Izvor
„Poezija, strast i samoća u romanu Crnogorca Ognjena Spahića“. Ovim riječima jedan od najznačajnijih savremenih italijanskih, ali i evropskih pisaca, Klaudio Magris, počinje svoj esej o knjizi „Hansenova djeca“ mladog crnogorskog pisca Ognjena Spahića, objavljen u cijenjenom italijanskom dnevnom listu „Coriere della sera“. Portal Analitika donosi prevod Magrisovog teksta.
Bolest, prema Rječniku teologije Karla Ranera i Herberta Vorgrimlera, je ekstremna manifestacija stvaralačkog stanja čovjeka u kojoj on, barem djelimično, izbjegava sposobnost da se odredi prema samom sebi, stavljajući se u riskantnu ili ekstremnu situaciju u kojoj se može predstaviti u najboljem ili najgorem svjetlu. Skoro svaka epoha, takođe, ima svoje bolesti koje se iskazuju svojim osnovnim karakteristikama i kontradikcijama, sve dok ne postanu simbol te epohe. Takva je kuga od antičkih vremena do Srednjeg vijeka i XVII stoljeća, sifilis ili tuberkuloza u XIX vijeku, rak ili sida u naše vrijeme, a da ne govorimo o ludilu. Mnoga velika literarna djela su u osnovi nastajala iz bolesti ali, prije svega, onoga što je predstavljalo simbol bolesti jednog doba: od kuge Tukidida, Lukrecija, Bokača, Čosera, Defoa, Manconija ili Kamija, do epilepsije Dostojevskog i sušice Tomasa Mana, da navedemo samo neke primjere. Bolesti nastaju, nestaju – ne postoji vakcina protiv velikih boginja – vraćaju se. Lepra je skoro nestala iz našeg sjećanja, iako na svijetu postoji još oko sedamsto
oboljelih od gube. Barem je tako zapisao Dario Grgić u recenziji snažnog, originalnog romana Ognjena Spahića „Hansenova djeca“, u kojoj lepra, sa velikom poetskom snagom, postaje metafora svijeta, a naročito savremene istorije. Rođen u Podgorici, glavnom gradu Crne Gore, 1977. godine, Spahić je glas koji predstavlja mladu generaciju crnogorskih intelektualaca, jednostavno modernu i liberaldemokratski orijentisanu, otvorenu, kulturološki okrenutu istoku i privrženu nasljeđu vlastitog porijekla, a koja se protivi regresivnom tradicionalizmu i dalje prisutnom u zemlji, u zemlji nedavno stečene nezavisnosti i još krhke demokratije. Naslov njegovog već poznatog romana potiče od imena norveškog naučnika Hansena, koji je 1873. godine izolovao virus lepre; radnja se odvija u posljednjem sanatorijumu za bolesne od gube, u jugoistočnoj Rumuniji, smještenom u neposrednoj blizini fabrike vještačkog đubriva. Zatvoren prema svijetu, leprosarijum je koncentrisani univerzum u kome postoje samo bolesni, i upravlja se prema odnosima „mi – drugi“, „izolovanost – neizolovanost“. Spahić sa istinskom poetskom snagom govori o životima zatočenika, njihovim svakodnevnim ritualima, dolascima paketa humanitarne pomoći Međunarodnog crvenog krsta iz kojih su carinici i izgladnjeli stanovnici već uzeli najukusniju hranu: konzerve tropskog voća koje mame „krastave“ (leprozne), dok ih otvaraju krvavim rukama, sanjajući lijepe ruke djevojaka sa Kariba koje su par mjeseci ranije brale to voće. Život „krastavih“ čine rivalstva ali i ljubavi, uzajamna znatiželja prema jadnim deformacijama njihovih tijela, prema progresivnoj abraziji koju nosi bolest, prema tamnim i vlažnim pukotinama koje su zamijenile mjesto nosa, prema muškim polnim organizma „veoma sličnim, u pojedinim stadijumima bolesti, suvim korjenima gorke lincure ili puzavice, prema prstima iskrivljenim i neupotrebljivim od starosti“. Ali život, osjećaj, strast nasilno ulaze i među tijela i duše sa flekama bjeličastim poput snijega, i Spahić govori o prijateljstvima, ljubavima, rivalitetu, ljudskoj veličini naglo prekinutoj slabošću povrijeđenog tijela i 
pretvaranja u ništavilo; očaravajuća ljepota prirode pred zdravim okom, koja se pretvara za ono drugo, uništeno oko, u gustu maglu. Posljednje stranice – u kojima narator, koji govori u prvom licu, provodi izvjesno vrijeme na svjetioniku u Jadranskom moru, u dugoj vrsti izolacije – je uznemirujuća i čista poezija samoće. Poezija koja se izdiže velikom snagom u još neobjavljenoj verziji Ljiljane Avirović, glavnog prevodioca djela sa italijanskog na hrvatski jezik, ali i, kao u ovom slučaju, prevodioca sa slovenskih jezika na italijanski velikih autora poput Bulgakova i Pasternaka. Ali taj sanatorijum za leprozne je, prije svega, ogledalo, deformisano i koje deformiše, ali i dalje paradoksalno istinito ogledalo istorije svijeta i u njemu leži najznačajnija karakteristika romana. Oko tog zatvora, ruši se drugi zatvor, Čaušeskuov režim. Spahić je uspio da ispiše i parabolu, grotesknu i preciznu, jednog istorijskog, epohalnog i univerzalnog događaja poput pada komunizma 1989. godine. Još jednom, takođe zahvaljujući literaturi, bolest – najindividualniji događaj u životu jedne osobe, obično nemoguć za komunikaciju – postaje glas svijeta.
Nakon što je u junu bio gost književnog festivala „Odakle zovem 2010“ u organizaciji Knjižare „Karver“, Klaudio Magris je bio u prilici da se upozna sa savremenom crnogorskom književnom scenom i njenim autorima.
Ognjen Spahić je za djelo „Hansenova djeca“ 2005. godine dobio regionalnu književnu nagradu „Meša Selimović“. Uz nju, Magisov osvrt na ovo ostvarenje svakako će biti među najznačajnijim stavkama u biografiji mladog podgoričkog pisca, čija čitalačka pubika sada svakako sa još više nestrpljenja očekuje njegovo novo djelo. Autor je još i zbirki kratkih priča „Sve to“ i „Zimska potraga“.
Prevela i priredila: K.Jerkov
