Piše: Miroslav ĆOSOVIĆ
Tako smo nedavno saznali da je u turskoj tvrđavi Depedögen na ušću Ribnice u Moraču pronađen hram iz srednjeg vijeka. List "Dan" je prenio izjavu mitropolita Amfilohija:
"Tragajući za drevnim svetinjama, otkrili smo ostatke drevnog hrama najvjerovatnije iz 15. vijeka, u gradu gdje se rodio Sveti Simeon Mirotočivi. Molili su se pojedini da se sagradi hram gdje se rodio Simeon i Gospod nam je otkrio i pokazao mjesto gdje se rodio ili krstio Sveti Simeon i tu je sada hram. On u sebe sabira sve drevne svetinje – istakao je mitropolit Amfilohije. Ukazao je i da je hram Svetog Simeona prostorno mali, ali je sadržajno izuzetno veliki. – Opet je u starom gradu vaskrsao hram. Duhovni centar. Tvrđava na obali Ribnice postojala je i prije Nemanje, istina, ali je tek nakon njega bila turska, jer su Turci kao okupatori preuzeli sve, pa i Nemanjin grad. Ta tvrđava je postojala i u rimsko vrijeme u drugom vijeku prije Hrista, onda u vrijeme Nemanjića, pa su došli Turci. Danas, hvala bogu, to mjesto vaskrsava i obnavlja se svetom litijom i spomenom Svetog Simeona i obnovom njegovog hrama – izjavio je mitropolit." ("Dan", 22. II 2016.)
Do sv. Save Duklja/Zeta je bila pod jurisdikcijom Rima: Teritorija rimske provincije Prevalis, i kasnija dukljanska država, sve do Save Nemanjića bile su pod jurisdikcijom Rimske crkve, a dugo poslije kraja Nemanjića u mnogim crnogorskim plemenima rimokatoličanstvo je bilo snažno zastupljeno. Stojan Novaković, srpski političar, diplomata, filolog, istoričar, preśednik Srpske kraljevske akademije (današnja SANU) je 1913. u radu “Nekolika teža pitanja pitanja srpske istorije” pisao:
“Na severozapadnom kraju poluostrva nalazi se Ilirik, velika rimska provincija u koju su ulazile sadašnja Dalmacija, Bosna, Hercegovina, Zeta... Kad se Rimsko Carstvo podelilo na istočno i na Zapadno Ilirik je ušao u Zapadno Rimsko Carstvo... Usled takve političke podele, sva vladičanstva Ilirička podpadnu pod rimsku crkvu.” (Stojan Novaković, Iz srpske istorije, Beograd i Novi Sad, 1972, strana 107)
Moćni vizantijski car Vasilije II, zvani Bugaroubica, poveljama iz 1019. i 1020. godine ustanovio je Ohridsku arhiepiskopiju i njene eparhije. Teritorija Duklje nije ušla u sastav Ohridske arhiepiskopije iz jednostavnog razloga – Duklja je bila pod jurisdikcijom Rima, to je i moćni vizantijski car priznavao. U vezi sa tim, Stojan Novaković piše u istom radu:
”U godini 1019. mi vidimo da je Ohridska arhiepiskopija imala svoja vladičanstva u Rasu, u Sremu, u Prizrenu, u severnoj Albaniji, u Orsi, u Černiku... Ali ohridskih vladičanstava nema ni u Skadru, ni u Baru, ni u Kotoru, niti igde po Bosni ni po jadranskom primorju!” (ista knjiga, strane 112 i 113).
Nemanja, rodonačelnik dinastije Nemanjića, rođen je u Ribnici (smatra se da je to današnja Podgorica), kao dijete izbjeglice iz Raške, vjerovatno 1113. godine. Ima i mišljenja da je rođen u Spužu, a da je Ribnica naziv za oblast, i ta mišljenja ne treba tek tako zanemariti jer su potkrijepljena izvorima. Ipak, većina naučnika misli da je Nemanja rođen na teritoriji današnje Podgorice.
Pošto u Duklji nije bilo pravoslavnih svještenika, Nemanja je kao beba kršten po rimokatoličkom obredu, o tome akademik SANU Miloš Blagojević piše:
“U doba velikih meteža u Srbiji, najverovatnije posle smrti župana Vukana (oko 1112), Nemanjin otac Zavida sklonio se u Duklju. Tu se, u Ribnici, (Podgorica, danas Titograd), rodio njegov najmlađi sin Stefan Nemanja, koji je tu i kršten po katoličkom obredu, jer u to doba onde nije bilo pravoslavnih sveštenika.”
(Miloš Blagojević, Srbija u doba Nemanjića, Beograd, 1989, strana 35)
Danas i Amfilohije Radović priznaje da je Nemanja prvo kršten po rimokatoličkom obredu, možete poslušati na linku: www.svetigora.com/node/18396 Nemanja se kasnije, kao zreo čoek krstio i po pravoslavnom obredu.
