Kroz fudbalsko prvenstvo Crne Gore koje je počelo 1946. godine, sport je prvi put uvezao različite sredine i na taj način povezao Crnu Goru. Borba za bolje rezultate brzo će dovesti do profesionalizacije klubova, ulaganja značajnih sredstava u klubove što će dovesti i do lokalnih rivaliteta iz kojih će se početkom 50-ih pojaviti i prvi navijački sukobi.
FK LOVĆEN NAJSTARIJI KLUB
Najstariji fudbalski klub osnovan je 1913. godine na Cetinju (Lovćen), a do 1941. godine u Crnoj Gori je formirano preko 100 novih fudbalskih klubova.
Prva zvanična takmičarska sezonaza crnogorske klubove organizovana je u okviru Splitskog nogometnog podsaveza 1925. godine, da bi reorganizacijom 1931. godine,takmičenje nastavljeno u okviru Cetinjskog nogometnog podsaveza. Crnogorski šampion, zajedno sa 13 drugih podsaveznih prvaka, od 1936. godine dobio je priliku da se bori za titulu fudbalskog šampiona Jugoslavije.
Klubovi iz Crne Gore u tom takmičenju nijesu imali puno uspjeha i uglavnom su ispadali u prvom kolu. Fudbalski život brzo je obnovljen nakon Drugog svjetskog rata. Savez je formiran u avgustu 1945. godine, a prva takmičarska sezona sa četiri kluba (Lovćen, Budućnost, Sutjeska, Arsenal) organizovana je već 1946. godine. VAŽNA DRUŠTVENA FUNKCIJA
Sport, odnosno fizička kultura za komunističke vlasti imala je veoma važnu društvenu funkciju. Preko različitih fiskulturnih organizacija, Partija je željela da razvija zdrave stilove života ali i da preko sporta veže mlađe ljude za svoju politiku.
Međutim ovaj koncept je vrlo brzo doveden u pitanje jer su određeni sportski kolektivi, prevashodno fudbalski, umjesto na masovnost, počeli da se fokusiraju na rezultate. Uprave fudbalskih klubova odlučuju se da izdvoje novac za plate igrača i njihovo dovođenje iz drugih klubova, što je vodilo profesionalizaciji fudbala u Crnoj Gori.
PARTIJSKE KRITIKE
Takav način organizovanja klubova kosio se sa ideološkim konceptom Komunističke partije, zbog čega su Fudbalski savez i klubovi bili na meti partijske kritike.
U partijskim strukturama nijesu mogli prihvatiti da neko ko igra fudbal bude privilegovan po bilo kom osnovu. Javno su istupili kada su saznali da su igrači Lovćena pripreme za proljećni dio sezone 1952/53 odradili u Budvi, dok su fudbaleri Budućnosti imali besplatnu ishranu u restoranu Radovče. Za partijske zvaničnikebilo je nepojmljivo da neko dobija novac za „guranje i udaranje lopte“. Smatrali su da se tako daje loš primjer mladima i da je to jedan vid „parazitiranja pošto ne rade ništa a primaju platu“.
Popularnost fudbala, izgleda da je bila jača od stava partijskih funkcionera. Fudbalski klubovi iz godine u godinu bili su organizovaniji, a oni najznačajniji imali su dovoljno novca da u svoje redove dovedu najbolje fudbalere iz cijele Crne Gore.
POPULARNOST
U prilog toj tezi govore i podaci o velikoj popularnosti sportskih utakmica. U novinskim izvještajima navodi se da je većini utakmica u republičkom rangu takmičenja prisustvovalo preko 1 000 ljudi, dok su utakmice Druge i Prve savezne lige na stadione privlačile po nekoliko hiljada gledalaca. O popularnosti fudbala početkom 50-ih govori i analiza sportskih stranica lista Pobjeda. U tom listu se mjesečno pojavljivalo između 80 i 100 sportskih tekstova, od kojih je skoro 80% bilo posvećeno fudbalu.
Ulaganje novca u fudbalske klubove, odnosno plaćanje igrača i finansiranje sportskih klubova, dovešće i do prvih rivaliteta među klubovima i gradovima. Već početkom 50-ih na partijskim sastancima čuju se komentari da su fudbalski klubovi prešli granicu i da je rivalitet između klubova doveo do rivaliteta između gradova, čime je po njihovim ocjenama došlo do urušavanja građanskog sklada u Crnoj Gori. Partijski zvaničnici insistirali su na takozvanom narodnom jedinstvu, zbog čega je svaki pokušaj narušavanja projektovane socijalne idile percipiran kao direktni udar na socijalistički sistem. U praksi su stvari bile mnogo jednostavnije jer su iste te klubove finansirali najuticajniji članovi sistema preko vojske, policije i drugih društvenih organizacija. Konačno, i prvi čovjek Komunističke partije u Crnoj Gori, Blažo Jovanović u jednom trenutku je objašnjavao da je nemoguće kontrolisati rivalstvo između sportskih kolektiva. Smatrao jeda treba pustiti ljude da navijaju za koga hoće, tvrdeći da je nemoguće ograničavati i kontrolisati ponašanje publike na stadionima.
