Kada je o crnogorskim lokalnim upravama riječ, teško je da više postoji situacija koja bilo koga može iznenaditi.
Upravo danas navršiće se 11 mjeseci otkad je predsjednik Opštine Budva u pritvoru, pri čemu i odatle ‘obavlja’ dužnost i potpisuje akte i ugovore. Na sjeveru, u Andrijevici, postoji lokalni parlament koji ne uspijeva da održi sjednicu mjesecima zato što salu u zakazanim terminima uzurpira – grupa građana.
Situacija u te dvije opštine zasigurno je jedinstvena kada se u obzir uzmu svi politički sistemi, no teško je da o funkcionisanju institucija u Crnoj Gori danas nešto ilustrativnije govori od – Šavnika.
Skoro godinu i po bez završetka izbora
Uskoro će godina i po otkad je u toj opštini trebalo da budu održani lokalni izbori. Na većem dijelu birališta oni su i sprovedeni, no na nekoliko njih nagledali smo se svega – lomljenja kutija, njihovog odnošenja sa glasačkih mjesta, onemogućavanja birača da glasaju, incidenata na ivici tuče…
Ako je neko zaboravio šta se sve dešavalo u toj opštini – što i ne bi bilo čudo – treba podsjetiti kako je tokom izbornog dana 23. oktobra 2022. glasanje u Šavniku prekinuto na pet birališta. Na dva je potom završeno iz drugog pokušaja, na jednom iz trećeg pokušaja, dok na preostala dva nije ni nakon – devet.
Čini se kako su već postavili niz rekorda
Iako je DIK nakon toga naložio ponavljanje izbora u Šavniku, ništa se nije dogodilo, a izbori na preostala dva biračka mjesta nikada nijesu završeni. Razlog tome je što u šavničkoj OIK više nijesu mogli da se usaglase ni o donošenju odluke o ponavljanju izbora. Tako je izborni proces blokiran jer nema – većine u komisiji.
Iz takve je situacije proistekao još jedan rekord, kakav se ne pamti ni kada su izbori na državnom nivou u pitanju – pljevaljsko ODT je zbog prekidanja izbora podnijelo ukupno 29 predmeta protiv 38 osoba, pri čemu je sudu podnijelo 17 optužnih prijedloga protiv 26 lica.
“Nažalost, čini se da za sada ne postoji izlaz iz ove situacije”, poručivao je ljetos predsjednik DIK-a Nikola Mugoša.
Želi li Vlada uvesti prinudnu upravu?
No, uprkos tome, lokalna uprava i parlament i dalje nesmetano funkcionišu, ali sada već slijedi nov momenat – u najavi je, naime, mogućnost uvođenja prinudne uprave.
Najprije, dužni smo napomenuti kako resorno ministarstvo još nije zvanično najavilo kako želi ići u tom pravcu. No, nezvanično, ka takvom zaključku vodi nekoliko jasnih indikacija.
4Prva se dogodila prilikom nedavnog povlačenja izmjena Zakona o lokalnoj samoupravi.
“S obzirom na to da smatramo da je potrebno skratiti postupak razrješenja situacije u Šavniku kroz uvođenje prinudne uprave, nakon čega bi Odbor za sveobuhvatnu izbornu reformu dogovorio tekst Predloga zakona o biračkom spisku, ovim putem Vas obavještavamo da povlačimo Predlog zakona o dopunama Zakona o biračkom spisku", saopšteno je iz Demokratske Crne Gore, čiji je odbornički klub u nedjelju povukao akt.
DIK: Izbori su i dalje – u toku
Druga se dogodila prekjuče. Naime, ministar javne uprave Maraš Dukaj zatražio je od DIK-a mišljenje o situaciji vezanoj za izbore u Šavniku.
Na juče održanoj sjednici, članovi DIK-a uputili su Dukaju i odgovor, u kojem je sažeto činjenično stanje.
“Državna izborna komisija održala je 59 sjednica na kojima je odlučivala po prigovorima, usvojila predmetne prigovore i donijela 118 rješenja kojima je naložila donošenje odluke za ponavljanje glasanja na ovim biračkim mjestima. Rješenja su dostavljena podnosiocu prigovora i Opštinskoj izbornoj komisiji Šavnik, po kojima OIK Šavnik nije postupila zbog nepostojanja potrebne većine za donošenje odluke”, naveli su oni.
