Navršilo se tačno deset godina od zvanične sudske rehabilitacije Dragoljuba Draže Mihailovića, vođe Jugoslovenske vojske u otadžbini. Te 2015. godine, Viši sud u Beogradu usvojio je zahtev za rehabilitaciju četničkog komandanta i poništio presudu kojom je general Mihailović 15. jula 1946. godine bio osuđen na smrt, a dva dana kasnije streljan. Prema proceni Višeg suda, suđenje Mihailoviću bio je političko-ideološki proces komunističkog režima, a sudsko veće nije bilo nadležno da se bavi utvrđivanjem činjenica da li je nacistički kolaborant bio ratni zločinac.
Sudska rehabilitacija Draže Mihailovića zapravo ne znači da je on nevin, da nije ratni zločinac, već da mu nije pošteno suđeno. Međutim, čitava javnost se ponaša kao da je ovom sudskom odlukom poništena istorija, te da su Draža i njegovi četnici – nevinašca.
Proces rehabilitacije četničkog vođe počeo je u vreme demokratske vladavine Borisa Tadića, a dovršen je pod vladavinom naprednjaka Aleksandra Vučića. To je samo još jedna linija kontinuiteta koja spaja dva naizgled nespojiva režima.
Završni čin rehabilitacije
Odluka Višeg suda bila je završni čin jednog mnogo dužeg procesa. Pre nego što je Draža sudski rehabilitovan, dugo je trajao proces rehabilitacije četničkog pokreta i njegove ideologije u srpskim institucijama i javnosti. Deset godina pre ove sramote srpskog pravosuđa, Narodna skupština je donela akt kojim je izjednačila četnički i partizanski pokret. Što je još važnije, četnici i partizani su izjednačeni i u udžbenicima istorije, pa tako deca već decenijama uče da su u Srbiji postojala dva antifašistička pokreta – Narodnooslobodilački pokret i Jugoslovenska vojska u otadžbini.
Naravno, simpatije autora udžbenika i svekolike javnosti, obolele od hroničnog desnila, su na strani momaka sa kokardama i kamama. To što su četnici otvoreno sarađivali sa fašističkim okupatorom, što su zajedno sa njihovom vojskom i drugim kvislinzima, poglavito ustašama, radili na uništenju partizana i antifašista – za pristalice rehabilitacije ne predstavlja nikakav problem. Toliko su se naši intelektualci izveštili u zaobilaženju istine, u manipulaciji činjenicama, u falsifikovanju prošlosti, da sa lakoćom pretvaraju crno u belo i laž u istinu.
Srpsko društvo je već decenijama sistematski bombardovano revizionističkom četničkom propagandom, još od uništenja socijalizma. U toj prljavoj raboti učestvuju nebrojeni kama-istoričari, publicisti, kulturni radnici, univerzitetski profesori, novinari, intelektualci, crkveni velikodostojnici i ostali ljubitelji klanja. Od svih pobornika prekrajanja istorije najradikalniji su ipak predstavnici Srpske pravoslavne crkve, koji su neke četničke koljače proglasili za svetitelje. Među ugodnicima Božjim, kojima nad glavom blista svetački oreol, našao se i zloglasni Milorad Vukojičić Maca, sveštenik i četnik, predvodnik crne trojke koja je klala civile po Pljevljima i okolini, a među njihovim žrtvama je i majka glumca Miše Janketića.
Genocidni ciljevi
Proces Draži Mihailoviću vođen je uglavnom na osnovu zaplenjenih četničkih dokumenata u kojima su ovi novopečeni „antifašisti“ otvoreno pisali o pokoljima i zlodelima koja su počinili. Draži je suđeno za komandnu odgovornost, po ugledu na Nirnberške procese u kojima su osuđene nacističke vođe, od kojih su mnogi dobili smrtne kazne, baš kao i četnički komandant.
