Naravno, ovo nema nikakve veze sa nekakvim tradicionalnim veljanjem, mada taj dio priče mi znamo bolje nego bilo ko drugi, već sa stvarnim činjenicama koje je istorija svijeta uvažila. Doduše, u godinama koje su uslijedile, biće da smo se samo i za dugo ustručavali te činjenice.
O tome se i radi: Svejedno, danas, vjerovatno slabo ko može da zamisli kakav problem nastaje kada neko, u ovo sadašnje vrijeme i u sred današnjeg načina razmišljanja, a posebno imajući u vidu postojanje svih onih kojima istorija počinje prije 25 godina kada su konačno mogli da izađu iz “komunističkog mraka”, krene da piše tekst o narodnooslobodilačkoj borbi iz vremena Drugog svjetskog rata. Ipak, kako se radi o antifašističkoj borbi, zapravo civilizacijskom, kulturnom identitetu, to suočavanje je prilično oslobađajuće.
Zato, valja ponajprije istaći da se danas, u zemljama bivše Jugoslavije, ti dani oružanih ustanaka protiv fašističkih okupatora uopšte ne slave. U stvari, ne obilježavaju se ni na koji način. Neće ljudi to da rade, ne interesuje ih, ne zanima. Kao, provalili su stvar, sad znaju o čemu se radi.
E pa, o tome se i radi.
Ovovremenski “znalci”: Čak, a zahvaljujući upravo tim “znalcima”, u Srbiji je taj dan oružanog ustanka protiv fašističkog okupatora preimenovan u dan početka građanskog rata 1941. – 1945. O tome, u Srbiji, išlo se toliko precizno da je tamošnji sud i zvanično ocijenio taj dan “svojevrsnom manipulacijom istorije”. Znate već, nema toga, kakav crni ustanak, to su samo priče, gradivo za naivčine, zaboravi, ne važi se to. A onda su poradili i na žrtvama. Uglavnom onim koji su bili na strani fašističkog okupatora. Tek,ti koji su svoje živote izgubili služeći okupatoru stvarno su postali ratne žrtve, a oni koji su se borili protiv fašizma, postali su samo ideološki fanatici, tamo neki tipovi, niko ih nije ni zvao, koji će nam u životu, daj da se to prepravi, ne može to tako.
U prilog tome, onim žandarmima koji su 1941. godine branili tek uspostavljeni fašistički poredak u Srbiji, a onda poginuli ispred “Bosine kafane” u Beloj crkvi, podigli su i spomenik.
I, u Srbiji, bila je rabota. Prepravljeno. Tamo, njihova stvar.
Uporna osporavanja: U Hrvatskoj, pak, kao državi koja je imala najmasovniji antifašistički pokret na tlu bivše Jugoslavije (zvanični podaci govore u prilog broju od oko 200.000 boraca, od kojih je oko 64.000 poginulo), za dan ustanka 27. jula u Srbu, u Lici, utvrđeno je da je zapravo bio odgovor srpskog stanovništva na ustaški teror, jedan brutalan osvetnički čin, pa je za dan antifašističke borbe u Hrvatskoj proglašen 22. jun, dan kada su hrvatski komunisti stvorili prvi partizanski odred u šumi nadomak sela Žabno, kod Siska. No, poslije su osporene i te činjenice. U stvari, neko se i tamo potrudio da pronađe svjedoka koji će ustvrditi kako nije bilo nikakvog odreda već se tamo na jedvite jade okupilo “dese’ druga”, poslije ih je neko prošpija’, pogiboše dvojica, oni ostali se rasturili, svako na svoju stranu, u neku svoju šumu.
Tek, u Hrvatskoj, revizionisti se svako malo dosjete još nečega i na prilično nasilan način o crnome jadu zabavljaju pošten svijet.
Samo bez ustručavanja: Na drugoj strani, za razliku od naših susjeda, u Crnoj Gori je Dan ustanka 1941. godine smatran najvažnijim istorijskim datumom za našu zemlju, te je upravo taj dan kasnije i preimenovan u Dan državnosti, kao najvažnijji državni praznik. U stvari, taj dan, kao i ustanak, predstavljali su antifašistički fenomen i ponajbolje govorili u prilog crnogorskom nacionalnom identitetu. A da ne bude da se Crnogorci opet nešto veljaju, postoje i istorijski dokumenti poput onih od britanskog oficira Bila Hadsona koji govore o tome. U svakom slučaju, prestali smo da se ustručavamo.
Zato, sve u vezi antifašističkih oružanih ustanaka na tlu bivše Jugoslavije, daleko je jednostavnije od ponuđene revizije istorije. Zapravo, nijedna revizija ne može prepraviti saradnju sa fašističkim okupatorom, a ni poreći borbu protiv fašista. Prema tome, antifašizam, zaista, i dan danas raspolaže jednostavnim razrješenjem.
Ili jesi ili nisi.
