U vlasništvu države je i crkva, odnosno, kako se navodi u listu nepokretnosti bogomolja u katastarskoj opštini Vrela, sa adresom, kao i groblje.
Prema informacijama Pobjede, većina upisa vlasništva obavljena je 1992. godine, a država se nije pojavljivala kao zainteresovana strana oko vlasništva nad grobljima, čak ni kada je zakon obavezivao.
Upisi
Nekoliko bogomolja i grobalja na teritoriji Danilovgrada u vlasništvu su lokalnih crkava – Svetog Spasa, Crkva Sveti Sava u Mandićima, Sveti Đorđe – Ržišta, Crkva Sveti Đorđe – Dabojevići, Crkva Sveti blagovijest – Bobulja, Crkva Sveti Simeun – Kupinovo, Crkva Svetog Nikole – Baljevac, Crkva Svetog Jovana – Bare Šumanovića, Crkva Gornji Martinići ili dobro Manastira Ćelija piperska...
Sve pobrojane crkve su – dio Srpske pravoslavne crkve!
List nepokretnosti
Filijala Uprave za nekretnine Danilovgrad jedna je od rijetkih koja je Upravi za imovinu dostavila tražene podatke o imovini vjerskih zajednica na svojoj teritoriji. Kako se moglo i očekivati: skoro sva imovina – manastiri, crkve, groblja, zemljište, šume, livade, pašnjaci – vode se na Mitropoliju crnogorsko-primorsku Srpske pravoslavne crkve.
Čak i grobna mjesta u seoskim mjesnim zajednicama i komunima, o čemu vjerovatno nemaju informaciju mnoga bratstva i porodice u opštini Danilovgrad, piše Pobjeda.
Uprava za imovinu traži podatke o imovini vjerskih zajednica u našoj zemlji kako bi ustanovili ko je stvarni vlasnik, a na što ih je obavezao nedavno usvojeni Zakon o slobodi vjeroispovijesti ili uvjerenja i pravnom položaju vjerskih zajednica.
Prema tom zakonu - kojem se jedino protivi Srpska crkva uz podršku prosrpskog političkog bloka i zvanične Srbije i Rusije - crkvena imovina koja predstavlja kulturnu baštinu Crne Gore i koja je do 1918. godine bila u vlasništvu države, a koja je u međuvremenu prepisana na SPC, biće vraćena Crnoj Gori.
Godinama Crnogorska pravoslavna crkva kao i nevladino udruženje Crnogorski pokret pokušavaju da dokažu da su u Crnoj Gori, u protekle tri decenije, nezakonito na SPC upisani vjerski objekti i ostala imovina Pravoslavne crkve, ali uzalud. Sve tužbe koje su pokrenuli protiv nepoznatih osoba iz Uprave za nekretnine koje stoje iza tih upisa su odbijene.
Uprava za imovinu ima rok od godinu dana od dana stupanja na snagu Zakona o slobodi vjeroispovijesti (8. januar) da okonča posao utvrđivanja vlasništva.
Ali i da pruži zvaničan odgovor: kako je i ko je upisivao imovinu, koja je pripadala selima i bratstvima, na ime Srpske pravoslavne crkve.
Pravilnik
Jedan od dokumenata do kojeg je Pobjeda došla, a datira iz 1992. godine, nalaže tadašnjim katastrima da se: „za svu imovinu pravoslavne vjeroispovijesti za vlasnika piše: Mitropolija crnogorsko-primorska, Cetinje, manastir.
U Pravilniku se navodi i da „za vlasništvo katoličke vjeroispovijesti u opštinama Bar, Ulcinj, Cetinje, Nikšić, Titograd i Plav, za vlasnika uvijek jedinstveno upisati: Arcibiskupija Barska i Primasija Srpska, Bar, Popovići br. 98“.
"U ostalim opštinama za nepokretnosti vlasništva katoličke vjeroispovijesti upisivati: Biskupski ordinarijat Kotor i šifra… Za imovnu islamske vjeroispovijesti upisati: Islamska zajednica u SR Crnoj Gori", piše u tom dokumentu.
Nezvanični sagovornici Pobjede objašnjavaju da se radi o izmijenjenom šifrarniku, odnosno Pravilniku o izradi i održavanju katastarskog operata, tadašnjeg Republičkog zavoda za geodetske imovinsko-pravne poslove.
Sagovornici Pobjede, stručnjaci koji se bave pitanjima katastra, objašnjavaju da je najvjerovatnije upravo ovaj pravilnik bio osnov za sve upise imovine Pravoslavne crkve u našoj zemlji na Mitropoliju crnogorsko-primorsku SPC.
- Očito da je ovaj dokument bio osnov da se na Mitropoliju prepišu svi vjerski objekti, pa i groblja i grobljanske crkve, koji su se do tada vodili na sela, mjesne zajednice ili bili takozvano opšte dobro – objašnjavaju sagovornici Pobjede.
