I pored poziva Uprave za bezbjednost hrane, veterinu i fitosanitarne poslove, koja je u saradnji sa nekoliko nevladinih organizacija sprovela monitoring prisustva američkog cvrčka (insekta koji je prepoznat kao prenosilac vrste fitoplazme – direktnog uzročnika zlatne žutice) u vinogradima barske i cetinjske opštine, malo se vinogradara pojavilo na radionici održanoj krajem prošle sedmice u prostorijama NP Skadarsko jezero na Vranjini.
TEŽI PUT
- Bojim se da ćemo dubinu problema spoznati na teži način – upozorio je inžinjer poljoprivrede Miško Leković, predsjednik NVU Godinje, koje je u okviru projekta sa Upravom za bezbjednost hrane na nekoliko lokacija u Crmnici i Riječkoj nahiji postavljanjem žutih ploča uradilo prebrojavanje populacije američkog cvrčka i evidentiralo jako izraženo prisustvo, naročito u avgustu. Prisustvo tog insekta ne znači automatski da se vrsta opasne fitoplazme odomaćila u crnogorskim vinogradima. Ipak, s obzirom na činjenicu da se životni ciklus američkog cvrčka (cikade) odvija isključivo na vinovoj lozi, i da je upravo on odgovoran za epidemiju zlatne žutice u vinogorjima Francuske, Španije, Italije, Hrvatske i drugih zemalja, samo pravovremene mjere, koje uključuju i eliminisanje prenosioca bolesti pomoću hemijskih preparata, mogu sačuvati vinograde od krčenja.
Dr Dragana Radunović iz Odjeljenja za savjetodavne poslove u biljnoj proizvodnji u okviru Ministarstva upozorila je da se zlatna žutica brzo širi u vinogradima u kojima se pojavi, a prema procjenama čak od pet do deset kilometara godišnje je širenje, odnosno areal rasprostranjenja cvrčka koji prenosi bolest.
- Ukoliko se na vrijeme ne preduzmu odgovarajuće mjere, bolest ubrzo poprima razmjere epidemije prouzrokujući velike ekonomske štete zbog gubitka prinosa i propadanja čokota. Uzročnik bolesti je fitoplazma (Candidatus Phytoplazma vitis), jednoćelijski bakterijski organizam koji živi i razmnožava se u provodnom tkivu biljke (floemu) čime onemogućava cirkulaciju hranljivih materija od lista do korijena – kazala je Radunović. Prema njenim riječima, simptomi se na listu različito manifestuju zavisno da li je riječ o bijelim ili crvenim sortama vinove loze.
- Na crvenim (crnim) inficirani listovi su tamno ljubičaste do svjetlo crvene boje, dok kod bijelih je karakteristično žućenje i uvijanje lista (na šardoneu recimo) – kazala je ona. Istakla je da lastari zaostaju u porastu tokom vegetacije, dok s jeseni teže odrvenjavaju, već ostaju zeleni zbog čega promrzavaju i propadaju tokom zime. U konačnom, epilog bolesti je da oboljeli čokoti odumiru sasvim nakon dvije do tri godine.
PAŽNJA
Radunović ukazuje na to da zapuštenost vinograda i prisustvo okolne vegetacije, naročito jove i pavitine, pogoduje razvoju zlatne žutice. Te dvije biljke su takođe prepoznati kao domaćini oboljenja, a nerijetko okružuju vinograde, a dokazano je da i evropski cvrčak sa njih može bolest prenijeti na vinovu lozu. Ona je kazala da se širenje bolesti odvija preko zaraženog sadnog materijala, što je bio slučaj prilikom pojave oboljenja polovinom prošlog vijeka, a da je faktor rizika broj jedan – prisustvo i povećnje populacije invazivnog američkog cvrčka.
Tamara Popović, načelnica Odsjeka za zdravstvenu zaštitu bilja, ukazala je na obaveze i činjenicu da svaki građanin koji ima sorte vrste vitis mora da se pridržava mjera za suzbijanje potencijalno opasnih bolesti.
- To nije stvar samo institucija, vinogradara već svih koji imaju loze i na krevetima ispred kuće, kao i divlju lozu na imanjima – istakla je ona. Popović je istakla da se već osam godina prati i provjerava prisustvo zlatne žutice. Iako je nema kod nas, rizik je veliki od pojave. - Tačno prisustvo i uzročnika zlatne žutice može utvrditi samo laboratorijski. U toku je provjera nekoliko uzoraka uzetih sa različitih lokaliteta – kazala je Popović.
Miško Leković je ukazao na to koliko pojedinačno možemo da doprinesemo da se ova pošast vinove loze ne pojavi kod nas:
- Svi moramo da uradimo maksimum na našim imanjima. Često zbog zapuštenosti susjednih imanja, vinogradari moraju da krče i tuđi korov. Potencijalnih rizičnih mjesta za razvoj i prenošenje fitoplazme ima, zato bojazan je opravdana. Predviđen je red poteza, obavezna kontrola populacije cvrčka, konkretan tretman ako se evidentira... Zato, od primjene preporučenih mjera zavisiće u kojoj mjeri ćemo se odgovorno odnijeti prema ovoj realno velikoj opasnosti za cio crnogorski vinski sketor – istakao je on.