Nemanja svetac, a ubio brata i fizički istrijebljivao bogumile: Rastko, sin Nemanjin, u monaštvu nazvan Sava, zahvaljujući vanrednim političkim okolnostima uspio je da osamostali Srpsku crkvu 1219. te ostvari svoj glavni cilj - da napravi privatnu crkvu Nemanjića, o tome sam nedavno pisao u tekstu Kako je kult Svetog Save importovan u Crnu Goru 1856. godine. Kad su Nemanjići tako dobili svoju privatnu crkvu, počeli su jedan drugoga da proglašavaju svetima, nijesu se puno obazirali na pravila kanonizacije koja propisuju da kandidat za sveca treba da ispunjava uslove: da ga narod poslije smrti smatra svetiteljem, da pokojnik ima netruležne mošti, da je pokojnik imao savršeno moralan i neporočan život i četvrti uslov, najvažniji - da se poslije njegove smrti, zahvaljujući njemu, dešavaju takozvana čuda (spasenja od smrti, čudesna iscjeljenja).
U borbi za prijesto Raške Nemanja je u bitki kod Pantina ubio svog rođenog brata Tihomira. Povodom toga, Simo Živković u časopisu “Srpsko nasleđe” (broj 5, maj 1998), piše:
“Čudna je politika naše crkve: Nemanja je svetac, iako je indirektno ubio svog brata Tihomira: porazio ga u jednom boju na Kosovu (1168). (Tihomir bežao, i onako težak u oklopu, udavio se u Sitnici.)”
Ovo "čudna je politika naše crkve" Simo Živković je napisao sa blagoslovom dvojice vladika SPC, koji su bili članovi redakcijskog odbora časopisa.
Nemanja je vrlo surovo progonio bogumile, pripadnike vjerske zajednice koju su i Rimska i Pravoslavna crkva smatrale za jeretičku. Nemanjin sin Stefan Prvovenčani ostavio je śedočanstvo kako se Nemanja obračunao sa bogumilima:
“Kao nekada prorok Ilija, koji je ustao na bestidne jereje, i on obliči njihovo bezboštvo; jedne spali, a druge različitim kaznama kazni, treće liši zemlje od države svoje a domove njihove i sva njihova imanja sakupivši, razdade ih leproznim i ubogim. A učitelju i načelniku njihovom odreza jezik u grlu njegovom, koje ne ispoveda Hrista, sina Božjeg. I knjige njegove nečastive spali i ovoga izagna, zapretivši da se nikako ne ispoveda ni pominje trikleto ime. I sasvim iskoreni tu prokletu veru..." (Stefan Prvovenčani, Sabrana dela, Srpska književna zadruga, Beograd, 1999, strana 37)
Srpska crkva je tako imala predistoriju u kojoj je prvi svetac ove crkve – Nemanja, u monaštvu nazvani Simeon, fizički iz svoje države istrijebio pripadnike jedne vjerske zajednice, to je bio prototip onoga što danas zovemo – genocid.
I Rimska crkva je nad bogumilima – katarima, izvršila ono što danas zovemo genocid. U srednjevjekovnoj Francuskoj bogumili su zvani katarima. Katari su bili pripadnici hrišćanskog pokreta koji se širio Evropom od 11. do 14. vijeka. Smatra se da je katarsko učenje nastalo pod uticajem bogumilskog učenja sa Balkana. Rimska crkva ih je zbog njihovih ubjeđenja proglasila za jeretike i surovo ih progonila krajem 12. i početkom 13. vijeka. Papa Inoćentije III je pozvao na krstaški rat protiv katara. Poslije više godina krstaški rat je završen tako što su ubijene desetine pa čak i stotine hiljada katara.
Za razliku od Nemanje, papa Inoćentija III nije svetac Rimske crkve.
Moram napomenuti da je u crkvenom kalendaru Đurđa Crnojevića za 1494. godinu Nemanja obilježen crvenim slovima, kao veliki svetac, a da je njegov sin Sava obilježen crnim slovima, iako je danas sv. Sava za Srpsku crkvu neuporedivo veći svetac. Još jedan svetac kojeg Srpska crkva više poštuje od Nemanje je sv. Lazar Hrebeljanović, njega uopšte nema u istom crkvenom kalendaru Crnojevića, kao ni Stefana Prvovenčanog, ni sv. kralja Milutina itd. Ako Crnojevići kao svetitelje nijesu priznavali sv. kralja Milutina, Lazara Hrebeljanovića i još neke, jasno je da crkva Crnogoraca krajem 15. vijeka nije baštinila tradicije Srpske crkve.
