Evropa i Crna Gora imaju mnogo toga zajedničkog, prije svega euro, ali i sve one vrijednosti koje našoj zemlji doprinose u pristupnom procesu za članstvo u EU i NATO, smatra Franćesko Ruteli, te dodaje kako ćemo „u Italiji uvijek imati prijatelja zainteresovanog da podrži takav njen put“.
Predsjednik Centra za održivu budućnost i organizacije Priorita Cultura iz Italije, te kopredsjednik Demokratske partije Evrope, koji se u ponedjeljak susreo sa ministrima kulture Pavlom Goranovićem i nauke Sanjom Vlahović, a zatim na Cetinju otvorio ovogodišnje Dane nauke, jedan je od najznačajnijih italijanskih intelektualaca i bivši gradonačelnik Rima u dva mandata. U našu zemlju došao je kako bi predstavio mogućnosti saradnje, te očuvanja prirodnih i kulturni raznolikosti Crne Gore.
U ekskluzivnom razgovoru za Portal Analitika, Ruteli je izrazio posebno zadovoljstvo što Italiju i našu zemlju vezuju hiljade godina zajedničke istorije i nasljeđa. To ujedno vidi kao pokazatelj da je Crna Gora oduvijek dio Evrope. S druge strane, da bi se ujedinjena Evropa razvijala na pravi način, ne smije više da „počiva na lovorikama“.
- Evropa mora što prije da se inovira i to u tri ključna segmenta. To su, prije svega, ekonomski rast i zapošljavanje. Drugi segment je bolji odnos između institucija i građana, koji se osjećaju sve više otuđeni od njih. Treći segment je dobro vođenje migrantske politike, te vanjska i odbrambena politika koja će 440 miliona Evropljana – izostavimo Veliku Britaniju, jer je odlučila da izađe – na pravi način predstavljati i učiniti ih značajnim na globalnom nivou. Bez EU, podijeljena Evropa ne može nikuda. Njenih 27 zemalja članica, kao i zemlje koje će to postati - jer je proširenje nužnost - neće biti zadovoljne ako rješenje za ova tri problema: društveno-ekonomski, odnos institucija i građana, te migrantska politika - ne budu odgovarajući – precizirao je on.
Snaga takve Evrope, prema riječima našeg sagovornika, leži upravo u raznolikosti koju sobom nosi svaka od zemalja članica unije.
- EU nije jedna adresa, već njenu snagu vidim upravo u njenom pluralizmu. Evropa pokušala da se iskupi za sve što je uništeno u XX vijeku – štiteći ono što se danas smatra svjetskom kulturnom baštinom. Svoja stradanja pretvorila je nešto što predstavlja zajedničko nasljeđe i to je jedno od najvećih doprinosa EU. Zato ponavljam: u EU nismo formirali jednu, zajedničku kulturu, već težimo raznolikom nasljeđu, jer to u sebi nosi poruku demokratije, pluralizma i ljudskih prava – dodao je.
Zato je, smatra on, ulazak Crne Gore u EU neminovnost.
- Sigurno je da će postati njen dio kada dovoljno približi svoje stavove, ojača demokratske kapacitete, otvorenost društva i pluralizam. Upravo je ovo posljednje veoma bitan aspekt: vi ste pluralističko društvo u kome različitost u religiji ne predstavljaju problem, svi su dio iste bogate kulture i imate divnu prirodu koju morate da zaštitite. Konačno, turizam baziran na vašoj kulturnoj i ambijentalnoj raznolikosti predstavlja posebno značajan element koji doprinosi evropskim integracijama. I zbog toga ste vi – evropski narod – zaključio je Ruteli u intervjuu za Portal Analitika.
ANALITIKA: Crna Gora je zemlja kandidat za članstvo u Evropskoj uniji koja će, izvjesno je, naredne godine postati punopravna članica NATO-a. Što to znači za jednu malu balkansku zemlju sa 600.000 stanovnika, a što za EU?
RUTELI: Drago mi je što sam danas u Crnoj Gori i što sam u prilici da svjedočim kako istorijskim tragovima, tako i tijesnim vezama koje nas spajaju još iz vremena Starog Rima. Uz to, ovdje sam kako bih bio dio proslave deset godina obnove nezavisnosti, ali i hiljadu godina od ustanovljavanja Crne Gore kao države. Jedna tako mala, ali tako stara država, koja ima mnogo zajedničkog sa Italijom, svojim odlukama izabrala je pametan i uravnotežen put međunarodnih odnosa. Zato smatram da i Evropa, koja u Crnoj Gori već ima zemlju koja je usvojila euro – upravo sam ovaj sok kupio plaćajući istom monetom kao što bih to učinio u Italiji – i koja je odlučila da ispoštuje zahtjeve potrebne da bi ušla u Evropsku uniju kao i one za Sjevernoatlantsku alijansu, ima mnogo toga zajedničkog. Nadam se da će Crna Gora ojačati tu svoju slobodu i posvećenost demokratskom putu. A u Italiji će, bez sumnje, uvijek imati prijatelja, zainteresovanog da podrži takav njen put.