U optužnici je to jasno potcrtano: „Kao vođa četničke organizacije koje je izvršila sve te teške i mnogobrojne ratne zločine, Mihailović snosi krivičnu odgovornost za svaki pojedini zločin izvršen od ma koga pripadnika njegove organizacije, pa njemu i ne bili poznati mnogi izvršioci teških ratnih zločina koji su pripadali njegovoj organizaciji. Ovaj princip usvojio je i Međunarodni sud u Nirnbergu koji sudi nemačko-fašističkim ratnim zločincima“. Prava je šteta što u Nemačkoj nemaju pravne stručnjake kakvima se diči Srbija. Odavno bi neki njihov sud rehabilitovao Hermanna Goeringa, Rudolfa Hessa, Joachima von Ribbentropa i ostale nacističke zločince.
Kakvi su četnici bili antifašisti i koliko je nevin Draža Mihailović jasno se vidi iz pomenutih četničkih dokumenata. U Instrukciji, koju je Draža Mihailović poslao Đorđu Lašiću i Pavlu Đurišiću 20. decembra 1941. godine, navode se četnički ciljevi: „Stvoriti veliku Jugoslaviju i u njoj veliku Srbiju, etnički čistu u granicama Srbije – Crne Gore – Bosne i Hercegovine – Srema – Banata i Bačke“ i „čišćenje državne teritorije od svih narodnih manjina i ne-nacionalnih elemenata“, kao i „stvoriti neposredne zajedničke granice između Srbije i Crne Gore, kao i Srbije i Slovenačke čišćenjem Sandžaka od Muslimanskog življa i Bosne od Muslimanskog i Hrvatskog življa“. Draža je otvoreno najavio genocid i to je bila priprema za pokolje nad Muslimanima koji su usledili u Pljevljima, Foči i Čajniču, gde se nisu štedela ni deca u kolevci.
Pavle Đurišić u izveštaju, koji je poslao Draži 13. februara 1943. godine, obaveštava svog vođu o uspešno izvršenim masakrima muslimanskog stanovništva u Pljevljanskom, Čajničkom i Fočanskom srezu. Đurišić se tu otvoreno hvališe: „Sva muslimanska sela u tri pomenuta sreza su potpuno spaljena, tako da nijedan njihov dom nije ostao čitav […] Naše ukupne žrtve su bile 22 mrtva, od kojih dva nesretnim slučajem i 32 ranjena. Kod muslimana oko 1.200 boraca i do 8.000 ostalih žrtava: žena, staraca i dece“.
Ubijena i djeca u kolijevci
Nisu četnici krili šta rade i zarad kakvih ciljeva. O tome svedoči i „Program četničkog pokreta Draže Mihailovića“ iz septembra 1941. godine, u kojem stoji: „Omeđiti ‘defakto’ srpske zemlje i učiniti da u njima ostane samo srpski živalj“, „izgraditi plan za čišćenje ili pomeranje seoskog stanovništva sa ciljem homogenosti srpske državne zajednice“, „u srpskoj jedinici kao naročito težak problem uzeti pitanje muslimana i po mogućnosti rešiti ga u ovoj fazi“.
Nisu četnici bili ništa manje surovi ni prema pripadnicima sopstvene nacije i njima je svako grlo bilo dobro za kamu. Na meti su im bili partizani, ali i njihovi simpatizeri i članovi porodica, a nisu štedeli ni decu. O tome svedoče pokolji u Boleču, Drugovcu, Pomoravlju, Vraniću i drugim mestima. Recimo, u Vraniću, selu nadomak Beograda, četnici su u noći između 20. i 21. decembra 1943. godine pobili 67 meštana (uglavnom žena i dece), po naredbi Draže Mihailovića koji je bio nezadovoljan stanjem na teritoriji Avalskog korpusa, pa je naredio „čišćenje“ okoline prestonice od komunista i njihovih simpatizera. Među tim simpatizerima bio je i Ljubomir Pantić, star jedva godinu dana. Zaista je pravo čudo kako Draža nije ranije rehabilitovan, jer su zli komunisti proglasili srpskog heroja za zločinca samo zato što je naređivao klanje dece u kolevci.