PROBLEMI NA TERENIMA
Prvi ozbiljniji problemi na crnogorskim fudbalskim terenima pojavili su se u prvenstvenoj sezoni 1949/50. Cijelu sezonu obilježili su incidenti zbog čega su čelnici Fudbalskog saveza upozoravalida nije bilo ni jedne utakmice na kojoj neko od učesnika nije uložio žalbu. Nedisciplina igrača, negostoljubivost domaćina, loše sudije i nerealne ambicije čelnika fudbalskih klubova, prepoznati su kao ključni generator fudbalskih problema u Crnoj Gori. Najveći broj domaćih terena bio je neosvojiv za gostujuće igrače zbog navodne neprijateljske atmosfere koja je stvarana oko terena, ali i na samom terenu.
Naročito su bile nezadovoljne sudije koje su bile na udaru domaćih navijača, ali i igrača oba tima. Za sudije su posebno bili problematični tereni u Nikšiću i Pljevljima, pa je u jednom trenutku udruženje fudbalskih sudija zaprijetilo da će zbog „nevaspitanja gledalaca i igrača“ prestati da dolaze na stadione u tim gradovima.
INCIDENT
Najozbiljniji navijački incidenti desio se 14. juna 1953. godine na Cetinju kada su napadnuti navijači podgoričke Budućnosti u povratku iz Tivta gdje je njihov klub u posljednjem kolu potvrdio titulu republičkog prvaka.
Cijelu prvenstvenu sezonu 1952/53 obilježilo je rivalstvo Budućnosti i Lovćena, ekipa koje su već imale iskustvo igranja u Prvoj i Drugoj saveznoj ligi. Tokom sezone, igrači Lovćena dva puta su u Titogradu napadnuti od navijača Budućnosti, pa je sukob na Cetinju bio jedna vrsta odgovora ne te napade. U posljednjem kolu prvenstva, Budućnost je pobjedom od 2:0 protiv Arsenala u Tivtu osvojila titulu republičkog šampiona. Sa igračima Budućnosti u Tivat je išla i organizovana grupa navijača koja je u povratku iz Tivta imala potrebu da titulu proslavili i na terenu najvećeg konkurenta.
Navijači Budućnosti prilikom prolaska kroz Cetinje slavili su pjevajući navijačke pjesme: „Pobjediše plavi“, ali su ih kod zgrade gimnazije cetinjani dočekali kamenicama. Prvo su gostujuće navijače napala djeca, da bi im se brzo pridružili i oni stariji ali i žene. Sprovedena je opširna istraga koja je završila osuđujućim presudama pa su neki vinovnici incidenta završili u zatvoru, a dio njih je platio novčane kazne. Dva kluba uz posredovanje partijskih struktura pokušala su da ispeglaju incident. Osuđeno je nasilje i organizovan zajednički sastanak uprave fudbalskih klubova Budućnost i Lovćen, a odgovornost za incidente locirana je na „zagrižene klubaše iz Titograda i sa Cetinja“.
PROFESIONALNI KLUBOVI
I pored ozbiljnih problema sa kojima se suočavao, fudbal je zahvaljujući svojoj popularnosti među narodom, brzo našao svoje mjesto u socijalističkoj Crnoj Gori. Iako se koncept profesionalnih fudbalskih klubova, sa igračima koji primaju novac za „guranje i šutiranje lopte“, nikako nije uklapao u formu socijalističke države, snaga fudbalske igre bila je jača od partijskih direktiva.
Komunistička partija morala je prihvatiti realnosti i pored duboke uvjerenosti da je nedopustivo da neko ništa ne radi, osim da igra fudbal. Na popularnost fudbala nijesu uticali ni rivalstva i sukobi među fudbalskim klubovima i sredinama iz kojih oni dolaze. Kohezioni faktor fudbala bio je mnogo snažniji od svih problema koje je generisala fudbalska igra. Na fudbalskim utakmicama okupljao se veliki broj ljudi, a kroz crnogorsko fudbalsko prvenstvo, sport je prvi put uvezao različite sredine i na taj način povezao Crnu Goru.
