Listajući Pobjedu iz šezdesetih i osamdesetih godina prošlog vijeka saznajemo da su poslijeratnu izgradnju Crne Gore vodili prvi crnogorski arhitekti. Bila je to časna generacija arhitekata, koji su predstavljeni u prethodnim brojevima KULT-a. Oni su autentično, izvorno inspirisani, stvarali nove ambijente Crne Gore. Među njima je posebnu ulogu imao: Božidar Božo Milić (1927–2017). arhitekta, urbanista, profesor, ministar.
Ostavio je dubok trag u prostoru Crne Gore. To nije isključivo materijalni trag njegove arhitekture i urbanističkih projekata već trag sveukupne izgradnje struke, normativa, standardizacije, legislative, osmišljenog planiranja, nastave na fakultetima. Činjenica da je sa istom lakoćom i posvećenošću projektovao za crtaćim stolom, držao predavanja studentima, ili učestvovao u izvršnoj vlasti ili naučnim skupovima ukazivao na rijetki talenat integracije svih segmenata struke u jednoj ličnosti.
Potiče iz Limljana u Crmnici odakle je ponio zdrav odnos prema radu i životu, spoznaji snage prirode, i ostao inspirisan dubinom zavičajne ljubavi.
Diplomirao je na arhitektonskom fakultetu u Beogradu (1959). Boravio na usavršavanjima u Holandiji, Francuskoj i Belgiji. U Zavodu za urbanizam Titograda je rukovodilac, vodeći planer i projektant (1969-79).
Na samom početku karijere, u nedostatku stručne literature, izdaje knjigu: Standardi u urbanističkom planiranju (1964); Tercijalne djelatnosti kod izrade GUP-ova (1969); te formira bazu normativnog planiranja.
Drvoimpex, 1968. godine
Na zgradi ''Drvoimpexa'' (1968) dolazi odmah do izražaja njegova sklonost ka istinitoj arhitekturi koja izrasta iz funkcije i konstruktivnog sistema objekta u skladnim proporcijama. Robnom kućom ''Beko'' (1969) B. Milić reaguje vizuelnim smirivanjem gradskog trga Ivana Milutinovića, zatvorenim fasadnim platnima a u parteru robne kuće pasažnim perforacijama uvlači trg u objekat.
Među prvim poslijeratnim arhitektima, B. Milić se nalazi na projektima velikih fizičkih struktura. Zgrada Kliničko-bolničkog centra (nagrađen, 1974, koautor s arh. M. Popovićem) je impresivnog volumena, dosljedna bolničkoj i medicinskoj tehnologiji. Arhitekturu bazira na vidnim elementima konstrukcije kojom detaljiše fasade, na moćnoj trokrakoj osnovi objekta.
Kliničko bolnički centar Titograd 1974. Autori Božidar Milić; Milan Popović
U istom arhitektonskom maniru, kontrapostiranjem kubusa, naglašenih vertikala i horizontala, objekat Osnovnog suda u Podgorici (1981) nosi snagu i ozbiljnost primjerenu mjestu u kojem se uspostavlja pravo i pravda.
Osnovni sud u Podgorici 1981. godine
Radeći na projektu ''Južni Jadran'' Ujedinjenih nacija (1967-70), B. Milić se kao i drugi crnogorski arhitekti edukovao u planiranju prostora sa ekspertima iz svijeta, direktno radeći GUP Budve.
Autor je preko pedeset prostornih, generalnih i detaljnih urbanističkih planova u Crnoj Gori, Podgorici, tokom čitave karijere.
Svojim ukupnim djelovanjem Milić postaje Sekretar Republičkog komiteta za urbanizam, građevinarstvo, stambene i komunalne poslove u Izvršnom vijeću SR Crne Gore (1979-86), što je u funkciji današnjeg Ministra održivog razvoja. Njegova istraživanja su autentična, zasnovana na sopstvenom iskustvu i saznanjima. U bilo koji segment urbane nauke on ulazi kao stvaralac, poznavalac procesa izgradnje prostora. Bio je svjestan značaja arhitekture i urbanizma kao sinteze socijalnih, ekonomskih, naučnih, tehnoloških, etnoloških karakteristika u procesu izgradnje i razvoja Crne Gore.
Arhitekta Božidar Milić sa kolegama, krajnje desno na slici
Odbranio je doktorat (1988): “Urbano i graditeljsko naslijeđe Crne Gore u funkciji razvoja sa posebnim osvrtom na istorijski razvitak i razvojne perspektive Cetinja”.
Ova disertacija odštampana je (2017) inače prvi dragocjeni dokument o istoriji graditeljstva XIX i XX v. tj. Knjaževine i Kraljevine Crne Gore te početka XX v.
Preko pedeset naučnih radova iz arhitekture i urbanizma, u domaćim i stranim publikacijama su vidno popunili nedostatak autentične stručne literature (“Kulturno istorijski spomenici, gradske i ruralne aglomeracije na obalama Skadarskog jezera” 1980; “Studija o prostornom i urbanom aspektu smanjenja seizmičkih rizika” 1987; “Katastrofalan zemljotres u Crnoj Gori kao opomena i putokaz” 1988; “Istorijski i graditeljski razvitak Podgorice” 1988; “Arhitektura XX vijeka u Crnoj Gori”1992; i desetine priloga u časopisima zbornicima, enciklopedijama).
Na Građevinskom fakultetu UCG, od (1982-2014) je profesor i jedan od inicijatora osnivanja Arhitektonskog fakulteta u Podgorici. Milićeva projektanska iskustva, rezultiraju praktičnom pedagogijom na univerzitetu.
Član je bio desetine jugoslovenskih komisija, stručnih udruženja i zavoda koji su razvijali i standardizovali urbanističko i arhitektonsko stvaralaštvo.
Arh. Božidar Milić, privatna arhiva
Dobitnik je ordenja, odlikovanja i strukovnih nagrada.
Božidar Milić je svojim talentom, znanjem, vještinom, naučnim djelovanjem, bio potpuna akademska ličnost. Do sedamdesetih godina XX vijeka arhitektonska scena u Crnoj Gori je bila obilježena kreativnim individualcima, dok je B. Milić prvi među kolegama počeo da sistematizuje urbano planiranje i arhitekturu nizom komparativnih procesa.
Odlaskom B.Milića ostala je praznina koja još nije popunjena.
Zasluženo poštovanje iskazano je uspostavljenjem nagrade Božidar Milić za afirmaciju kritičko-teorijske misli u oblasti arhitekture, urbanizma, prostornog planiranja, zaštite graditeljskog nasljeđa kao i unapređenja nastave iz oblasti arhitekture i građevinarstva.
Arh. Božidar Milić
