Iako je održavanje javnog reda i mira u nadležnosti Uprave policije, prema saznanjima Pobjede iz vrha izvršne vlasti i bezbjednosnih službi, direktor Agencije za nacionalnu bezbjednost Dejan Vukšić preuzeo je rukovođenje akcijom obezbjeđivanja ustoličenja mitropolita crkve Srbije. Vukšić nastoji da, uz pomoć srpske BIA, kontroliše situaciju i da koordiniranom akcijom onemogući masovno okupljanje građana na Cetinju 5. septembra.
Sagovornik Pobjede iz Vlade Crne Gore naglašava da je izričit stav premijera Krivokapića – vidno uznemirenog najavom masovnog protesta građana – da Vukšić i tim načelnika iz ANB-a moraju da budu centar organizacije bezbjednosnih službi i da Uprava policije treba da bespogovorno izvršava naloge tajne službe.
Kako je naš list već pisao, po nalogu Vukšića su aktivnosti crnogorskih patriotskih organizacija i udruženja klasifikovane kao društveno opasne i vodi ih sektor za nasilni ekstremizam i terorizam.
Prioritetni zadatak ANB-a, do 5. septembra ali i kasnije – kako je to formulisao Vukšić na Kolegijumu krajem prošle sedmice – jeste "opservacija i dokumentovanje svih aktivnosti istaknutih pojedinaca, građanskih aktivista, nevladinih organizacija, kao i novinara iz medija koji kritikuju rad Vlade i daju podršku borbi protiv sadašnje pozicije Srpske pravoslavne crkve..."
Osnovni cilj je – da se u narednih dvadesetak dana pokuša eliminisati svaka mogućnost da se spriječi ustoličenje u
Cetinjskom manastiru.
ANB I UP: TIHI SUKOB
U tom cilju, direktoru Uprave policije Zoranu Brđaninu naloženo je da formira štab koji bi realizovao instrukcije iz ANB-a, što je izazvalo negodovanje čelnika UP i njegovih pomoćnika.
Kao policajac sa iskustvom, Brđanin je svjestan da sadašnja pozicija Agencije za nacionalnu bezbjednost prevazilazi nadležnosti i suprotna je strategiji bezbjednosne službe jedne države članice NATO. Shodno spoljnopolitičkoj poziciji Crne Gore, prioritetni zadatak nacionalne bezbjednosne službe bi trebalo da budu obavještajne i kontraobavještajne aktivnosti prema ruskim obavještajnim službama, ali i srpskoj BIA, koja je obavještajnoj zajednici prepoznata kao, kako se to kaže, proksi ruske obavještajne službe.
Da je nepovjerenje između vrha Uprave policije i čelnika ANB-a na vrhuncu, ukazuje i podatak koji prenosi izvor iz policije koji tvrdi da je Brđanin svojim saradnicima na terenu zabranio direktnu komunikaciju sa načelnicima i operativcima ANB-a. Prema tim informacijama, načelnici centara bezbjednosti, prvenstveno tri najvažnija za ovu akciju – Podgorice (Goran Jokić), Cetinja (Dalibor
Šaban) i Nikšića (Dragoljub Peković) – obavezni su da striktno poštuju protokole i hijerarhiju u komunikaciji, pa se podaci ne dostavljaju "paralelno" u sjedište ANB-a, već direktno Brđaninu i pomoćnicima.
Uputstvima koja stižu iz ANB, sve uz pozivanje da je to po nalogu Vlade Crne Gore, čelnici Uprave policije su stavljeni u neodrživu poziciju: po nadležnosti su zaduženi za sprečavanje narušavanja javnog reda i mira, ali im se istovremeno ne dozvoljava da rade u skladu sa pravilima službe.
Ta se situacija najbolje mogla uočiti na Cetinju u neđelju popodne, ispred zgrade nekadašnje fabrike "Košuta", prilikom okupljanja crnogorskih građana koji se protive ceremoniji ustoličenja srpskog mitropolita.
U cilju dodatne kontrole, moguće i nekog vida zastrašivanja, policijska marica je dva puta zastajala ispred građana koji su dolazili u koloni vozila – jednom je obavljen pretres ljudi i automobila u kojem su se nalazili, a drugi put je krenulo masovno negodovanje pa su se policajci udaljili...