Podsjetili su i na svojevrstan fenomen da je godinu i pet mjeseci nakon izbornog dana proces na dva biračka mjesta i dalje – u toku.
“Imajući u vidu činjenicu da je u aktu Ministarstva javne uprave najavljeno eventualno preduzimanje mjera iz nadležnosti Ministarstva, ukazujemo da je izborni proces na dva biračka mjesta u Šavniku u toku, odnosno da izbori nisu sprovedeni na biračkim mjestima Sala SO Šavnik i Kafana Kruševice, što za posljedicu ima činjenicu da birači koji su upisani u birački spisak na ovim biračkim mjestima nijesu ostvarili biračko pravo”, zaključili su iz DIK-a.
Da li su ispunjeni uslovi za uvođenje prinudne uprave?
Ukoliko je krajnje ishodište svega uvođenje prinudne uprave, onda ipak treba pogledati šta o tom procesu kaže Ustav Crne Gore – jer, on je, ipak, najmjerodavniji.
“Vlada može raspustiti skupštinu opštine, odnosno razriješiti predsjednika opštine samo ako skupština opštine, odnosno predsjednik opštine, u vremenu dužem od šest mjeseci, ne vrše svoje nadležnosti”, stoji u članu 117. najvišeg pravnog akta.
Slična odredba stoji i u Zakonu o lokalnoj samoupravi.
“Kad skupština opštine duže od šest mjeseci ne održava sjednice, ne izvršava odluke nadležnih sudova ili ne izvršava zakonom utvrđene obaveze čime se onemogućava ostvarivanje prava građana ili nanosi znatna materijalna šteta, Vlada će upozoriti skupštinu, da u određenom roku, obezbijedi ostvarivanje svojih funkcija, odnosno izvrši zakonom utvrđene obaveze. Ako skupština, u roku iz stava 1 ovog člana, ne uspostavi obavljanje svojih funkcija, odnosno ne izvrši zakonom utvrđene obaveze, Vlada će, na predlog Ministarstva, raspustiti skupštinu. U slučaju raspuštanja skupštine, funkciju skupštine do konstituisanja nove skupštine vrši odbor povjerenika, koji imenuje Vlada”, navedeno je u članu 185. tog zakona.
I Opština i Skupština funkcionišu normalno
Problem na putu ka uvođenju prinudne uprave, stoga, očito bi moglo biti upravo to što u toj opštini, makar prema onome što je dostupno javnosti, nije ispunjen nijedan zakonski uslov kako bi se to dogodilo.
Šavnički parlament posljednju je sjednicu održao prije nešto duže od dva mjeseca, a sama lokalna uprava, po onome što se može vidjeti i na njihovoj službenoj internet stranici, nesmetano izvršava obaveze.
Jakić: Jedino rješenje su izbori
Prije nekoliko dana imali smo i izjavu predsjednika Opštine Šavnik Jugoslava Jakića, koji kategorično tvrdi kako ne postoji nijedan zakonski uslov za raspuštanje lokalnog parlamenta.
“To bi bilo najgrublje kršenje Ustava, urušavanje demokratije – vjerujem da Vlada u to neće ulaziti, pogotovo ne u momentu kad ostvarujemo evropski put”, kazao je Jakić za Portal Analitika.
Prema Jakiću, rješenje je da – ono što je započeto bude dovršeno.
“Svi izbori treba da budu u jednom danu, da konačno stavimo tačku na priču oko izbornog inženjeringa i na taj način riješimo problem ne samo u Šavniku nego i u Crnoj Gori”, naglasio je on.
I nakon svega toga, čini se kako je na pomolu jedna dobra vijest – a to je da je državna vlast konačno riješila da se, nakon izjava o “spektaklima” ili ćutnje na opstruiranje izbornog procesa, pozabavi pitanjem Šavnika.
No, jedan od rezultata svega mogao bi biti i još veći pravni haos – jer, situacija je osjetljiva i kakva god odluka da bude teško je da će njom svi biti zadovoljni.