To su samo neki primeri četničkih zločina. Ima ih na hiljade. Sve je to temeljno dokumentovano i opisano u istorijskoj literaturi, baš kao i njihova kolaboracija sa okupacionim silama. Sve to znaju i pobornici rehabilitacije, ali im činjenice ne smetaju, jer oni rade na stvaranju jedne paralelne realnosti i odlično im ide posao. Njihov cilj nije usko vezan samo za davnu prošlost, već i za nešto bliži vremenski period, pa i za aktuelnu sadašnjicu.
Ideološki kontinuitet
Šta je cilj rehabilitacije četnika, revizije istorije, satanizacije partizana i zatiranja sećanja na antifašizam jezgrovito je objasnio umni Srđa Popović u vreme kad je počeo proces rehabilitacije Draže Mihailovića. U intervjuu za Novi list u aprilu 2012. godine Popović je rekao: „To je Tadićev ustupak desnici koja četnički pokret gleda na drugačiji, povijesno krivi način. To je isti projekt četništva koji je postojao u ratu devedesetih godina. Radi se o kukavičkoj filozofiji i taktici Borisa Tadića koji čini razne političke i nacionalističke ustupke samo da bi na političkom spektru ostao u centru. Draža Mihailović je pravedno osuđen za kolaboraciju i ratne zločine. On je, u ime iste ideologije, etnički čistio Bosnu od muslimana, kao i Mladić 50 godina poslije. Analogijom, Tadić, na neki način, rehabilitira i Mladića“.
Osnovni cilj revizionista je ispunjen: rehabilitovani su ne samo četnici, već i velikosrpska nacionalistička ideologija u ime koje su klali, a koja je svoj smrtonosni pohod ponovila devedesetih godina prošlog stoleća. Ideologija i politički program kojima se Draža rukovodio – isti su kao ideologija i program Vučića, Šešelja, Miloševića, Dačića i ostalih učesnika poslednjeg udruženog zločinačkog poduhvata. Rehabilitacija Draže i četnika poslužila je kao legitimacija za ratove i zločine devedesetih. Zato su posledice tog sudskog akta dalekosežne i zastrašujuće.
Nametnuta falsifikovana istorija predstavlja temelj za radikalsko-naprednjački nacionalistički poredak u kojem je nemoguće razlikovati laž od istine. Ako jedno društvo nije u stanju da utvrdi šta se zbivalo pre 80 i više godina, uprkos silnim dokumentima, knjigama, činjenicama, vremenskoj distanci – to ga čini nesposobnim da sagleda i bližu prošlost.
Ko kontroliše prošlost, kontroliše budućnost
Tome je rehabilitacija četnika i poslužila – da se opravdaju ratovi devedesetih, da se stvori ideološki kontinuitet, da se stvori utisak kako su nacionalizam, šovinistička mržnja, zločini i bratoubilački ratovi naša jedina sudbina. Na kraju smo dobili silne generacije koje su odrasle uz sliku četnika kao dobrih momaka. To je sad zvanična istina i nema šanse da se to može ispraviti u narednih nekoliko decenija, čak i kad bi došlo do radikalnog ideološkog obrta koji ionako nije na vidiku.
Čitav proces zlostavljanja i prekrajanja prošlosti zvuči poznato i kao da smo nešto slično već videli. Zapravo i jesmo. To je slika i prilika negativne utopije iz Orwellovog romana 1984: „A ako svi prihvataju laž koju Partija nameće – ako svi zapisi pričaju istu priču – onda laž prelazi u istoriju i postaje istina. Ko kontroliše prošlost, glasila je parola Partije, kontroliše budućnost; ko kontroliše sadašnjost, kontroliše prošlost“.
Duhovni potomci četničkih koljača uspostavili su kontrolu nad prošlošću i time zacementirali sadašnjost, a po svemu sudeći i budućnost ove zemlje.
