija Petar Pejaković, Crna Gora, KIC Dodest sala u 20h
Četvrtak, 11 septembar ,, Sakrij se da bi se pronašao“, režija Júlio Cerdeira, KIC Velika sala u 20h.
Predstava „Na vrhu Olimpa“ zatvoriće takmičarski dio festivala, u režiji belgijskog umjetnika Jana Fabra Izvođenje počinje u 14h na Velikoj sceni CNP-a
Svi programi u okviru FIAT-a su besplatni. Program za koji se naplaćuju ulaznice jeste predstava „Na vrhu Olimpa“ u režiji Jana Fabra, koja zatvara festival, a ulaznice su dostupne na biletarnici CNP-a, svakim danom osim neđeljom,od 17h do 22h i na dan igranja od 10h do 14h.
