Godišnja konferencija ReSPA je pokrenula trajniju razmjenu iskustava i konkretne propratne aktivnosti u vezi sa sistemskim promjenama potrebnim za djelotvornu optimizaciju javne administracije. Jedan od glavnih zaključaka konferencije odnosi se na prepoznavanje neophodnosti za promjene u sadašnjoj organizacionoj kulturi javne administracije. Ovaj sektor treba da uvede, i da insistira na upravljanju kvalitetom, nagrađivanju uspjeha, učenju iz neuspjeha i kažnjavanju nedjelovanja.
Na otvaranju Godišnje konferencije, direktorka ReSPA Ratka Sekulović, citirajući nalaze Paketa proširenja Evropske komisije za 2016. godinu, ukazala je da javne administracije moraju biti u stanju da se nose sa političkim, ekonomskim i društvenim okruženjem koje se brzo mijenja, kao i rastućim tehnološkim zahtjevima, kako bi ispunile odgovornost za zaštitu javnog interesa bez ugrožavanja neophodnog razvoja.
Za potrebe izrade relevantnog dokumenta za konferencijsku raspravu, ReSPA je naručila Komparativnu studiju sa osnovnim analizama koja obuhvata sadašnji stepen razvoja optimizacije javnih administracija u zemljama Zapadnog Balkana. U studiji je posebna pažnja posvećena regionalnoj saradnji.
“Studija ukazuje na važnost regionalne saradnje javnih administracija u zemljama Zapadnog Balkana u procesu optimizacije, i ukazuje na moguće okvire buduće saradnje, područja djelovanja i ulogu ReSPA. Naš krajnji cilj je pomoć regionu u usvajanju evropskih Načela javne administracije kao suštinskog praktičnog preduslova za pristupanje Evropskoj uniji”, rekla je gđa Sekulović.
Evropska unija stavlja poseban naglasak na reformu javne uprave u zemljama proširenja, ali ove reforme će dati željene rezultate u punoj mjeri samo ako zemlje budu ozbiljno posvećene sveobuhvatnim, ambicioznim i kredibilnim reformama, izjavio je g. Aivo Orav, šef Delegacije i ambasador Evropske unije u Crnoj Gori na Godišnjoj konferenciji ReSPA, institucije koju EU podržava od njenog osnivanja.
On je podsjetio da je Evropska komisija u Paketu proširenja za 2016. navela nekoliko ključnih pitanja koja treba rješavati u regionu kada je riječ o javnoj administraciji, od politizacije državne službe do kvaliteta određivanja politika i izrade nacrta zakona i servisa elektronske uprave. „U većini zemalja, struktura javne administracije i dalje je složena i ne obezbjeđuje dovoljan stepen odgovornosti. Moraju se bolje osigurati prava građanima na dobru administraciju i pristup informacijama", rekao je ambasador Orav.
Na Godišnjoj konferenciji je učestvovalo 160 praktičara i stručnjaka iz državne uprave zemalja Zapadnog Balkana, stručnjaka iz zemalja Evropske unije, predstavnika međunarodnih organizacija (OECD, SIGMA, UN, Svjetska banka), akademske zajednice i civilnog društva.
* * *
Glavni zaključci i preporuke Godišnje konferencije ReSPA
Optimizacija javne administracije je definisana kao proces ili metodologija uz pomoć koje javna administracija treba da postane što funkcionalnija ili djelotvornija. Optimizaciju treba razumjeti kao dio šire reforme javne administracije sa naglaskom na: javnim finansijama, sistemu usluga za građane, isporukama javnih usluga i procesu donošenja odluka.
Glavni akcenat tokom prvog dana Konferencije bio je na ključnim konceptima optimizacije javne administracije: od budžetskih ograničenja i smanjenja; reorganizacije, funkcionalnih i strukturalnih promjena, razvoja kapaciteta i preuređenja poslovnih procesa do ICT i e-upravljanja. Funkcionalno ocjenjivanje, kao i unutrašnje i spoljne sistemske procjene (benchmarking) prepoznati su kao najvažniji instrumenti u procesu optimizacije.
