Naučna studija pokazuje da česta konzumacija vještačkih zaslađivača - poput onih koji se nalaze u bezalkoholnim pićima i žvakaćim gumama - može uticati na raniji početak puberteta kod djece, što sa sobom nosi niz zdravstvenih rizika, prenosi T portal.
Aspartam i sukraloza povezani sa poremećajima u razvoju
Studija koju su sproveli naučnici sa Medicinskog univerziteta u Tajpeju na Tajvanu ukazuje na moguću vezu između unosa zaslađivača kao što su aspartam i sukraloza i pojave takozvanog centralnog prijevremenog puberteta - stanja u kojem se znaci polne zrelosti javljaju prije osme godine kod djevojčica i devet kod dječaka.
Djeca koja već imaju genetsku predispoziciju za rani pubertet su posebno ugrožena, ističu autori studije. Aspartam se najčešće koristi u proizvodima kao što su dijetalna gazirana pića, žvakaće gume, lajt jogurti, ali se nalazi i u nekim pastama za zube, slatkišima i sirupima protiv kašlja.
Aditivi šećera i prirodni zaslađivači takođe su pod lupom
Pored vještačkih zaslađivača, studija je ukazala i na uticaj „dodate“ količine šećera u ishrani – one koja prevazilazi prirodni udio u hrani ili piću. Pomenuti su i prirodni zaslađivači, poput glicirizina iz sladića, koji su pokazali sličan efekat, posebno kod djevojčica.
Sukraloza je, s druge strane, bila snažnije povezana sa prijevremenim pubertetom kod dječaka.
Studija obuhvata više od 1.400 adolescenata
Naučnici su analizirali prehrambene navike i uzorke urina 1.407 tinejdžera, od kojih je 481 pokazalo znake ranog puberteta. Podaci su predstavljeni na godišnjoj konferenciji Endokrinološkog društva (ENDO 2025) u San Francisku, a studija još nije objavljena u recenziranom naučnom časopisu.
Istraživači su objasnili kako zaslađivači vjerovatno utiču na mozak, tačnije na ćelije koje regulišu hormone puberteta, ili promjenom sastava crevne mikroflore.
Stručnjaci pozivaju na oprez, ali i naglašavaju ograničenja
Iako su rezultati uznemirujući, naučnici upozoravaju da je ovo opservaciona studija – što znači da se ne može nedvosmisleno reći da su zaslađivači uzrok ranog puberteta, jer su u igri i drugi spoljni faktori, kao što su ishrana uopšte, gojaznost, stres ili genetsko nasljeđe.
„Ova studija je među prvima koja povezuje moderne prehrambene navike, tačnije unos zaslađivača, sa ranim pubertetom i genetskim faktorima“, rekao je dr Jang-Čing Čen, koautor studije.
On dodaje da to takođe ukazuje na razlike u efektima zaslađivača kod dječaka i djevojčica, što dodatno komplikuje procjenu individualnih zdravstvenih rizika.
Prijevremeni pubertet može imati dugoročne posljedice
Prethodna istraživanja su pokazala da rani pubertet može povećati rizik od depresije, dijabetesa tipa 2, moždanog udara, pa čak i kancera dojke kasnije u životu.
Američka studija iz 2023. godine pokazala je da djevojčice koje su dobile menstruaciju prije 13. godine imaju povećan rizik od razvoja dijabetesa i moždanog udara.
Studija objavljena u časopisu Lancet takođe je pokazala vezu između ranog puberteta i većeg rizika od kancera dojke.
Takođe, mnogi stručnjaci povezuju sve češću pojavu ranog puberteta sa epidemijom gojaznosti, budući da masne ćelije proizvode hormone koji mogu ubrzati hormonski razvoj.