Naziv Nemanjin grad izmišljen je između dva svjetska rata: Srpski nacionalni ideolozi, pa tako i vladika Amfilohije, uporno staru podgoričku tvrđavu nazivaju Nemanjin grad, iako je taj naziv nastao između dva svjetska rata, u vrijeme dok je Crna Gora bila dio Srbije, u sastav Srbije Crna Gora je ušla na nelegitimnojPodgoričkoj skupštini. Već sam u tekstu BUDVANSKA PLOČA: Samo jedan u nizu međuratnih falsifikata na raznim primjerima pokazao kako je između dva svjetska rata ubrzano srbizirana Crna Gora.
Tvrđavu na ušću Ribnice u Moraču sagradili su Turci u 15. vijeku, uglavnom kao zaštitu od zetskih/crnogorskih plemena, a Turci su se isto tako utvrdili i u gradovima Spužu, Nikšiću, H. Novom itd. Turci su tvrđavu nazvali Depedögen, a u turskom arhivu dokument o tome je pronašao akademik SANU Branislav Đurđev, na što je ukazao R. Rotković u knjizi "Kratka ilustrovana istorija crnogorskog naroda" (Cetinje, 1996, str 31). Radoslav Rotković još piše da su više puta vršena arheološka istraživanja i da nijesu nađeni ostaci starijeg utvrđenja:
"a ova turska tvrđava je zidana 1474, i ispod nje nema starije građevine. To je prvo ustanovio Zavičajni muzej Titograda odmah poslije rata, a potom i Srpska akademija nauka 1974. godine. Ko gođ želi može sam da se uvjeri da onaj zid tvrđave nije ukopan u zemlju, da pod njim nema starijih temelja, zato što je širok metar i počiva na ledini, a širok je zato što su se tada pojavili topovi iz Lombardije, koje je imao Ivan Crnojević." (Nemanjin grad nikad nije postojao, Pobjeda, 9. april 2011)
Konstantin Jireček (1854-1918) jedan od utemeljivača ozbiljne istorijske nauke na ovim prostorima, piše: "U godini 1474. sagradiše Turci u blizini tvrđavu Podgoricu..." (Zbornik Konstantina Jirečeka I, Beograd, 1959, str 230)
Akademik Bogumil Hrabak piše o nastanku utvrđenog grada (Podgorice), opisuje kako je Ivan Crnojević izvještavao Mletačku republiku: "U drugom izvještaju duždu (iz 1474) navodi se da Turci žurno rade da obnove podgoričko utvrđenje."
Zatim Hrabak predstavlja što su srpski monasi zapisivali u ljetopisima:
"U "Podgoričkom letopisu" i u drugim srpskim ljetopisima zapisano je da je sultan Mehmed II (odnosno njegov Hasan-paša) sagradio u Podgorici grad." (Podgorica do početka XIX vijeka, Beograd, 2000, str 44 i 45)
Imamo siguran dokaz kako je prije I svjetskog rata narod zvao staru podgoričku tvrđavu. Marko Miljanov u njegovom djelu Primjeri čojstva i junaštva, u priči "Beg Zotović i vezir skadarski" kaže:
"Poslije jedanaes' godina udari vezir na begove Zotovića i Alilagića, izagna i' iz Zete i Podgorice. Kad su se njine vojske bile oko Podgorice, pogoniše se od Staroga Grada i Ribnice do Vezirova mosta. Vezir je gledâ sa Staroga Grada kako beg Zotović igra konja između bojeva, ugoni ga u vezirovu vojsku, te mu i' bije i siječe." (Primjeri čojstva i junaštva, Zavod za školstvo, Podgorica, 1993, str 62)
Knjiga Primjeri čojstva i junaštva prvi put je objavljena 1901. godine.
Ima li kraja novosrpskim bajkama? Mitropolit Amfilohije njegovom vjernom stadu redovno svoje maštarije predstavlja kao istoriju, tako je u selu Kujava 2. maja 2009. beśedio da je sestra Stefana Nemanje živela u bjelopavlićkom selu Kujava (!):
"I ovo mjesto ovdje koje ima čudesan naziv Kujava i drugo mjesto Tvorilo, takođe su po svojim nazivima znamenito svjedočenje da je ime Božje ovdje propovijedano i svjedočeno vjekovima. Sačuvano je do danas živo predanje da je Kujava bila sestra Stefana Nemanje, svetoga Simeona Mirotočivog, koja je ovdje dospjela, a i mnoga mjesta u Bjelopavlićima su posvjedočena predanjem i vezana za svetorodnu lozu Nemanjića. Došla je ovdje i tu je živjela i ostavila naziv ovoga mjesta i stećak koji je ovdje u blizini, po predanju je mjesto gdje su pohranjeni njeni ostaci." (Govor u selu Kujava, 2. maja 2009, http://www.svetigora.com/node/5402).
Tako je i u izmišljenom Nemanjinom gradu izmišljen Nemanjin hram! Na starim izmišljotinima, koje su počele od Sime Sarajlije, (novo)srpska "istorija" Crne Gore se vječno podmlađuje nakalemljenim novim i novim izmišljotinama, ima li im kraja?
