Kako navode u saopšten ju dostavljenom medijima, na osnovu analize tržišta, iskustava njihovih članova i dostupnih podataka, procjenjuju da bi Crna Gora u naredne tri godine mogla ući u najdublju stambenu krizu u svojoj savremenoj istoriji, ukoliko se hitno ne preduzmu konkretne i sistemske mjere.
Kao ključni problem navode, kako kažu, “eksploziju cijena najma stanova”.
“Najamnine rastu brže od prosječnih primanja, posebno u Podgorici, Budvi, Kotoru, Baru i Tivtu. Ogroman dio stanova se preusmjerava na kratkoročni turistički najam, dok se ponuda za građane rapidno smanjuje”, navode oni.
Tu je, dodaju, i nedostatak pravne zaštite za podstanare.
“Veliki broj podstanara i dalje živi bez formalnog ugovora ili pod uslovima koji nijesu u skladu sa zakonom. Zbog toga su izloženi riziku nepredvidivog povećanja cijene zakupa, uskraćivanja povraćaja depozita i izbacivanja bez valjanog razloga”, kažu u Udruženju.
Problem je, navode, i nepostojanje adekvatne stambene politike.
“Država nema razvijen fond za socijalno i pristupačno stanovanje. Prazni i sezonski stanovi ostaju van bilo kakvog sistema, dok građani sa nižim primanjima nemaju realnu alternativu”, stoji u saopštenju.
Ukazuju i na rastuće socijalne i ekonomske rizike.
“Sve veći broj domaćinstava izdvaja preko 60% prihoda na stanovanje, što ih vodi u rizik od siromaštva i dugova. Najugroženije su mlade porodice, studenti, sezonski radnici i starija domaćinstva”, kažu oni.
U naredne tri godine, ističu, ako se ne preduzmu određene mjere, moguće su ozbiljne posljedice.
“Oštar rast izbacivanja podstanara zbog dolaska turističke sezone. Porast broja građana koji žive u prenapučenim ili neadekvatnim prostorima. Produbljivanje razlika između luksuzne turističke ponude i stambenih uslova stanovništva. Potencijalno izbijanje protesta i ozbiljnih društvenih tenzija. Dalje iseljavanje mladih zbog nemogućnosti da obezbijede stabilan krov nad glavom”, stoji u saopštenju.
Iz Udruženja podstanara ističu i svoje zahtjeve.
“Hitno donošenje Zakona o zaštiti prava podstanara koji garantuje minimalne standarde ugovora, zaštitu od izbacivanja i transparentne procedure. Uspostavljanje javnog fonda za pristupačno stanovanje uz učešće države i opština. Regulacija kratkoročnih najmova (Airbnb i dr.) – registracija, ograničenja, porezi, zone. Porezni podsticaji za dugoročni najam, kako bi se vlasnicima isplatilo da izdaju stabilno, a ne samo sezonski. Formiranje registra podstanara i stanodavaca, koji bi omogućio praćenje tržišta, suzbijanje zloupotreba i planiranje stambenih politika”, poručuju oni.
Pozivaju sve oidstanare da im se pridruže i prijave slučajeve kršenja prava,medije da prate i otvaraju temu stambene krize, a opštine i državu da reaguje odmah i sistemski.
“Stambeno pitanje nije privatna, već društvena stvar. Dostojanstven život počinje od sigurnog doma”, poručuju iz udruženja podstanara.
