„Uslovi u prostorijama za zadržavanje u najvećem broju odjeljenja bezbjednosti u Crnoj Gori ne ispunjavaju osnovne tehničke i higijenske standarde, čime se ozbiljno narušava dostojanstvo i prava lica lišenih slobode. Monitoring Građanske alijanse pokazuje da je riječ o sistemskom problemu koji se ponavlja u različitim opštinama, uprkos ranijim upozorenjima i preporukama“, kazali su iz ove NVO.
Povodom Međunarodnog dana podrške žrtvama torture, Građanska alijansa je objavila novi izvještaj o stanju i uslovima u crnogorskim odjeljenjima bezbjednosti, koji obuhvata nalaze monitoringa sprovedenog tokom prve polovine 2025. godine.
Kako kažu, terenske posjete obuhvatile su osam odjeljenja bezbjednosti, a dokumentovani nedostaci jasno ukazuju na brojne izazove u pogledu poštovanja prava lica lišenih slobode.
„Monitoring tim Građanske alijanse uočio je da prostorije za zadržavanje u većini posjećenih odjeljenja i dalje ne ispunjavaju osnovne tehničke i higijenske standarde. Identifikovani su brojni problemi, od dotrajalog mobilijara i neadekvatne ventilacije do slabog prirodnog i vještačkog osvjetljenja, nezadovoljavajućih higijenskih uslova u sanitarnim prostorijama, kao i nedostatka kadrovskih kapaciteta“, navode iz Građanske alijanse.
Ovakvi uslovi, kako dodaju, stvaraju ambijent koji nije usklađen sa međunarodnim standardima profesionalnog i humanog postupanja, čime se neposredno ili posredno može dovesti u pitanje poštovanje osnovnih ljudskih prava i dostojanstva lica lišenih slobode.
„Dodatno zabrinjava činjenica da većina objekata nije arhitektonski pristupačna osobama sa invaliditetom, što predstavlja oblik institucionalne diskriminacije u ostvarivanju prava i pristupu osnovnim uslugama. Takođe, uočena je neujednačena praksa u vođenju evidencija i sprovođenju procedura, što u pojedinim slučajevima ukazuje na manjak institucionalne kontrole i pravne sigurnosti“, poručili su.
Kako ističu, zapažanja iz posjećenih jedinica ukazuju na niz sistemskih izazova koji opterećuju cjelokupni sistem.
Među njima se, kako kažu, posebno izdvaja dugogodišnji nedostatak kadrovskih kapaciteta, koji ozbiljno otežava efikasno obavljanje policijskih poslova i predstavlja značajnu prepreku u svakodnevnom radu ovih institucija. Iako su u proteklom periodu inicirani određeni procesi prijema novih službenika, ovaj izazov ostaje izražen i ima direktan uticaj na kvalitet, efikasnost i bezbjednost svakodnevnog funkcionisanja.
„Na primjeru odjeljenja bezbjednosti Cetinje, uočeno je da dežurna služba funkcioniše sa svega jednim policijskim službenikom koji istovremeno pokriva više funkcija - od prijema građana, upravljanja video-nadzorom, pa sve do nadzora prostorija za zadržavanje. U situacijama kada se u tim prostorijama nalaze jedno ili više lica, ozbiljno se dovodi u pitanje mogućnost obavljanja svih zakonskih i operativnih obaveza tog službenika“, kazali su.
Kako nagalašavaju, slični izazovi prisutni su i u drugim opštinama.
„U Odjeljenju bezbjednosti Bar, zbog neregulisanog pitanja ugovora sa eksternom agencijom za održavanje higijene, policijske službenice iz dežurne službe preuzimaju i obaveze čišćenja prostorija za zadržavanje, uz redovne poslove koje svakodnevno obavljaju. Na primorju, gdje je broj lica lišenih slobode značajno veći tokom turističke sezone, ovaj problem dodatno eskalira, dok se na sjeveru zemlje slični izazovi ponavljaju u okolnostima smanjenog broja službenika i povećanog obima posla“, rekli su iz ove NVO.
Iz Građanske alijanske navode da su u odjeljenju bezbjednosti Bijelo Polje zatečeni su posebno zabrinjavajući uslovi u prostorijama za zadržavanje, koji su daleko ispod minimalnih standarda. Napominjemo da smo o ovim nalazima bez odlaganja obavijestili nadležne institucije, s obzirom da je zatečeno stanje bilo alarmantno i zahtijevalo hitnu reakciju.
"Ističemo da veliki broj preporuka iz ranijih izvještaja Građanske alijanse, kao i preporuka Evropskog komiteta za sprječavanje mučenja i nečovječnog ili ponižavajućeg postupanja ili kažnjavanja (CPT) iz 2022. godine, još uvijek nije primijenjen u praksi. Upravo zato, predstojeća posjeta CPT-a Crnoj Gori, najavljena za 2025. godinu, dolazi u trenutku kada je neophodno pokazati stvarnu institucionalnu spremnost na rješavanje nagomilanih problema“, poručili su.
Građanska alijansa je pozvala nadležne institucije da prepoznaju važnost ovih nalaza i odgovorno pristupe njihovom rješavanju, u interesu zaštite ljudskog dostojanstva, jačanja pravne sigurnosti i profesionalizacije sistema.
