Bečka filharmonija pozvala je čuvenog maestra, generalnog muzičkog direktora Državne opere „Unter den Linden“ iz Berlina, da diriguje i na taj način zajednički obilježe 25 godina saradnje. Barenboim je već dirigovao na Novogodišnem koncertu, i to 2009. godine,
Tradicija ovog koncerta, možda najpoznatijeg na svijetu kojim se obilježava ulazak u novu godinu, traje već decenijama i prilika je da se predstavi živopisna i, istovremeno, nostalgična muzika sa repetoara Johana Štrausa starijeg, njegove porodice i savremenika.
Kontroverzna istorija: Prvi Novogodišnji koncert održan je tokom najmračnijeg poglavlja istorije Austrije. U vremenu varvarstva, diktature i rata, zabrinuti za svoje i živote svojih porodica, članovi Bečke filharmonije odlučuju da cjelokupni prihod od koncerta održanog 31. januara 1939. godine, posvećenog djelima članova porodice Štraus, doniraju fondu kampanje koju su pokrenuli nacionalsocijalisti. Godinu dana kasnije, tačnije 1. januara 1941. godine, Bečka filharmonija izvodi matine pod naziovom „Koncert Johana Štrausa“. Iako su mnogi u tome vidjeli izraz nezavisnosti stanovnika Beča, i ovaj koncert je postao dio nacional-socijalističke propagande. Na ova dva, kao i na ostalim koncertima do kraja rata, dirigent je bio Klemens Kraus. Njega je na nastupima 1946. i 1947. godine zamijenio Jozef Krips. No, Kraus se pred orkestar vraća 1948, nakon što je izdržao dvogodišnju zabranu dirigovanja koju su mu odredili Saveznici, nastavljajući svoj rad na još sedam Novogodišnjih koncerata, zaključno sa 1954.
Jedna od ključnih ličnosti Bečke filharmonije bio je Vili Boskovski, koncertmajstor orkestra od 1936. to 1979. godine. Takođe, dirigovao je Novogodišnji koncertom od 1955. godine. U oktobru 1979, Boskovski je bio primoran da zbog zdravstvenih razloga otkaže koncert predviđen za prvi dan 1980. godine. Tada je orkestar napravio značajnu promjenu: odabao je međunarodno poznatog i priznatog dirigenta Lorina Mazela da vodi koncert, a on je to nastavio i sa narednim Novogodišnjim koncertima do 1986. godine. Nakon toga, članovi Bečke filharmonije odlučili su da svake godine odaberu drugog dirigenta. Niz nezaboravnih Novogodišnjih koncerata počinje Herbert fon Karajan (1987), a slijedi Klaudio Abado (1988, 1991), Karlos Klajber (1989, 1992), Zubin Mehta (1990, 1995, 1998, 2007), Rikardo Muti (1993, 1997, 2000, 2004), ponovo Lorin Mazel (1994, 1996, 1999, 2005), zatim Nikolaus Harnonkourt (2001, 2003), Seidži Ozava (2002), Maris Jansons (2006, 2012), Žorž Pretr (2008, 2010), Danijel Barenboim (2009) i još jedan koncertmajstor filharmonije, Franc Velzer-Mest (2011, 2013).
Lutrijom do karte: Međunarodna popularnost Novogodišnjeg koncerta danas možda stvara utisak da je orkestarsko izvođenje muzike porodice Štraus, koja počinje sa Johanom Štrausom starijim, ujedno obilježila nastanak i istoriju Bečke filharmonije. Međutim, dugo je ovaj umjetnički ansambl zapostavljao muziku koja ima najviše „bečkog“ u sebi. Muzičari vjerovatno nisu htjeli da ugroze svoju poziciju u društvu priređivanjem koncerata zbog kojih bi bili povezivani sa „popularnom muzikom“. Stav prema djelima porodice Štraus postepeno se mijenjao. Jedan od ključnih faktora koji je uticao da se preispita odnos prema članovima ove jedinstvene porodice kompozitora, jeste taj da su ih izuzetno cijenili stvaraoci poput Franca Lista, Riharda Vagnera i Johanesa Bramsa. Uz to, nekadašnji članovi Bečke filharmonije u nekoliko navrata su se sreli sa Johanom Štrausom mlađim i imali priliku da iz prve ruke saznaju više o značenju samih djela i lično dožive harizmu stvaraoca koji je osvojio cijelu Evropu.
Namjera Bečke filharmonije nije damo da danas na najbolji način interpretira remek-djela tog žanra, već i da – kao muzički ambasadori Austrije – ljudima u svakom kraju svijeta prenese poruku nade, prijateljstva i mira. U koncertu tako uživa publika u bečkom Musikverein-u, ali i milionski auditorijum koji putem TV prenosa prate ovaj događaj u 80 zemalja.
Već decenijama se svake godine priređuje – ne jedan – već tri Novogodišnja koncerta, kojima diriguje odabrani maestro. Prvi, tačnije predpremijera događaja, održava se 30. decembra u 11 časova u Zlatnoj sali bečkog Musikverein-a. Dan kasnije, u istoj sali se priređuje Koncert na Novogodišnju noć, sa početkom u 19.30 časova. Na kraju, za centralni događaj – Novogodišnji koncert – rezervisan je termin u 11.15 časova 1. januara. Već dvije godine karte za „običnu“ publiku se ne nalaze u slobodnoj prodaji, već se zainteresovani prijavljuju godinu dana unaprijed na svojevrsnu lutriju putem interneta, dostavljajući svoje podatke i informišu za koji od tri koncerta imaju namjeru da kupe kartu. Pa, kome se posreći, biće među odabranima koji će početkom 2014. kupiti kartu za narednu godinu po cijeni od 20 do 940 eura.
Podsjetimo se kako je Danijel Barenboim dirigovao Bečkom filharmonijom – i publikom – čuveni „Radetski marš“ Johana Štrausa starijeg na Novogodišnjem koncertu 2009. godine.
(Priredila: K.J.)
Foto: wienerphilharmoniker.at
