Jadransko- jonski gasovod (IAP), jadransko-jonski autoput i rekonstrukcija pruge Bar- Beograd su projekti koje će Crna Gora kandidovati za najavljeni program podrške Evropske unije infrastrukturnom povezivanju zemalja regiona, saznaje Portal Analitika. Evropska komisija je najavila da će EU u narednom sedmogodišnjem periodu sa milijardom eura gratis podržati infrastrukturne projekte u regionu i najavila još deset milijardi investicija.
Prema Vladinoj informaciji koju su pripremili ministarstva ekonomije i saobraćaja, u saradnji sa potpredsjednikom Vlade za ekonomsku politiku Vujicom Lazovićem, gradnja jadransko- jonskog gasovoda kroz Crnu Goru će koštati 118 miliona, jadransko jonskog autoputa oko milijarde, a rekonstrukcija pruge planirana je na 138,9 miliona eura.
"Ministarstvo vanjskih poslova redovno je u komunikaciji s predstavnicima Evropske komisije u vezi s pripremama za korištenje ovih sredstava, koje je potrebno izvršiti na nacionalnom nivou", saopšteno je Portalu Analitika iz tog vladinog resora. Oni su objasnili da EK očekuje od država zapadnog Balkana da formiraju tijelo zaduženo za određivanje prioritetnih projekata na nacionalnom i regionalnom nivou, koji će biti predloženi za finansijsku podršku EU.
"Evropska komisija je usvojila metodologiju za formiranje i rad neophodnih struktura i preporučila je državama zapadnog Balkana. Rok za uspostavljanje funkcionalnog okvira za određivanje prioritetnih infrastrukturnih projekata na nacionalnom nivou je sredina 2015, kada se očekuje da će Crna Gora imati definisanu jedinstvenu listu projekata ", precizirali su iz Ministarstva vanjskih poslova.
Projekte i mjere predložiti do kraja januara naredne godine: Iz Ministarstva finansija su naveli da do 31. januara 2015. godine imaju obavezu da dostave Evropskoj komisiji nacionalni program ekonomskih reformi, kojim će, biti obuhvaćen i dosadašnji Pretpristupni ekonomski program (PEP). Ovim programom će se, kako navode, obezbijediti potpunije izvještavanje i efikasnije praćenje ekonomskih reformi od strane EU.
"Program se sastoji od dva dijela. Prvi dio sadržaće srednjoročni makroekonomski okvir, sa akcentom na spoljašnju održivost sistema, glavne strukturne prepreke rastu i konkretne mjere/reforme koje će se sprovoditi. U drugom dijelu saopštiće se ključne reforme u utvrđenim nacionalnim prioritetnim sektorima, koji su najrelevantnije za povećanje konkurentnosti i rast ekonomije, sa vremenskim okvirom za njihovo sprovođenje i očekivanim budžetskim efektima", navode iz Ministarstva finansija.
Još nema preciznih podataka o rastu zaposlenosti: Realno je očekivati, naveli su, da će sprovođenje strukturnih reformi, uz realizaciju značajnih infrastrukturnih projekata i aktivnosti na planu jačanja preduzetničke inicijative, rezultirati otvaranjem novih radnih mjesta, odnosno povećanjem zaposlenosti, koje, u ovom trenutku, nije moguće kvantifikovati.
"Tržište rada će, kao važan segment dokumenta, biti detaljno obrađeno. Akcenat će biti na analizi ponude i tražnje radne snage i strukturne neusklađenosti ponude i tražnje, kao i fleksibilnosti i mobilnosti radne snage. Predložiće se i odgovarajuće mjere za rješavanje identifikovanih problema na tržištu rada. Između ostalog, sagledaće se potreba sprovođenja reformi u oblasti aktivne politike tržišta rada, koja se odnosi na politiku oporezivanja zarada i transfere vezane za pokriće troškova nastalih otpuštanjem radnika", objasanili su iz ministarstva.
