Predsjednik Matice crnogorske Ivan Jovović i član Matice crnogorske, crnogorski istoričar Petar Lekić učestvovali su na dvodnevnom VI Kongresu matica i institucija slovenskih naroda u gradu Martin na sjeveru Slovačke u okviru koga je danas održan i naučni skup na temu „Drugi talas narodnog preporoda / Generacija sveslovenskog jedinstva“.
Jovović je zahvalio u svoje i ime Matice crnogorske organizatorima na pozivu da bude neposredno uključen u Kongres i podsjetio na crnogorsko-slovačke „intenzivne i sadržajne istorijske veze koje su uslovljene sličnim etno-jezičkim identitetom, koje sežu duboko u prošlost, u rani srednji vijek, u doba pokrštavanja Slovena, tj. djelatnost zajedničkih svetitelja istočne i zapadne crkve Ćirila i Metodija, čije je djelo jedan od nosećih stubova hrišćanske Evrope.“
„Misija koju su nastavili njihovi učenici i sljedbenici omogućila je da i poslije toliko vjekova na jednom širokom geografskom prostoru, uprkos činjenici što je većina slovenskih naroda dugo vremena bila izložena različitim oblicima asimilacije, opstane svijest o zajedničkom porijeklu, bez obzira što su živjeli u različitim državnim formacijama, uslovljavajući različite kulturološke obrasce među Južnim, Zapadnim i Istočnim Slovenima. Jednu od neizostavnih ličnosti koja je aktivno sudjelovala u izgradnji panslavističke ideologije, dajući nemjerljiv doprinos proučavanju prošlosti, odnosno identiteta slovenskih naroda, predstavlja Jozef Šafarik, kome je s razlogom posvećena predmetna međunarodna naučna konferencija, pri čemu želim da napomenem da su odjeci njegove naučne djelatnosti bili prisutni u posrednoj i neposrednoj komunikaciji sa crnogorskim vladikom Petrom II Petrovićem Njegošem“, istakao je Jovović.
On je prokomentarisao i otkrivanje biste antifašiste Jana Bulika, istaknutog Slovaka iz Kraljevine Jugoslavije, koji je stradao u nacističkom konc-logoru.
„Takav čin Matice slovačke svjedoči da ona njeguje kulturu sjećanja, u ovom slučaju antifašističke tradicije, koja je danas svuda u Evropi na udaru revizionističkih pokreta, koji u svom djelovanju koriste različitu metodologiju, da bi rehabilitovali razne kolaborante u svojim sredinama. Upravo ovom prilikom želim da apostrofiram zajedničku antifašističku tradiciju crnogorskog i slovačkog naroda oličenu u pukovniku Arseniju Boljeviću, koji se nakon bjekstva iz logora priključio slovačkim ustanicima u Banskoj Bistrici, središtu Slovačkog narodnog ustanka, dajući puni doprinos u oslobađanju Slovačke od nacističke okupacije“, rekao je Jovović.
Petar Lekić je izložio svoj rad na temu „Kult sv. Ćirila i Metodija u crnogorskoj istoriji“ u kome je, između ostalog, istakao da se štovanje sv. Ćirila u crnogorskoj tradiciji pronalazi u „Molitvenoslovu“ iz 1494. godine koji je štampan u štampariji crnogorske dinastije Crnojevića i to u okviru „Psaltira s posljedovanjem“, jednoj od pet knjiga koje su tamo štampane.
„Brojne bogoslužbene knjige sadrže štovanje sveslovenskog svetitelja Ćirila. Svakako da je za sve crkve slovenskih naroda njegov kult bio od izuzetnog uticaja, pa je bio nezaobilazan u procesijama“, rekao je Lekić.
Kako je dodao jedno vrijeme bio izostavljen iz crkvenih kalendara, da bi se od 1885. godine u crnogorskom crnogorskom časopisu „Orlić“ ponovo našlo štovanje sv. Ćirila, učitelja slovenskog 14. februara i 11. maja sv. Ćirila i Metodija za pravoslavni kalendar.
„Posebno slavljenje Sv. Ćirila se pronalazi za 14. februar i Sv. Ćirila i Metodija za 11. maj takođe u sadržaju pravoslavnog crkvenog kalendara u časopisu Grlica koji je izlazio od 1889. do 1897. u crnogorskoj prijestonici. Tokom modernog doba i u rimokatoličkoj i istočnopravoslavnoj tradiciji grade se hramovi posvećeni sveslovenskim prosvjetiteljima“, rekao je Lekić.
Matica slovačka je zajedno sa Ministarstvom vanjskih poslova i evropskih integracija Republike Slovačke organizovala ovaj kongres i međunarodnu konferenciju povodom 230 godina od rođenja Pavla Jozefa Šafarika, kao i drugih predstavnika tzv. Generacije sveslovenske ideje.
Izlaganja sa konferencije biće objedinjena u posebnom zborniku.
