Centar za građansko obrazovanje (CGO) uputio je danas Ženskom klubu Skupštine Crne Gore inicijativu za amandmansko djelovanje radi preusmjeravanja dijela budžetskih sredstava planiranih za Crnogorsku akademiju nauka i umjetnosti (CANU) Predlogom zakona o budžetu za 2026. godinu.
Kako su pojasnili iz CGO, ova inicijativa konkretno adresira izostanak vidljivih rezultata rada CANU, brojne kontroverze, kao i kontinuirano zanemarivanje principa rodne ravnopravnosti, uprkos stalnom uvećanju budžeta.
Kako kažu, zbog toga je CGO 19. decembra 2025. svim poslaničkim klubovima već dostavio inicijativu za smanjenje budžeta CANU.
„Prema Predlogu zakona o budžetu za 2026. godinu, za CANU je planirano 3.131.196,18 EUR, što je najveće izdvajanje do sada - 9% više u odnosu na 2025. godinu i čak 135% više u poređenju sa 2021. godinom“, navode u saopštenju.
Kako ističu, ulaganje u nauku i inovacije je nesporno važno, posebno u maloj državi poput Crne Gore.
„Međutim, kontinuirana povećanja budžeta CANU nijesu praćena odgovarajućim rezultatima, javnim angažmanom niti prepoznatljivom vidljivošću njenog rada. Zbog toga je neophodno preispitati opravdanost ovakvih izdvajanja i budžet uskladiti sa stvarnim učincima“, kazali su.
CGO je predložio Ženskom klubu da se budžet CANU za 2026. godinu umanji za ukupno 1.500.000 eura.
„Od toga bi 500.000 eura bilo preusmjereno Ministarstvu prosvjete, nauke i inovacija, kao podrška mladim naučnicima i naučnicama za istraživačke projekte, stručno usavršavanje i opremanje laboratorija, čime bi se otvorile realne prilike za mlade talente, koje trenutno izostaju u okviru djelovanja CANU, naročito imajući u vidu izrazitu zatvorenost CANU prema ženama“, objasnili su.
Kako dodaju, preostalih 1.000.000 eura bilo bi preusmjereno Ministarstvu socijalnog staranja, brige o porodici i demografije, radi uspostavljanja zasebne budžetske linije podrške samohranim roditeljima, posebno u oblasti obrazovanja i usavršavanja njihove djece.
Podsjećaju da prema podacima UNDP-a, žene u Crnoj Gori tokom svog životnog vijeka neće dostići punu rodnu ravnopravnost.
„Posebno ranjivu grupu čine samohrani roditelji, prvenstveno samohrane majke, zbog niskih alimentacija i čestog neizvršavanja obaveza drugog roditelja. Podaci Monstata iz 2025. godine pokazuju da u Crnoj Gori postoji 16.791 samohrani roditelj čija su djeca mlađa od 25 godina, dok je prema Popisu iz 2023. godine evidentirano 12.961 samohranih majki, odnosno 77,18%. U odnosu na 2011. godinu, njihov broj je povećan za 1.624, odnosno 14,32%“, dodaju.
Iz CGO kažu kako su ranije napori Ženskog kluba rezultirali i osnivanjem Alimentacionog fonda, što predstavlja važan iskorak u zaštiti ove grupe.
„Predložena preusmjerenja su prilika da se podrška samohranim roditeljima dodatno ojača, ali i da se ulaže u mlade naučnike i naučnice na kojima počiva budući razvoj društva“, ističu oni.
CGO smatra da sredstva poreskih obveznika moraju biti trošena racionalno, transparentno i u skladu sa javnim interesom.
„Ulaganje u instituciju koja ne pokazuje dovoljnu odgovornost prema javnim sredstvima, dok brojni društveni problemi ostaju nedovoljno adresirani, ne može se smatrati opravdanim. Predložena budžetska usmjerenja mogu istovremeno doprinijeti jačanju socijalne sigurnosti i razvoju naučnog potencijala Crne Gore“, zaključuje se u saopštenju.