Gasovod kao veza: Jadransko- jonski gasovod povezuje albansku Fieru sa hrvatskim Splitom, prolazeći kroz Crnu Goru i BiH, ukupne dužine 530 kilometara. Radi se o nastavku trans- jadranskog gasovoda /(TAP), koji preko Grčke, Albanije, Jadranskog mora i italijanske oblasti Pulja omogućava transport gasa iz Azerbejdžana u EU. Studija izvodljivosti za IAP je završena u aprilu ove godine i koštala je 3,5 miliona, a uradio je konzorcijum COWI i IPF. Planirano je da trasa kroz Crnu Goru ide od Anomalskog polja (Ulcinj), preko Bara i Luštice, odakle ide podmorski krak prema Hrvatskoj. Ukupna cijena gasovoda je 617,6 miliona eura.
Ministarstvo ekonomije je potpisalo ministarsku deklaraciju o realizaciji IAP. Vlada je potpisala u maju 2011. sa kompanijom TAP AG memorandum o razumijevanju, a u Tirani su u maju 2013. Crna Gora, Albanija, Hrvatska i BiH potpisale memorandum za izgradnju TAP-a i IAP-a, dok su predstavnici ovih država u decembru potpisali isti takav memorandum sa Azerbejdžanom.
Autoput ka Evropi: Jadransko-jonski autoput se pruža od Trsta do grčke Kalamate, ukupne dužine 1550 kilometara. Kroz Crnu Goru treba da prođe šest odsto ukupne dužine, od Grahova preko Čeva, Podgorice, do tunela kroz Dečić, na granici sa Albanijom. U blizini Eksproprijacija zemljišta na trasi kroz Crnu Gori bi koštala 45,2 miliona, tako da bi uz 24,4 miliona za izgradnju funkcionalnih sadržaja trasa kroz Crnu Goru koštala 1,02 milijarde.
Ministarstvo vanjskih poslova je pripremilo memorandum o razumijevanju za izgradnju ovog autoputa, koji je proslijeđen Albaniji, BiH i Hrvatskoj, te Italiji, Grčkoj, Sloveniji, kao i Evropskoj komisiji, Evropskoj banci za obnovu i razvoj (EBRD) i Evropskoj investicionoj banci /(EIB). Cilj memoranduma je da zemlje potpisnice zajednički konkurišu za fondove EU, kroz mehanizme kao što su Zapadno- balkanski investicioni okvir i povoljne zajmove EBRD i EIB.
Pruga kao veza sa Koridorom 10: Međunarodna pruga Bar- Beograd - Budimpešta povezuje se na koridor 10, koji prolazi kroz Austriju, Mađarsku, Sloveniju, Hrvatsku, Srbiju, Bugarsku, Makedoniju i Grčku. Međunarodni značaj ove pruge se ogleda u povezivanju Crne Gore sa Albanijom (ruta 2 Podgorica - Vlora), te preko Luke Bar omogućava privrednu vezu sa Italijom. S obzirom na konfiguraciju terena, remont se mora raditi svakih 20 do 25 godina, dok je eksploatacijom pruge otvorene 1976 . došlo do smanjenja brzine, što je čini manje konkurentnom za prevoz tereta. Ukupna dužina pruge je 791 kilometar, od čega 167 kilometara u Crnoj Gori, 654 kilometara Srbiji i 137 kilometara Mađarskoj. Veliki broj mostova, tunela, propusta, galerija, kamenih kosina, nasipa i slično čini je jednom od najtežih pruga za održavanje u Evropi, tako da je prema studiji italijanskog Italfera za rekonstrukciju od Bara do Beograda potrebno 337 milona, od čega 138,9 miliona u Crnoj Gori. Crna Gora je do sada u tu prugu uložila 50 miliona eura.
Dakle, veliko natjecanje za evropskih 10 milijardi eura, opredijeljenih za investiranje u ovaj region, već je počelo i za Crnu Goru je od vitalnog značaja da iskoristi priliku.
S. GORANOVIĆ / J. RABRENOVIĆ
