Rijetko je koji režiser tokom turbulentih godina, kada mnogima uopšte nije ni bilo do filmova, uspijevao da svima podigne raspoloženje jednostavnom filmskom porukom, ali i bude krajnje realan. Baš takav je bio Frenk Kapra. Lokalni miljenik filmske produkcije, ali i filmofila, nekako je uvijek imao adekvatnu mjeru i vrlo jasnu poruku za narodne mase.
U moru Kaprinih djela (čitaj: moralnih filmskih poruka), jedan naslov zaslužio je posebno mjesto na vječnoj listi političkih ostvarenja u čijem su fokusu greške i realnosti „demokratije“. To je legendarni „Mr. Smith Goes to Washington“ sa Džejmsom Stjuartom, koji je premijerno prikazan 17. oktobra 1939. godine u Americi.
Sporna procedura
U ovom 80 godina starom političkom klasiku, Stjuart igra naivno-dobroćudnog i simpatično pogubljenog američkog senatora koji, citirajući Ustav, ne prekida s pričom 25 sati. Na prvu loptu, ovaj opis može da zvuči dosadnjikavo. No, nemojte se prevariti. Riječ je o obaveznom štivu i za one kojima političke teme nikako ne leže, prevashodno zahvaljujući Kaprinoj režiji, Stjuartovoj harizmi i Sidniju Buhmanu, scenaristi koji je spakovao fenomenalnu priču Luisa R. Fostera bez ijedne greške u koracima.
Ovo je vrlo adekvatna godina za proslavu 80. rođendana ovog za to vrijeme oštrog i krajnje kontroverznog ostvarenja fenomenalnog Kapre. Naime, tema filma, (ne)popularni filibaster, odnosno procedura u američkoj politici zahvaljujući kojoj senator može pričati o nekoj legislativi do iznemoglosti ne bi li je zaustavio, izrazito je aktuelna 2019. godine.
Interesantno, prije samo nekoliko epizoda popularnog šoua „Last Week Tonight“, britanski komičar Džon Oliver „opučio“ je američku publiku pričajući o filibasteru ne bi li još jednom ukazao na ovu nonsens proceduru.
Pokušaj sabotaže
Ipak, za razliku od sadašnje situacije, prije osam decenija kada je lansirano ostvarenje „Mr. Smith Goes to Washington“, bijesni američki političari pričali su svašta ne bi li ugasili Kaprin budući klasik: od toga da je ovaj film prokomunistički, do toga da je predstavljanje korupcije u američkom Senatu gola propaganda koja ide na ruku turbulentnoj Evropi.
Najzanimljiviji pokušaj sabotaže skuvao je tadašnji ambasador SAD-a u Londonu. Džozef P. Kenedi, otac budućeg predsjednika JFK-a, lobirao je da se film uopšte ne prikaže u Evropi! Iako je Kenedi, makar javno, povukao taj stav, njegova namjera je na kraju uspjela. Režimi po ratnoj Evropi zaustavili su emitovanje filma s merakom pod izgovorom da postoji opravdani strah da može doći do „širenja prodemokratskih emocija“.
Ipak, zahvaljujući kritičarima i publici, posebno Američkoj akademiji koja je film nominovala za Oskara u 11 kategorija i nagradila ga zlatnim kipom za najbolju priču (kategorija koja više ne postoji), popularnost Kaprinog ostvarenja niko nije mogao da zaustavi. „Mr. Smith Goes to Washington“ se i dan-danas smatra nezaobilaznim kinematografskim štivom za sve ljubitelje filmskog političkog realizma.
Leila MURSELJEVIĆ
(FOTO: vertigoposters.com/ vox.com)
