U kritici džepnog izdanja, koja je proteklog vikenda objavljena u štampanom i on-lajn izdanju Indipendenta, ukratko su dati ključni momenti Nikolaidisovog romana, koji je na engleski jezik preveo Vil Firt.
- Ovaj kratak roman govori o jednoj noći u životu jednog pisca u crnogorskom gradu Ulcinju. Žena ga je napustila; imanje njegovog oca je u plamenu, ali on ionako mrzi svog oca; on šetnjom odlazi do grada gdje sreće niz čudnih likova: prostitutku, starog druga iz škole, muslimanskog sveštenika (hodžu) i grupu izbjeglica koji boluju od gube. Knjiga je prepuna samomržnje i gađenja prema životu, koji su potcrtani izjavama da je „biti živ bez sumnje tragična činjenica koja ne može proizvesti ništa drugo do suze“; da „svako postaje nepodnošljiv onog trenutka kada ga upoznamo“; da „samo djeca i idioti mogu da imaju prijatelje“, da „Umjetnost uvijek laže“; i - „Na kraju, ja ću umrijeti, a kada budem pokopan niko me neće poštovati“. Spram toga, Semjuel Beket izgleda pozitivan i razdragan. Ipak, nemilosrdni pesimizam ima neki čudan efekat koji vas snaži – navodi se u kratkom pregledu Nikolaidisovog romana.
Da je britanska čitalačka publika izuzetno prihvatila ovo ostvarenje koje će u Londonu zvanično biti promovisano 30. oktobra, potvrđuje još jedna kritika. Naime, zavrijedio je posebno mjesto i u uglednom literarnom on-lajn magazinu „The Literateur“. Debjani Bisvas-Hoks svoju kritiku otvara riječima da bi se „hvaljeni Nikolaidisov roman“ mogao opisati kao „jedna noć u životu bezimenog heroja“, ali da je sve bliže opisu da je riječ o antiheroju, poput Patrika Bejtmana („Američki psiho“) i njegovom interesu za serijska ubistva i fiksaciji da pravi muzičku pozadinu za određene trenutke u svom životu.
- Ipak, nije lako zaključiti da li takvi detalji čine ovu knjigu još veličanstvenijom. Uprkos naratorovim oštrim, snobovskim pogledima na svijet, to nas prosto tjera da ga čitamo. Jednako je intrigantna Nikolaidisova odluka da glavni lik učini anonimnim, jer čitalac može da pronikne u njegove najdublje misli i agonije iz djetinjstva, ali da mu nikada ne sazna ime. On ima ulogu bilo kog čovjeka, koji je nekim nazovi bijesom prema „Utapanju u čovječastvo“ transformisan od sebičnog guđala u nešto alegorično i univerzalno... Slično tome, narator zaključuje da „Ljudska nesreća ne proizilazi iz društvenog sistema ili geografske pozicije, već iz samog postojanja“. Drugim riječima „sve je to isto“.
I Bisvas-Hoks piše o detaljima romana koji se, kroz susrete sa više likova, odnose na religiju, tačnije nedostatak vjere, a seže još u epizode iz problematičnog djetinjstva.
- Još očiglednije, knjiga referira na problematičan odnos naratora i njegovog oca, pa se roman može posmatrati i kao polufrojdovsko istraživanje ovih turobnih odnosa. No, knjiga je cijela ispunjena lošim odnosima na relaciji sin – otac, od sina sklonog ubistvima, preko naratorovog školskog druga koji tuguje zbog otuđenja od svog sina, do nerođenog djeteta koje otac odbija da podiže. U knjizi kojoj nedostaje matrijarhat, Nikolaidis, s druge strane, nudi svojim čitaocima očinske figure u izobilju, vješto secirajući njihovu psihu, propale nade i snove. Kada se uzme u obzir ovo mnoštvo mizerije, nekako je olakšavajuće kada iznenada naiđete na preokret pred kraj knjige, kada narator počinje da procjenjuje svoj cinizam i preispituje svoje mizantropske poglede.
Autor kritike, ipak, ima zamijerke na Nikolaidisov roman, ocjenjujući da je dio pred kraj romana „Sin“ mogao biti „ubjedljiviji i iskreniji“. A zatim zaključuje:
- Srećom, Nikolaidis se iskupljuje predivnim, pronicljivim krajem, sa prirodnim ciklusom koji nam daje osjećaj zadovoljstva u simetriji i završetku – piše Bisvas-Hoks.
Podsjećamo, roman „Sin“ Andreja Nikolaidisa iz 2011. godine nagrađen je, pored ostalog, Evropske nagrade za književnost koja mu je uručena u Briselu krajem te godine. U prevodu na engleski jezik, već je izašao roman „Dolazak“, a u najavi je prevod još jednog nagrađivanog djela - „Odlaganje. Parezija“. Naslove priređuje i izdaje kuća „Istros Books“, koja u Velikoj Britaniji objavljuje najinteresantna djela pisaca našeg regiona.
K.J.