Rasprava je otkrila glavne izazove koji trenutno stoje na putu optimalno organizovanoj javnoj administraciji, a to su određivanje prave veličine nekog vladinog entiteta, kao i koji kriterijumi i metodologija se koriste za uspostavljanje i/ ili optimizovanje postojećih institucija javne administracije. Na „međunarodnom“ panelu je takođe percipirana šira perspektiva koja značajna svjetska iskustva i prakse spaja sa zemljama Zapadnog Balkana, uključujući najbolju studiju slučaja Svjetske banke, specifično baltičko iskustvo, široku perspektivu EU i lokalni kontekst; uz naglasak na inovativnim i transformacijskim načinima na koje SIGMA OECD, UNDP ili UNDESA rade na reformama javne administracije, kao i šta vjeruju da su ključni sastojci katalitičkog uticaja na sistemskom nivou.
Optimizacija donosi male, postupne promjene; transformacija znači duboku promjenu. Kako je istaknuto tokom konferencije, složene javne administracije na Zapadnom Balkanu već su duboko zagazile u proces reforme i imaju strateške planove u svim identifikovanim oblastima procesa optimizacije. Fokus optimizacije u narednom periodu mora biti na kvalitetu u javnoj administraciji i javnim službama (npr. obrazovanje, zdravstvo). Optimizaciju u sistemima javne administracije treba shvatiti ne kao pitanje adekvatnog dimenzionisanja nego kao poboljšanje procesa koji uključuje inovacije, IT i angažovanje spoljne podrške (outsourcing).
Imajući u vidu složenost i trenutno stanje u određenim oblastima procesa optimizacije u pojedinim zemljama Zapadnog Balkana, regionalna saradnja kroz razmjenu iskustava i zajednički napori mogu značajno doprinijeti u prevladavanju nekih od nacionalnih izazova.
Tokom drugog dana Konferencije navedeni su mogući modeli regionalne saradnje, među kojima su: razvoj politika, umrežavanje, izgradnja kapaciteta, izrada priručnika za različite inicijative u pogledu adekvatnog dimenzionisanja (outsourcing politike). ReSPA će podržati buduće aktivnosti ove vrste, u uvjerenju da će pristup širom različitih sektora u okviru njenog portfelja omogućiti više raznovrsnih aktivnosti u područjima pružanja javnih usluga i kvaliteta u javnoj administraciji.
Naglašeno je da se aspekt optimizacije koji više obećava odnosi na sistemski pristup reorganizaciji institucija javne administracije, uključujući horizontalnu i sistemsku funkcionalnu analizu (jedna od najčešće korišćenih metodologija). Kvalitet u javnoj administraciji, javnim službama i strateško planiranje su istaknuti kao preduslovi za dugoročniji održivi razvoj. Jedinstveno razumijevanje sektora ICT kao pokretača promjena takođe je obuhvaćeno, a učesnici su stekli uvid u slučajeve korišćenja ICT u sistemima javne administracije u realnom životu. Uloga organizacija civilnog društva je naglašena kao važna u stvaranju javnih politika u domenu procesa optimizacije na nacionalnom i regionalnom nivou, a posebno je naglašena njihova uloga u pružanju savjeta o različitim reformskim inicijativama.
Jedan od glavnih zaključaka Konferencije odnosi se na prepoznavanje neophodnosti za promjene u sadašnjoj organizacionoj kulturi javne administracije. Ovaj sektor treba da uvede, i da insistira na upravljanju kvalitetom, nagrađivanju uspjeha, učenju iz neuspjeha i kažnjavanju nedjelovanja.
* * *
U skladu sa Strategijom Evropske unije za proširenje, zemlje Zapadnog Balkana su 2003. godine zajednički pokrenule Regionalnu školu za javnu upravu (ReSPA), snažan instrument za poboljšanje regionalne saradnje, razmjenu znanja, kao i jačanje kapaciteta javnih administracija na putu ka integraciji u EU. ReSPA nastoji da ostvari svoju misiju kroz organizaciju i sprovođenje obuka, konferencija na visokom nivou, mrežnih događaja, kao i regionalnih komparativnih istraživačkih projekata sa preporukama za praktične politike. Opšti cilj je prenošenje novih znanja i vještina, kao i poboljšanje razmjene iskustava unutar regiona, kao i između regiona i zemalja članica EU.
