Naime, od 50 državnih preduzeća, samo polovina djelimično sprovodi aktivnosti vezane za unutrašnju kontrolu, dok njih 13 nije ni odgovorilo na zahtjev Ministarstva finansija da im dostave informacije koje se odnose na ove aktivnosti.
- Analiza je pokazala da su 24 privredna društva imenovala lice za koordinaciju uspostavljanja, spovođenja, praćenja i unapređenja unutrašnje kontrole, isto toliko ih je uspostavilo registar rizika, 14 ih je navelo da ažurira registre, 23 preduzeća je imenovalo lice za stručnu podršku u procesu upravljanja rizicima, 22 je donijelo interna pravila, njih 17 navelo je da su u procesu ažuriranja, 16 preduzeća imenovalo je lica za nepravilnosti, a njih 12 da je donijelo interno pravilo – navodi se u dokumentu koji je Vlada usvojila na sjednici održanoj u četvrtak.
Rizici
Iz Ministarstva navode da su rizici uglavnom identifikovani na operativnom nivou, ukazujući da upravljanje rizicima mora biti sastavni dio svih aktivnosti preduzeća, kako bi sistem unutrašnje kontrole bio efikasan.
- Rizici se moraju uzeti u obzir prilikom donošenja svih odluka, odnosno prilikom izrade planova, budžeta, investicija, dizajna proizvoda ili usluga, organizacionih struktura, razvoja sistema, ugovaranja i zapošljavanja - ukazuju iz Ministarstva finansija u analizi.
Prema ranijem Zakonu o reviziji identifikovano je da je 17 državnih preduzeća bilo u obavezi da ima unutrašnju reviziju, od kojih je njih 15 imalo bar jednog imenovanog internog revizora, dva preduzeća nijesu imala revizore, iako su mjesta bila sistematizovana, dok su ih dva preduzeća imenovala iako nijesu bili u obavezi po tada važećem zakonu.
Posljednji podaci iz perioda od avgusta do septembra pokazuju da je kod 16 privrednih društava sistematizovano 49 radnih mjesta za unutrašnje revizore, ali da ih je raspoređeno 33. Kod četiri privredna društva posao unutrašnje revizije povjeren je drugom subjektu, dok njih 20 nije bilo u obavezi da uspostavi jedinicu unutrašnje revizije po tadašnjem zakonu.
Obaveze
Ipak, usvajanjem novog zakona koji je stupio na snagu ljetos, ovu obavezu imaće sva državna preduzeća, s tim što će veća i srednja morati imati najmanje tri, odnosno dva unutrašnja revizora, a mala preduzeća ili dva revizora ili mogućnost angažovanja drugog pravnog lica za te poslove uz saglasnost Ministarstva finansija.
- Ključni razlog za nedovoljnu implementaciju propisa predstavljao je stav predstavnika privrednih društava u većinskom vlasništvu da oni nijesu obveznici zakona koji reguliše pitanje unutrašnjih kontrola u javnom sektoru. Dodatni razlog je i nedostatak stručnog kadra, kao i obezbjeđenje potrebnih resursa, posebno kod manjih privrednih društava – navodi se u analizi uz konstataciju da takav stav usporava implementaciju zakonskih obaveza i dovodi u pitanje dosljednost u uspostavljanju sistema unutrašnje kontrole.
U Ministarstvu finansija očekuju da će novi Zakon o upravljanju, unutrašnjoj kontroli i unutrašnjoj reviziji, usvojen ovog ljeta, unaprijediti stanje, jer se jasno razdvajaju obaveze organa upravljanja i rukovodioca, što je ranijim zakonskim rješenjem stvaralo nedoumice. Novim zakonom, državne kompanije biće u obavezi da Ministarstvu finansija dostavljaju godišnje izvještaje koji se odnose na unutrašnje kontrole i unutrašnju reviziju.
Ignorisanje
Na zahtjev Ministarstva da dostave informacije, nijesu odgovorili Fond za zaštitu životne sredine, Ulcinjska rivijera, Institut „Dr Simo Milošević“, Montenegro turist, Montepranzo Product, Sveti Stefan hoteli, Željeznička infrastruktura, Željeznički prevoz, HTP Miločer, Zeta energy, PIO Ulcinj, Solar gradnja i Turistički centar Durmitor. Dat im je novi rok da na ove zahtjeve odgovore do kraja oktobra.
Jačanje sistema unutrašnjih kontrola i revizije kod državnih kompanija je neophodno u cilju ispunjavanja završnog mjerila za zatvaranje pregovaračkog poglavlja 32 – Finansijski nadzor.
- Od 37 državnih preduzeća njih šest je odgovorilo ili da nijesu obveznici zakona ili da nemaju uspostavljenu unutrašnju reviziju, dok su četiri privredna društva navela da još nijesu preduzela korake na uspostavljanju unutrašnjih kontrola. Navedeno ukazuje da pojedina privredna društva ne prave razliku između unutrašnje kontrole i unutrašnje revizije – navodi se u informaciji Ministarstva finansija.
Novim zakonom je propisano da subjekti od javnog interesa imenuju revizorski odbor od najmanje tri člana, a prema podacima dostavljenim Ministarstvu finansija 20 državnih preduzeća ima uspostavljen odbor.
Vlada je donijela zaključke kojima su zadužene državne kompanije da obezbijede kontinuiranu edukaciju, ojačaju ulogu nadzornih i revizorskih odbora, obezbijede da upravljanje rizicima bude sastavni dio svih aktivnosti te uspostave organizacione jedinice za unutrašnju reviziju i tome izvijeste MF najkasnije do kraja februara iduće godine.