Da je ovaj pravilnik bio osnov da SPC postane vlasnica skoro svih crkava i manastira i njihove imovine u našoj državi potvrđuje i podatak da su skoro svi upisi na Mitropoliju crnogorsko-primorsku urađeni upravo nakon 1992. godine.
Groblja
Sva groblja koja su upisana na Mitropoliju crnogorsko-primorsku, ili na bilo koga drugog, biće vraćena u vlasništvo države, objasnili su Pobjedi izvori iz Uprave za imovinu, navodeći da će se takvi upisi tretirati kao greška i tražiti od Uprave za nekretninu ispravka upisa.
- Prema Zakonu o državnoj imovini, sva groblja su u svojini države Crne Gore sa kojom raspolažu lokalne samouprave. U članu 16 piše: lokalna dobra u opštoj upotrebi kojim raspolaže opština su i groblja. Član 4 istog zakona precizira da je vlasnik stvari u državnoj svojini Crna Gora i da određena ovlašćenja vrše i opštine. Ovaj zakon je obavezujući i on se mora poštovati. Nesporno je da nijedno groblje ne može biti u vlasništvu bilo koga drugog osim države – kategorični su nezvanični sagovornici Pobjede iz Uprave za imovinu.
Ističu da SPC nema mogućnosti da bude vlasnica grobalja, na koji god način da je upisana, jer to ovaj zakon ne dozvoljava.
Pretpostavlja se da su i brojna druga groblja, po modelu ovih iz danilovgradske katastarske opštine, upisana na Srpsku crkvu. Zašto se to do sada nije znalo i zašto je i sama SPC o tome ćutala, vjerovatno je razlog taj što su se pribojavali reakcije građana.
Vlasništvo nad grobljima znači i da bi građani grobna mjesta trebalo da kupuju od SPC, da traže od njih dozvolu za gradnju ili izmjenu spomenika na grobljima...
Zbog činjenice da bi to izazvalo burnu reakciju mnogih građana, kojima ni ne pada na pamet da je SPC vlasnica seoskih grobalja koja su gradili njihovi preci, ova crkva je sve ove godine mudro ćutala.
Osim danilovgradske i nikšićka i gusinjska filijala Uprave za nekretnine dostavile su Upravi za imovinu listove nepokretnosti za vjerske objekte.
Direktor Uprave za imovinu Blažo Šaranović rekao je za Pobjedu prije nekoliko dana da nemaju ni približan podatak kojom imovinom raspolažu vjerske zajednice. Nije im jasno ni kako se moglo desiti da skoro sva crkvena imovina u našoj zemlji, među kojom i kulturna baština, budu prepisane na Srpsku pravoslavnu crkvu, bez obzira što, kako kažu, u skladu sa Ustavom, Zakonom o državnoj imovini i Zakonom o svojinsko-pravnim odnosima ti objekti su isključivo u svojini Crne Gore.
- To je i nama velika nepoznanica. Kako i na osnovu čega je to neko uradio i što je to motivisalo pojedine katastre da mogu upisivati imovinu na SPC – kaže naš sagovornik.
Objasnio je da će, kada dobiju dokumentaciju i vide hronologiju upisa, sve biti jasno, te da će na osnovu hronologije upisa znati kada, ko je i kako uknjižio državnu imovinu. Uvjeren je i da će oni koji su uradili nezakonite upise odgovarati.
I Gradsko groblje u Baru i parking u vlasništvu SPC
Prema listu nepokretnosti broj 702, filijale Uprave za nekretnine u Baru Gradsko groblje u ovom gradu na Gvozden brijegu, kao i parking koji pripada tom groblju, u vlasništvu je Mitropolije crnogorsko-primorske, odnosno Srpske pravoslavne crkve.
Za parking se navodi da je Mitropolija postala vlasnica „po više osnova“.
U dijelu lista nepokretnosti naslovljenom – Podaci o vlasniku ili nosiocu piše da je nosilac prava Mitropolija crnogorsko-primorska Cetinje, te da ima obim prava 1/1.
Pobjedi je nezvanično rečeno u lokalnoj samoupravi da je, prema njihovim informacijama, opština vlasnica gradskog groblja „Gvozden brijeg“.
- Mi prodajemo grobna mjesta, mi raspolažemo i parkingom i nikada nam se nije obratila Mitropolija dopisom kojim bi pokušala da dokaže vlasništvo. Zatečeni smo – rekli su sagovornici Pobjede.
Očito, i u ovom slučaju u Mitropoliji su ćutali o činjenici da su oni vlasnici Gradskog groblja, svjesni činjenice da će automatski biti pokrenuta procedura za ispravku upisa i groblje biti upisano na državu, kako je to i precizirano Zakonom o državnoj imovini.
Prema nezvaničnim saznanjima Pobjede, nadležni traže podatke na osnovu kojih će pokušati da utvrde ko je, kada i po kom osnovu ovo groblje prepisao na Srpsku crkvu.
- To je neprihvatljivo, ali i neodrživo. Apsolutno niko nije znao za taj upis – kazali su Pobjedi u lokalnoj samoupravi.
