Od kraja Drugoga svjetskog rata unutrašnji život u Jugoslaviji bio je posvećen kopiranju sovjetskoga modela društvenih odnosa. Staljin je predstavljan kao najgenijalniji od svih učitelja, a zapadni političari često su Jugoslaviju karakterisali kao najvjernijeg sovjetskog satelita.
Ipak, jugoslovenski su komunisti vodili koliko-toliko nezavisnu spoljnu politiku – pomagali su grčke komuniste u građanskom ratu mimo Staljinova odobrenja, pokušavali Albaniju u potpunosti vezati za sebe, preduzimali nepromišljene demonstracije prema Zapadu obaranjem američkog aviona koji je povrijedio jugoslovenski prostor itd. Toliko nezavisne inicijative smetalo je Sovjetima u začetku hladnoratovske atmosfere te su Staljin i Molotov 27. marta 1948. godine uputili kritičko pismo Titu i jugoslovenskoj partiji optužujući ih da skreću s puta marksizma-lenjinizma.
Pošto se jugoslovenska strana nije povukla, kroz nekoliko mjeseci ovaj će razlaz prerasti u pravo neprijateljstvo. Tokom juna na sastanku Komunističkog informacionog biroa (IB) u Bukureštu sve komunističke partije članice uputile su Rezoluciju u kojoj su iznijete teške optužbe na račun jugoslovenskih komunističkih lidera. Odgovor u ime Centralnog komiteta KPJ na ove optužbe pisao je Milovan Đilas. Rezolucija IB izazvaće ogromne društvene potrese. Atmosfera međusobnog sumnjičenja dovešće društvo do teške psihoze i straha koju je sijala Unutrašnja državna bezbjednost. Znajući da se u najvažnije bezbjednosne, vojne i političke strukture infiltriralo podosta sovjetskih agenata i ljudi vjernih Staljinu, Tito i komunističko vođstvo uplašili su se unutarpartijskog prevrata te su provjereni kadrovnici tajne policije otpočeli čistku i provjeru svih sumnjivih elemenata.
Mnogi se komunisti u tome naglome preokretu situacije nijesu uspjeli snaći. Četiri godine rata i tri godine mira te period prije rata komunisti su indoktrinirani da su Staljin i Sovjetski Savez nepogrešivi. Sada je KPJ zahtijevala da se preko noći odreknu svojega dotadašnjega stava. Crnu Goru, đe je identifikacija s Rusijom bila dvovjekovno ukorijenjena, Rezolucija oko IB-a najviše je pogodila. Jugoslovenski komunisti borili su se protiv staljinizma ekstremnim metodama. Oni koji su se izjasnili za IB odvođeni su u zatvor na višegodišnje prevaspitavanje. Jugoslavija tada dobija i logor za političke zarobljenike, usamljeno ostrvo u hrvatskom Jadranu, Goli otok.
U Crnoj Gori je, prema zvaničnim podacima, osumnjičeno 5.007 lica što je bilo 1,3% od njene ukupne tadašnje populacije registrovane popisom iz 1948. Koliko je taj postotak velik svjedoči podatak da je u Srbiji bilo osumnjičeno 0,59%, a u Sloveniji 0,05%. Od broja osumnjičenih u Crnoj Gori, njih 3.349 uhapšeno je i pritvoreno. Oni su dolazili iz svih struktura crnogorske vlasti – i iz Politbiroa KP Crne Gore koja je osnovana 1948. godine, kada se KPJ transformisala u Savez komunista, i iz Centralnog komiteta, najviših partijskih i republičkih funkcionera, ali i iz redova nepartijaca za koje bi se pretpostavilio da su sumnjivi. Logor Goli otok najtamnija je mrlja poslijeratne vlasti u Jugoslaviji. Ono što najviše pada na teret tadašnje vlasti svakako je pritvaranje velikog broja nedužnih građana koji su zbog najmanje denuncijacije bili izlagani torturi.
U tadašnjim društvenim uslovima izolacija opasnih staljinista može se posmatrati i kao nastojanje da se zaustavi dalja totalitarizacija zemlje i pretvaranje Jugoslavije u sovjetsku marionetu bez stava i kičme. No, to svakako ne opravdava radikalizam mjera koje su u samome zatvoru sprovođene, niti pritvaranje ljudi koji nijesu imali ekstremističke namjere. General Jovo Kapa, istaknuti crnogorski revolucionar, partizan i diplomata, jednom je kazao – da nije bilo Gologa otoka, cijela Jugoslavija bi postala Goli otok.
Raskid sa Staljinom Hana Arent je viđela ovako: „Čini se da je Jugosloven Tito jedini izuzetak; možda je on raskinuo s Moskvom shvativši da bi totalitarni metodi po uzoru na ruske mogli da ga koštaju velikog procenta jugoslovenskog stanovništva“. Zaokret u odnosu na Staljinov koncept i propovijedanje „sopstvenog puta u komunizam“ umnogome će olakšati život pod komunističkim sistemom u Jugoslaviji, nakon što je traumitični period oko IB-a okončan. Anatemisana i ekskomunicirana iz istočnog lagera, Jugoslavija će se okrenuti Zapadu što će dovesti do postepene liberalizacije društva i popuštanja partijskih stega. Dobijanje povoljnih kredita prevashodno od Sjedinjenih Američkih Država te ogromne količine pomoći u hrani i naoružanju koje su stigle sa Zapada, pomoći će Titu da se održi na vlasti, ali i dati krila razvoju zemlje.
Za razliku od ostalih zemalja istočnoga lagera, u Jugoslaviji će se razviti specifičan vid komunizma na koje je rukovodstvo bilo naročito ponosno te se znalo hvaliti kako Jugoslavija u svijet „izvozi ideje“. Otklon od SSSR-a uticaće u potpunosti na život u zemlji, počevši od slobode kretanja i odlaska u inostranstvo do mnogo povoljnije materijalne situacije nego u zemljama lagera.