ANALITIKA: Kada pogledate Evropsku uniju danas, da li se može reći da je ispunila očekivanja njenih građana – da li se njihov glas zaista čuje u institucijama EU?
RUTELI: Ujedinjena Evropa je jedan od najvećih uspjeha, može se reći - jedinstven na globalnom nivou. Sjedinjene Američke Države rođene su iz građanskog rata vođenog unutar njenih granica i spajanjem država u jednu naciju. EU je, pak, nastala iz obrnutog procesa, i to iz tragedije Drugog svjetskog rata, iz genocida i šoaha, iz diktatura koje su okrvavile XX vijek i prouzrokovale desetine miliona mrtvih. Nakon vjekova razaranja i bratoubilačkih ratova, EU je za sve jedan veliki dobitak. Unija je uspjela da očuva mir unutar svojih današnji granica, da obezbijedi ekonomsku dobrobit za stotine miliona ljudi i diktature pretvori u demokratije – a to se nije dešavalo u modernoj istoriji svijeta.
Međutim, kako živimo u brzim vremenima, čak i tako veliko dostignuće naroda ne može „počivati na lovorikama“ i stalno mora da se poboljšava. Zato EU danas mora da usvaja nove strategije razvoja i definiše nove ciljeve, bez kojih njeni građani neće biti zadovoljni. Dakle, Evropa mora što prije da se inovira i to u tri ključna segmenta. To su, prije svega, ekonomski rast i zapošljavanje. Drugi segment je bolji odnos između institucija i građana, koji se osjećaju sve više otuđeni od njih. Treći segment je dobro vođenje migrantske politike, te vanjska i odbrambena politika koja će 440 miliona Evropljana – izostavimo Veliku Britaniju, jer je odlučila da izađe – na pravi način predstavljati i učiniti ih značajnim na globalnom nivou. Bez EU, podijeljena Evropa ne može nikuda. Njenih 27 zemalja članica, kao i zemlje koje će to postati - jer je proširenje nužnost - neće biti zadovoljne ako rješenje za ova tri problema: društveno-ekonomski, odnos institucija i građana, te migrantska politika ne budu odgovarajući.
ANALITIKA: Kao predsjednik organizacije „Priorita Cultura“, da li smatrate da je kultura danas jedini istinski reprezent nekog naroda u ujedinjenoj Evropi?
RUTELI: Po meni, kulturna snaga Evrope nije u njenoj homogenosti, već upravo u raznolikosti. EU nije jedna adresa, već njenu snagu vidim upravo u njenom pluralizmu. Evropa nije nikada ni htjela da bude homogena, a to se pokazalo i u novijoj istoriji.
Nakon velikih ratnih razranja, poput onih u Drezdenu i Monte Kasiniju, te racija koje su sprovodili nacisti, Evropa je željela da na neki način ispravi te istorijske greške. U znak sjećanja na stradanja, formirala je institucije koje, pod zajedničkim patrimonijatom UNESCO-a i prema Sporazumu iz Haga, počele da rade na obnavljanju ratom razorenih područja. Tako je Evropa pokušala da se iskupi za sve što je uništeno u XX vijeku – štiteći ono što se danas smatra svjetskom kulturnom baštinom. Svoja stradanja pretvorila je nešto što predstavlja zajedničko nasljeđe i to je jedno od najvećih doprinosa EU.
Zato ponavljam: u EU nismo formirali jednu, zajedničku kulturu, već težimo raznolikom nasljeđu, jer to u sebi nosi poruku demokratije, pluralizma i ljudskih prava.
ANALITIKA: Što bi Crna Gora morala da uradi – na političkom, ekonomskom i društvenom planu - prije nego što uđe u EU kako bi bila ravnopravna i dostojna zemlja članica?
RUTELI: To je dug proces – kao i svi njemu slični. Uzmimo za primjeri Italiju: ona je bila jedna od pokretača Evropske ekonomske zajednice kao pretače EU, čiji je osnivački akt potpisan na Kampidolju u Rimu 1957. godine. Dakle, za nastanak takve zajednice bilo je potrebno da prođe 12 godina od Drugog svjetskog rata.
I Crnoj Gori će biti potrebno nekoliko godina za ulazak u EU. No, sigurno je da će postati njen dio kada dovoljno približi svoje stavove, ojača demokratske kapacitete, otvorenost društva i pluralizam. Upravo je ovo posljednje veoma bitan aspekt: vi ste pluralističko društvo u kome različitost u religiji ne predstavljaju problem, svi su dio iste bogate kulture i imate divnu prirodu koju morate da zaštitite. Konačno, turizam baziran na vašoj kulturnoj i ambijentalnoj raznolikosti predstavlja posebno značajan element koji doprinosi evropskim integracijama. I zbog toga ste vi – evropski narod; ne samo zbog zajedničke istorije, već i zbog takvih savremenih tendencija. Uz to, imate živu savremenu umjetničku scenu, mlade koji su dio Evrope kroz društvene mreže i zajedničku pop kulturu. Sve to vas danas čini – Evropljanima.
Kristina JERKOV
Foto: thefrontpage.it, reinvent.net, nanopress.it