Prema informacijama Pobjede, jedan dio policajaca, frustriran kontradiktornim naređenjima, javno su tokom posljednja dva-tri dana uputili primjedbe svojim
starješinama, dok su neki krenuli u proceduru otvaranja bolovanja.
ANB I BIA: NOVI ODNOSI
Svjestan da akcija onesposobljavanja protesta 5. septembra ne ide kako je zamišljeno, da čelnici Uprave policije ne žele da budu zloupotrijebljeni i političke marionete, prvi čovjek ANB-a okrenuo se na drugu stranu, prema BIA i Beogradu, za pomoć. Sagovornici Pobjede iz Agencije tvrde da srpska tajna služba već duže značajno utiče na aktuelna dešavanja u Crnoj Gori, uključujući i ona koja su planirana za 5. septembar na Cetinju.
Tokom posljednje decenije saradnja između ANB i BIA bila je relativno skromna. Dijelom zbog različite spoljnopolitičke orijentacije dvije države – Crna Gora je članica NATO, Srbija je ostala vezana za Rusiju, ali i zbog procjene u Podgorici i NATO da je BIA postala instrument u rukama predsjednika Aleksandra Vučića preko kojeg realizuje svoje i interese svoje političke grupacije, koji su često u suprotnosti sa interesima susjednih zemalja i zapadnih partnera.
"Ustoličenjem" Vukšića za prvog čovjeka Agencije, čovjeka bliskog i SPC i srpskim radikalnim političkim grupacijama, saradnja sa srpskom službom je rapidno unaprijeđena. Čak do tog nivoa da je BIA postala jedan od najznačajnijih bilateralnih partnera ANB-a.
O tome posredno svjedoči i podatak da je Vukšić dva puta u kratkom roku boravio u Beogradu. Izvori iz Agencije tvrde da je glavna tema saradnje tajnih službi bila unutrašnji odnosi u Crnoj Gori, sa ciljem boljeg pozicioniranja Srpske pravoslavne crkve, time i realizacija srpskih nacionalnih interesa.
Indikativno je da za Beograd često putuje i jedan od načelnika u ANB-u Boban Stanović, koji direktno odgovara Vukšiću i prvi je koordinator aktivnosti Agencije oko planiranih dešavanja na Cetinju. Izvori Pobjede iz Beograda ističu da je BIA ustupila šefovima ANB-a niz podataka, koje su njihovi operativci prikupili radeći na crnogorskoj teritoriji, o vezama pojedinaca i patriotskih organizacija, kao i o njihovim vezama sa građanskim aktivistima u Srbiji.
Ta se pomoć srpskih agenata izvodi tajno: izvor iz ANB navodi da je Vukšić u dva navrata omogućio operativcima BIA nesmetan ulazak u Crnu Goru, obezbijedivši im prelazak preko graničnog prijelaza, bez registrovanja i obavljanja aktivnosti u Crnoj Gori, bez bilo kakvog nadzora. Isti izvor tvrdi da je prvi čovjek Agencije ukinuo liniju rada koja je tretirala djelovanje obavještajne službe Srbije, te zabranio operativcima ANB-a da prikupljaju podatke o aktivnostima srpskih agenata na crnogorskoj teritoriji, osim ako im on to izričito naredi.
Sve ove aktivnosti navodno su motivisane Vukšićevom opsesivnom željom: da bezbjednom organizacijom ceremonije na Cetinju ojača svoje pozicije u izvršnoj vlasti, da postane ključni igrač koji sjedi pored Krivokapića.
Činjenica da to radi bez prethodnog dogovora sa drugim funkcionerima obavještajnog sektora, ukazuje da u tome ima podršku Vlade, pa i koordinatora službi bezbjednosti Dritana Abazovića.
Da li se tako štite nacionalni interesi, da li se urušava sistem rada službe i što je ANB postala podređena BIA i posredno služi interesima Beograda – to izgleda nikoga za sada ne uznemirava u novoj vlasti. I ne interesuje: važno je da se sprovede ceremonija 5. septembra, da se udovolji političkim zahtjevima Beograda i SPC, čak i po cijenu da se trajno ugroze vitalni bezbjednosni i politički interesi Crne Gore i njen put na Zapad.
