Od početka epidemije 1989. godine, do kraja 2019. godine, registrovane su ukupno 303 osobe inficirane HIV-om. Nakon tri do šest nedjelja od infekcije nastupa prva faza HIV-bolesti koja se naziva akutna HIV-infekcija. Kod oko polovine inficiranih javljaju se simptomi kao što su povišena temperatura i bolest koja je slična virozi ili gripu. HIV se prenosi seksualnim kontaktom, putem krvi i sa majke na dijete tokom trudnoće, porođaja i dojenja. O infekciji, načinu prenošenja, liječenju za Portal Analitika priča doktorica Alma Čičić.
ANALITIKA: Koliko trenutno ima inficiranih HIV-om u Crnoj Gori?
ČIČIĆ: Prema podacima iz registra za HIV/AIDS, od početka epidemije 1989. godine, do kraja 2019. godine, registrovane su ukupno 303 osobe inficirane HIV-om. Na kraju 2019. godine u Crnoj Gori su sa HIV-om živjele 243 osobe (216 muškaraca i 27 žena), što čini da je prevalencija ove infekcije u Crnoj Gori 0,04%.
ANALITIKA: Koje su rizične grupe ili ponašanje koji dovode do infekcije ovim virusom?
ČIČIĆ: HIV se prenosi seksualnim kontaktom, putem krvi i sa majke na dijete tokom trudnoće, porođaja i dojenja. Vodeći način transmisije HIV-a u Crnoj Gori je transmisija seksualnim putem.
Određena rizična ponašanja povećavaju mogućnost da se osoba inficira HIV-om, kao što je praktikovanje nezaštićenih seksualnih odnosa, stupanje u seksualne odnose pod uticajem alkohola i droga, zajednička upotreba pribora za injektiranje droga, učestali kontakti sa kontaminiranim materijalom.
Dr Alma Čičić; Foto: Institut za javno zdravlje
ANALITIKA: Da li se kod svih osoba koje se inficiraju razvije bolest i koliko vremena prođe do neke akutne faze?
ČIČIĆ: Nakon tri do šest nedjelja od infekcije nastupa prva faza HIV-bolesti koja se naziva akutna HIV-infekcija. Kod oko polovine inficiranih javljaju se simptomi kao što su povišena temperatura i bolest koja je slična virozi ili gripu (povećanje limfnih čvorova, gušobolja, osip, bolovi u mišićima i zglobovima). Ovi simptomi nestaju i bez liječenja. Nakon ovoga slijedi latentni period, tj. period bez izraženijih simptoma i znakova bolesti koji može da traje više godina.
Međutim, iako inficirana osoba nema izraženijih simptoma, virus se svakodnevno umnožava i bolest napreduje. Kada imuni sistem značajno oslabi, dolazi do pojave različitih oportunističkih infekcija i tumora, što predstavlja posljednji stadijum infekcije, simptomatski stadijum, tj. AIDS. Ljekovi koji se koriste u liječenju HIV infekcije i AIDS-a nazivaju se antiretrovirusni ljekovi i oni usporavaju napredovanje virusa, inficirane osobe održavaju zdravim godinama i drastično smanjuju vjerovatnoću širenja virusa.
ANALITIKA: Da li u Crnoj Gori postoje savetovališta i podrška za osobe koje imaju AIDS i da li postoji adekvatna terapija?
ČIČIĆ: U Crnoj Gori postoje adekvatni ljekovi za pacijente koji su inficirani HIV-om. To su lijekovi iz grupe antiretrovirusnih ljekova najnovije generacije. Terapijski protokol koji se koristi u Crnoj Gori u skladu je sa preporukama koje izdaje „European AIDS Clinical Society“ (EACS) i u našoj zemlji su dostupne pojedine fiksne kombinacije antiretrovirusnih lijekova.
U Savjetovalištu za HIV Instituta za javno zdravlje, osim savjetovanja i testiranja na HIV, obavlja se i takozvana pozitivna prevencija, što u najkraćem podrazumijeva osnaživanje pojedinca da preuzme brigu o sopstvenom zdravlju, da zaštiti sebe i druge i stvori preduslove za kvalitetan i produktivan život. U okviru nevladinog sektora je uspostavljen rad vaninstitucionalnog savjetovališta za ljude koji žive sa HIV-om koje sprovodi aktivnosti na povećanju terapijske pismenosti inficiranih osoba.
ANALITIKA: Kolika je smrtnost od AIDS-a i da li kod nas ima djece koja su pozitivna?
ČIČIĆ: Od početka epidemije, u Crnoj Gori je 60 osoba umrlo od AIDS-a. Trenutno nemamo registrovane inficirane djece ispod 15 godina.
ANALITIKA: Možete li nam objasniti razliku između hepatitisa B i C, i kako se zaštititi?
ČIČIĆ: Hepatitis B i hepatitis C su zapaljenske bolesti jetre uzrokovane virusima koji pripadaju različitim familijama virusa, hepatitis C virusom (HCV) i hepatitis B virusom (HBV). Obje infekcije se javljaju u akutnoj i hroničnoj formi. Hronična infekcija može da dovede do ciroze jetre, hepatocelularnog karcinoma i smrti. Virusni hepatitisi B i C se prenose putem inficirane krvi (intravenska upotreba narkotika, nesterilnilni medicinski ili kozmetički instrumenti), nezaštićenim seksualnim odnosima, sa majke na dijete prilikom porođaja.
Okosnica prevencije hepatitisa B je vakcinacija. Kod nas se sprovodi rutinska vakcinacija odojčadi i vakcinacija po epidemiološkim indikacijama (određenih kategorija koje su u povećanom riziku, kao što su osobe na hemodijalizi, kućni i seksualni kontakti osoba s hroničnom HBV infekcijom, zdravstveni radnici, itd). Opšte mjere prevencije podrazumijevaju primjenu strategija o sigurnosti krvi, uključujući provjeru svih komponenti krvi koji se koriste za transfuziju, pravilno odlaganje medicinskog otpada, prevenciju prenosa prilikom injektranja droga, tzv. programi smanjenja štete, sigurnije seksualne prakse i ponašanja.
